Tinndol : Ñamlel ko joɓel

Ñalawma gooto e ñalawmaaji, ñalɗi Alla ina keewi limotaako, saqqa heɓi gorko gooto, saqqa jippaade ndaɗɗudi nattugol ngoraagu. Gorko oo ko desɗo rewɓe tato sukaaɓe, tee o jibidinii e gooto heen fof. Nde saqqa oo juuti e makko o renndini rewɓe ɓee o haalani ɓe ko heɓtii-mo ko. O holli ɓe joɗnde alanaa-mo ko o jahoowo safroyaade haa ɗo o dañoyi jam fof. Ɗuum noon o waawaa happande ɓe nde o artata ɓayri ko noon ɗum siforii, o naamnii ɓe heen miijo maɓɓe.

Kamɓe rewɓe ɓee fof ɓe mbaɗti konngol ngol e jeewo o. Jeewo o heɓɓitii wiyi : « nde a aldaa e saqqa nde, alaa ko kollu-ɗaa min so wonaa jam e newaare, ɗum noon, minen ne, min mbaawata tan ko muñande ma, cafroyo-ɗaa haa ndañaa jam ». Ndeen, gorko o heblii, yuɓɓini joɗnde maɓɓe gila e ñaamdu haa e koltu, fotde duuɓi ɗidi. O fewji njooɓaari, o waynii moƴƴuɓe wuro, omo juuroyoo. Wuro ngo fof renndi, seedtii moƴƴeere makko : ɓe nduwii yo Alla humtu haaju makko waɗa jaaƴnde!  Gorko oo wakkii sasa mum dawi, ñalli yahde haa naange darii e hoore. O ɗomɗi sabu ko e ceeɗu ŋeeleelu wonaa. Omo lemoo haa o sooynii ɓunndu, o fayi e mayru haa o ƴooga ndiyam ko o yari. O jolni baagal, o jumpi ngal, o safi boy yalti wiyi mo : “yoo alla yoɓ ñamaande ! Kono neɗɗo gonɗo nder o, woto yaltin ɗum nimsaa”! O joltini baagal, o safi, o ƴeeŋni e baagal he ko waandu! Ndu diwi ndu darii ɗaa, ndu wiyi mo : “yoo Alla yoɓ ñamaande ! Kono neɗɗo gonɗo nder o, woto yaltin mo nimsaa”. Ndu dogi ndu sokkii e buruure! Gorko o moosi, wiyi e ɓernde mum : “hol fof no boy e waandu njoɓirta mi ñamaande am?” O safi goɗngol, o yaltini mboddi. Ndi laylayti ndi heɓi ɗaa, ndi wiyi mo : “yo Alla yoɓ ñamaande ! Kono neɗɗo gonɗo nder o,  woto yaltin mo nimsaa!” Ndi sokkii e dulndu… Gorko o, e ɗomka mum joltini baagal ngal, safi, mbaroodi taktakiri yalti. Ndi darii ɗa, ndi wiyi mo : “hol ko adinooɓe ɓee mbiy maa? Gorko o wiyi : “ɓe kaalii konnguɗi ɗiɗi : go’o “yo Alla yoɓ ñamaande”; ɗiɗi “won ko woni to nder woyndu to, wiyetee ko neɗɗo, woto mi yaltin mo, mi nimsita. So mi yaltinaani neɗɗo banndi am, hol mo njaltintu-mi. So ɗuum ɓennii, ɗaminii-mi waawi yoɓde mi golle am, ko neɗɗo, wanaa onon kullon ladde. mbaroodi ndii wiyi mo : « nan ko ɓe kaali ko, so wonaa ɗuum maa a ŋat feɗeendu maa piccaa! » Miin ne mbiɗo wiy maa “yo Alla yoɓ ñamaande” !. Mbaroodi ullii e ladde! Gorko joltini baagal safi, murlo ko’el hono neɗɗo yalti fokkiti, o ƴeeƴaaki mo saka wiya mo, « a jaraama ». Gorko joltini baagal, safi ndiyam yari haa ɗomditi fokkiti jokki ɗanngal mum.   Fotde balɗe joyi o yettaaki e wuro. O tampii yahdu, o heyɗii te o yiyaani wuro ngo. O heɓi les lekki ɓuuɓki omo fooftoo. Ɗoyngol jaggi mo, o ɗaanii haa naange ari e deb-debinde. O feerti gite makko o yiyi boy ena darii ena ndaara mo. Boy oo heɓtini mo wiyi mo “a heptinii kam?” Gorko oo wiyi “alaa, mi heptinaani ma”. Boy oo wiyi mo “ko miin woni boy mo njaltinno-ɗaa e woyndu. Mbiɗo anndi ko ummin maa, saqqa mo ngondu-ɗaa, tee mbiɗo waawi safrude ma jooni. fad am ɗo”! Boy oo naati e ladde addi toon kaakooli leɗɗe wiyi mo “monñu haako ko jooni jooni e ndiyam, moomo-ɗaa, so alla jaɓii ma a dañ jam”. Gorko oo waɗi ko wiyaa ko, dañi jam. O yeeƴii boy o, o wiyi mo “a jaraama”. Boy o wiyi mo “alaa woto yettu am, ñamlel ko joɓel”.   Gorko o jokki e ɗanngal mum. Boy o jokki e murde murotooɗe mum. Gorko o ena yaha e nder sutu mawɗo, haa barooɗe taktake pirlii mo. Mawndi ndii darii, ndaari mo wiyi mo : “a heptinii kam? Gorko o wiyi “alaa“. Ndi wiyi mo “ko miin njaltinno-ɗaa e woyndu, ar njahen ɗo hodorde am ɗo, mbaalaa haa weeta, mi duus ma haa paando-ɗaa wuro, so wonaa ɗuum a sonngete”. Gorko oo yettii e hoɗorde mbaroodi. O jippinaa ; leelaani mbaroodi ndi jaggoyi lella addani mo. Gorko o hirsi lella ba, hutti, juɗi, o waali ƴakkude. Nde weetnoo, ndi naamnii mo hoore laawol makko, o humpiti ndi saqqa mo o wonndunoo e no o ɗacciri galle makko e no boy safriri mo. Mbaroodi wiyi mo “ɗuum noon fad am ɗo ha mi dañan maa njooɓaari e ko nawtu-daa galle maa“. Mbaroodi ndi hippoyii e laawol haa alla addi kuurtungu ɓiyi laamɗo ene nawee to gorko mum. Mbaroodi laawi ɓe, wari heen ko heewi wari ɓiy laamɗo o, mbaroodi ndii itti kaŋŋe e cuɗaari ɓiy laamɗo e yahdiiɓe mum fof e koltuuji mum en, ndi addani gorko o, ndi duusi mo ha o sooynii jubuli cuuɗi, o waynondiri e mayri.   Gorko oo naati wuro o naamnii galle joom wuro ngoo o hollaa. O jippii ɗoon. Ndeke joom wuro ngo ko neɗɗo mo o yaltinnoo e woyndu o. Gorko oo jooɗtorii ko so oon heptinii mo, maa teddin mo ko ɓuri ko kullon kon teddini mo ko. Njaatigi oo salmini mo salminaango maayngo, koɗo o habri laawol mum wonde ko julanke, tee ena jogii ko o yiɗi firlitde. O yaltini kaŋŋe e kaalis daneejo mo o heɓnoo e mbaroodi, o holli mo. Ɗoon e ɗoon reedu njaatigi makko ena seekoo ena ñootoo haa o yettii e laamɗo gonduɗo e sunu yimɓe kurtungu bajjo mum waraaɓe ɓe. Njaatigi oo wiyi laamɗo o, mi yiytii barɗo ɓiye e yahdiiɓe mum. Laamɗo ena lelinoo haftii: “hol to o woni haa mi waɗa mo ko ɓuri bonde ko o waɗi ɓesnguuji men ɗi”. O wiyi : « omo na galle am ». Ɗoon e ɗoon kurkaali pinngal laamɗo ndewi e joom wuro haa njettii e galle mum. Ɓe kaɓɓi koɗo, ɓe ngaddi e yeeso laamɗo o, o marngilaa e lekki hakkunde galle haa tiidi keŋ, hade makko wareede! Tawi lekki ki o marngilaa kii noon waandu ena to dow makki. Gorko o wallinaa ɗoon. Nde yahi haa gaabiiji leyli, yimɓe lelii, waandu jippii, ari e gorko o. Ndu wiyi mo: “ko miin woni waandu ndu ƴeeŋnuuno-ɗaa e woyndu. Njoɓdi am e maa, ma mi yah jooni ladde mi addoya mboddi ndi paabino-ɗaa to woyndu to. Kayri ne ndi yoɓ maa golle maa moƴƴe sabu so neɗɗo waawaa ñamlude ko moƴƴi kam, yo waaw yoɓde! Waandu ndu yahi addoyi mboddi ndii haa e galle laamɗo o. Mboddi ndii takkii e gorko o, ndi wiyi mo: “maa mi soppoy jooni laamɗo o, tee tooke am so cammitaaka ko barooje, ɗuum noon so mi soppii mo maa mi wiy mo yo o ar e maa, ko aan gooto waawi sammitde mo. Oon saanga mbiyaa safrata mo ko ngaandi joom wuro waɗdee e lekki he. Mboddi ndii totti mo kaakooli ledde, ndi ɓenni suudu laamɗo ndi soppi laamɗo o, ndi turii e nofru laamɗo hee ndi habri ɗum no o sammitortoo. Laamɗo o, nde soppaaa ndee wulli, reenooɓe mum mbaɗdi e mum adaa. Ɓe ƴeewi kono alaa ko ɓe njiyi; ɓe naamnii laamɗo o ko ɗum woni, laamɗo o wiyi ɓe: “ko mboddi soppi mi, keño-ɗee ngaddanoyee kam sammitooɓe jooni jooni gila mi maayaani”. Yimɓe ɓee carii. Sammitooɓe arnooɓe ɓee fof ndoŋki. Gorko kaɓɓaaɗo o wiyi: “miin mbiɗo waawi sammitde mo“.  Leelaani gorko oo haɓɓitaa… O naati suudu laamɗo o, o yaltini basel makko, o wiyaa lekki kii waɗdetee ko e ngaandi joom wuro. Joom wuro o ena darinoo ɗoon, wiyi ena doga, tawi feraama, hoore e daande ceertii. ɓooytaani hoore joom wuro fusaa ngaandi ndii jiiɓdaa e kaakooli ɗi mboddi ndii addannoo mo ko. O wiyi : “jooni njoɓdi am, ko so a sellii, peccen laamateeri maa, mi nawa heen feccere”. Laamɗo oo wiyi “mi jaɓii sabu siftorde ko mboddi ndii wiynoo mo ko : “so a jamfiima cafroowo o, a maayat”.  Goorko oo safri mo ha o selli. laamɗo o fecci laamu mum; gorko oo ƴetti geɗal mum, nelani galle mum, joɗɗini peŋgal mum. Ɓooytaani laamɗo o hawri e lajal; gorko o rentini geɗe ɗiɗi fof jooɗtii e jappeere laamu. Ko hono nii tinndol ñamlel ko joɓel gasiri… Ɗuum ɗoo tinndini ko neɗɗo yo ñamlu ko moƴƴi : leeli juuti fof maa o yoɓe moƴƴere. So wonaani to ɓe o moƴƴani ɓe, wona to woɗɓe, sabu ko joom men tagɗo en o wiyi: “yeebotaako njoɓdi moƴƴinɓe, moƴƴu, moƴƴanaa, moƴƴine-ɗaa, moƴƴane-ɗaa…  Yo Allahu waɗan en jam.

Kuɗol Rugi Soh

Ƴoogaa ko e Facebook