Aksidaaji ɗaɗngaanndiiji (AVC) : Geɗe danndooje

0
1719

Hitaande kala aksidaaji ɗaɗngaanndiiji ina njooɓoo yimɓe heewɓe. E leydi men he, alaa e men mo waasraani noon horeeru mum, maa sehil mum … Heedi wonde tan ko maayde peral : neɗɗo ina yahatnoo tan haa yana ; walla ina haalatnoo tan haa hawra e joomum mum ekn …  KO sabu nguuɗoo ñawu hulɓinaade addani ngu waɗaneede ñalawma no woorunoo, tawi ko haala maggu tan haaletee heen, nguun âlngu woni 29 oktoobar garoowo o.

Hitaande kala aksidaaji ɗaɗngaanndiiji ina njooɓoo yimɓe heewɓe. E leydi men he, alaa e men mo waasraani noon horeeru mum, maa sehil mum … Heedi wonde tan ko maayde peral : neɗɗo ina yahatnoo tan haa yana ; walla ina haalatnoo tan haa hawra e joomum mum ekn …  KO sabu nguuɗoo ñawu hulɓinaade addani ngu waɗaneede ñalawma no woorunoo, tawi ko haala maggu tan haaletee heen, nguun âlngu woni 29 oktoobar garoowo o.

Hade ɗuum ina moƴƴi ngannden hol ko woni aksidaa ɗaɗngaanndiijo ? Hol maale makko e hol no o reentortee ?

Hol ko woni aksidaa ɗaɗngaanndiijo (AƊNg walla AVC) ?

AƊNg ina jogii batte bonɗe e neɗɗo, tee ko batte ɗe cellataa (woofɗo, roŋkitde haalde …), tee ina waawi yuumtude e maayde. E ko huftodini, AƊNg  ina waawi ardude e fannuuji tati :

– Fannu gadano, ɓurɗo yaajde o, ko ƴiiƴam fenndotoo e nder ɗaɗi nawooji ƴiiƴam (artère) walla e nder ɓernde (enndu wusnere). Ko ndeen heɗɗere ƴiiƴam yahata haa ngaandi, sukka ɗaɗi mum, haɗa ƴiiƴam ŋabbude. So ƴiiƴam ŋabbaani ngaandi heɓataa henndu oksijeen, ɗum noon rewata heen ko maayde ngaandi e maayde neɗɗo o e hoore mum.

– Fannu ɗiɗmo o ko uddo ɗaɗol ɓalewol (veine : woni ɗaɗol nawtowol ƴiiƴam) sukkotoo, haɗa ƴiiƴam yirlaade no moƴƴi e nder ngaanndi.

– Fannu tataɓo o, ko ɗaɗi ngaandi pusata (pettata), ƴiiƴam deeloo e nder hoore, wona tuƴƴam hoore (hémorragie cérébrale), ɗuum ne kadi batte mum ko haɗde ƴiiƴam yirlaade no moƴƴi e nder ngaanndi.

Hol ko addata AVC ?

Ɗo ganndal men tolnii heen hannde, ina anndaa wonde addata AƊNg ko neenam (nebbam/nebam) mbiyeteeɗam kolesterol, maa ndeen jabet, walla simme, walla ŋabbo taasiyoŋ … won heen kadi ko doneteeɗi.

Hol maale  AƊNg ?

Ngartiree hakkillaaji mon. AƊNg so toppitaama law, ina waawi waasde waɗde hay si’i gooto e mo ɗum heɓtii o. Ko ɗum addani haalooɓe Farayse innirde ñawu ngu «Agir Vite pour le Cerveau » (woni Yaawde e Ngaanndi), sibu kala hojom ina jogii nafoore mum : No ñawu ngu yaawiri safrireede fof, kono noon batte mum mbayata famɗude. Ɗum ɗoon ina ɗaɓɓi anndude maale e jeemooji maggu. Kañji ngoni :

– Jaaɗo yaawngo walla teddeendi njaawndi bannge e ɓalndu neɗɗo ;

– Roŋkere haalde walla faamde heptiinde ɗoon e ɗoon ;

– Walla kadi ustagol jiyle yitere wootere.

– Walla kadi yahdu ndu feewaani heptiindu ɗoon e ɗoon, ndu alaa daliilu, walla yande walla jiilol.

Hol ko neɗɗo foti waɗde so sikkitiima ñawu ngu

So gootel e ɗee maale heɓtimaa ma tan waɗ feere njokkondiraa ko ɓuri yaawde e nokku safaara mbele ina tiindin ma to safrirde toppitiinde safrude ñawu ngu.

BAB