Aamadu Abdullaay Jallo dowlirɗo Tomaa Sankara Tokosel yuɓɓinii balɗe ɗiɗi pattamlame e nder wuro Baabaaɓe Looti, laamorgo Laaw hanki e nder diiwaan Baraknaa. Ñalɗi ɗii mbaɗi ko ñalnde 19 e ñalnde 20
Aamadu Abdullaay Jallo dowlirɗo Tomaa Sankara Tokosel yuɓɓinii balɗe ɗiɗi pattamlame e nder wuro Baabaaɓe Looti, laamorgo Laaw hanki e nder diiwaan Baraknaa. Ñalɗi ɗii mbaɗi ko ñalnde 19 e ñalnde 20
lewru kawle (oktoobar) ndu ngon-ɗen nduu e nder ndeeɗoo hitaande 2013 nde ngon-ɗen. Faandaare ndee ko ngam mawninde hitaande waɗtunde 26 ɓiire ko Tomaa Sankara mawɗo, gardinooɗo leydi Burkina Faso, jamfanoo waraa, ñalnde 15 lewru kawle e hitaande 1987.
Diɗɗe jabbaaji ko wayi heen no Raasin Jah (R.J) e diɗɗal Haɓooɓe e Baasal njantondirii e jabbaaji nokku oo ngam jirwinde jammaaji ɗiɗi ɗii, gila e waktu 21ɓo haa ngoriije njogga. Yimɓe pinaliyankooɓe mawɓe e haaliyankooɓe nantuɓe inɗe heewɓe tawtoraama kewu nguu. Ena waɗi heen ummoriiɓe gila Nuwaasot, Ɓoggee, Kayhayɗi, Bagodin haa Pete to bannge Senegaal, ko jiidaa e ko nootitii e gure gonɗe e saraaji Baabaaɓe Looti.
Ñalnde 19 ndee e ballal Armiyaa Dem e Hamiis Jallo, seppo ganni waɗngo faayiida yuɓɓinaama ngam hurmbitde golle ɗee. Comci gaaɓɗi, puuɗdi e moori ganni ngittii won e mawɓe e sikki mo ngonnoo e dow mum oo so yahrunoode ko waɗetee koo ko fijirde sukaaɓe tan mehre.
Ñalnde 20 ndee ko yeewtere Gelongal Fuuta lollirɗo Njaay Saydu Aamadu. Tiitoonde ndee ko :Tomaa Sankara, nguurndam e maayde. Yeewtere ndee ƴettii waktuuji tati e feccere ɗi taƴondiraani hay leƴƴannde. O tuggidi e yeewtere ndee ko gila e jamanuuji hade jeytaare tawi leydi ndii wiyetenoo ko Hot Woltaa e oon sahaa, o rewi e pille maantiniiɗe e nder laamuuji deggondirnooɗi caggal jeytaare haa o yettii e garal Sankara e wondiiɓe mum ko wayi no Beles Kompawoore, Linngani e Haari Sonngo e laamu. Gelongal Fuuta duuɗaani ko addani leydi ndii innitireede Burkina Faso (leydi rimɓe), dawrugol ngol Tomaa rewnoo, luure nderndere e caggal leydiije ɗe felɓondirnoo gila e sehilaaɓe mum haa leyɗeele jotondiraaɗe ko wayi no Kudduwaar, Togo e Farayse, caabiiɗe warngo mum, ñalnde 15 lewru kawle 1987. O sakkitorii ko siftin wonde Tomaa Sankara ena jooɗtorinoo ko jogorɗo jamfeede, waree, sabu haaliino ɗiiɗoo konnguɗi teskinɗi, jeertinɗi :
“Ena laaɓi won ɓe min kaɗi feewnitaade. Min nganndaa ko ɓurɓe heewde ɓee walla ko ɓurɓe famɗude ɓee. O heɓtii kadi, o jaabtii hoore makko, o wiyi : ” Min paaynata ko kala mo yiɗaa leñol ngol ɗowi ngol walla ngol ardii ngol, faama maa annda ɗo ɓural maggol woniri. Min laawata ko koon kullon ciiɓotokon ƴiiƴam leñol mumen, waɗi noon min tabitinta golwole amen ko e dow dingire makkon, min mbeejnata ko penaale makkon”.
“Jamfaaji meeɗaani dartineede gila nde min njooɗii e jappeere laamu nguu. Ko haaɓnii heen koo, wonaa luure hakkunde burkinaanaaɓe e koye mumen. Sinno tan ko tiifaaɗe nderndere ngonnoo, mi sikkaani so emin ndañatnoo caɗeele ɓurtuɗe no feewi. Sabu haawnaaki, aduna e juutde koyngal, min cafra ɗe kannje fof e newunde. Kono caɗeele ɗee kebletee ko caggal leydi ko wayi no Kodduwaar e Togo, ngartiree e nder Burkinaa ngam siyneede. Woni kadi caggal majje, sikke alaa, ko dowla Farayse”.
“Mboɗo anndi won ɓe tampin mi, ɓittu mi. Mboɗo anndi kadi holi ɓeen. Kono so ɓe mbarii kam ne, noogaas woɗɓe, jogiiɓe hono miijo am ngoo, maa peeñoy janngo».
Ko ndeeɗoo yiyannde fattamlamre addani Tomaa Sankara mo Baabaaɓe renndinde yimɓe gila e naalankooɓe haa e haaliyankooɓe e yuɓɓinde ɗiiɗoo ñalɗi ngam salaade golle Tomaa Sankara mawɗo maaya walla kumpa sukaaɓe Muritani.
Hol ooɗoo Tomaa Sankara mo Baabaaɓe Looti?
Tomaa Sankara mo Baabaaɓe ko jabba mawɗo (grand rappeur), mo hakkillaaji ɓuri nanngude hannde e nder diiwaan Baabaaɓe Looti. E ballal Alla, huufo jinnaaɓe e ballal sehilaaɓe e hoɗdiiɓe, njoorto mawɗo ena sooynaa e makko to bannge mo o yahri oo.
O jibinaa ko ñalnde 15 lewru kawle hitaande 1987, ñalawma mo Tomaa Sankara mawɗo waranoo oo. Ko ɗuum addani yumma makko Kummba Hammadi Jeliyaa Joop innirde mo Tomaa. Ko ndeen innde kadi o mawnidi. Baaba makko Abdullaay Jallo lollirɗo Sammba Jallo walla Cewngel noon wiyi mo ko Aamadu Abdullaay. Kono nde wonnoo innde Tomaa ndee mettaani ɗum ko kañum nii ɓuri jaalɗinde nde.
Nde Tomaa Baabaaɓe mawni haa hankadi waɗti hakkille adii daranaade ko wiɗtude ngam anndude ko saabii jinnaaɓe mum ena nginnira ɗum ooɗoo gorko. Ko ɗuum rewi haa jibini ɗiiɗoo ñalɗi hannde.
Ñalɗi Tomaa Sankara e Baabaaɓe Looti mbaɗii faayiida saɗnde. Pellital ngal suka oo joginoo e anniya mum fof laaɓtii. Toɓɓaaɗe fof ɗe o joofinoo njettodiima no haaniri nii. E dow ɗum ganndal e ganndondiral ndañaama heen
Gelongal Fuuta lollirɗo,
Njaay Saydu Aamadu
