No tallooje ndewrata portingol

0
1679

Hah, ko tallooje koo. Alla ina fawi ɗe tampere, so yeerude tallude dubuuje, ngam naatnude ɗum en e gasɗe ngam reentoraade heege. Kono ko ɓuri haawnaade koo, ko hol no ɗee koowooje ndewrata laawol portingol e nder niɓɓere jamma. Tee, ɓeydi kaawis oo, ɗe tallata ko aɗe ndumtii laawol, aɗa njahra caggal.

Hol ko ɗowata ɗe, hol no ɗe njiyrata laawol portol ɗe ndewta ngol ? Ko ɗumɗoo wonnoo ko nanngunoo annduɓe kaawis.

Ɓe mbiɗti, haa ɓe njiyti, e hitaande 2003, wonde jamminta ɗeeɗoo tagooje ko annoore wulluure ummortoonde e lewru. Ndeen annoore noon ina leefi no feewi, no feewi boom. Kono, ñalnde 24 saawiyee 2013, annduɓe ɓee kollitii wonde njiytii goɗɗum kadi : Ina jeyaa e ko ɗowata tallooje, annoore koode, haa arti noon e annoore koode jiiryiirngal biyeteengal fedannde malaaɗo. Waɗi noon, e wiyde maɓɓe, tallooje ngalaa caɗeele yiytude bolol mum en hay so tawii lewru ummaaki, oon sahaa mo koode ñaarata no feewi e nder kammu.

Aannunoo ɓe ko anndude mbele koode kala ina ɗowa ɗe. Ɓe mbaɗi jarribo, ɓe mbirni koode ɗee kala haa heddii koode fedannde malaaɗo ; tawaa tallooje ɗee ngalaa caɗeele rewde portingol. Ɓe mbeñciti, ɓe mbirni fedannde malaaɗo, ɓe mbirniti keddiiɗe ɗee fof, tallooje ɗee mbemji. Kono, miijo annduɓe ɓee, alaa ko saabii ɗuum so wonaa koode fedannde malaaɗo kam e lewru ɓurde keddiiɗe ɗee leerde.

Ɗum noon, ko ɗee koowooje ngoni gadane teskaaɗe huutoraade koode e lewru ngam yiytude bolol. Haa e ooɗoo sahaa, annduɓe cikkatnoo ko aadee en tan e colli e won ɗeen barooɗe maayo, njamminortoo koode. Heddii ko annduɓe ɓee ina kaawaa ko addani tallooje huutoraade ngal beforgal ceeɓngal. Ɓe mbiyi jaabawol majjum woni ko nguurndam tallooje, sibu teskaama tallooje ina keewi wujjondirde talle. Ko ɗum tagi, Alla lonngini ɗe huutoraade geɗe gaddanooje ɗe waawde suuɗde ko yaaccii talle ɗe ngujjata ɗee, e rewde laawol ɓurngol raɓɓiɗde: ngool laawol ɓurngol raɓɓiɗde hakkunde toɓɓe ɗiɗi (nokkuuji ɗiɗi) noon, ko laawol portingol.

Kelmeendi
annoore wudduure : lumière polarisée
jiiryiirngal : galaxie
fedannde malaaɗo : Voie lactée 
Jamminoraade : s’orienter
Beforgal : outil de navigation

Bookara A.B.