Laana mbiyateeka « Joolaa » dogatnoo ko hakkunde Ndakaaru e wuro Cikicoor. Ka rewatnoo ko duunde Karabaan ko adii nde ka yettotoo Cikicoor, ka ruttoo kadi Ndakaaru. Ka inniranoo ko gootol e leñƴi ɓurɗi yaajde nder diiwaan Kasamaas. Hakkunde ɗee gure ɗiɗi ka waɗatnoo ko wakituuji 15.
Ko kaŋka ittatnoo diiwaan Kaasamaas e lommbere ngati ko wonaa ɗuum, laawol ummaade Ndakaaru alaa-e-sago rewa nder leydi Gammbi (ƴeewee kartal ngal).
Laana mbiyateeka « Joolaa » dogatnoo ko hakkunde Ndakaaru e wuro Cikicoor. Ka rewatnoo ko duunde Karabaan ko adii nde ka yettotoo Cikicoor, ka ruttoo kadi Ndakaaru. Ka inniranoo ko gootol e leñƴi ɓurɗi yaajde nder diiwaan Kasamaas. Hakkunde ɗee gure ɗiɗi ka waɗatnoo ko wakituuji 15.
Ko kaŋka ittatnoo diiwaan Kaasamaas e lommbere ngati ko wonaa ɗuum, laawol ummaade Ndakaaru alaa-e-sago rewa nder leydi Gammbi (ƴeewee kartal ngal).
Ka fuɗɗii huutoreede ko e lewru Deesamburu e hitaande 1990. Ɓurnoo waawde ɗannoraade ka ko julaaɓe baana-baana’en, yeeyooɓe ɓiɓɓe-leɗɗe, somotooɓe liɗɗi e sippakaaji, nebam leɗɗe e ko nanndi heen.
Laana ka feewnaa ko to leydi Almaañ. Aka waawnoo nawde fotde tonuuji 550 e otooji sappo e ko ina tolnoo e yimɓe 580 (teemedde joy e capanɗe-jeetati).
E nder lewru Settaamburu 2001, ka “paani”, befall makka dartinaa ko ina wona e hitaande. Ka fuɗɗitii befal makka ko ñande 10 Settaamburu 2002, jonte ɗiɗi ko adii nde ka yoolotoo.
ÑANDE BONATA NDE
Laana « Le Joola » duñii tufnde Cikicoor ñalnde 26 Settaambur 2002 hedde tiisubaar (wkaituuji 13 e feƴtere). Ngol woni laawol makka tataɓol ko ka feewnitaa e ndeen.
So tuugnaama e kaayitaaji, gaagaa « bagaas », aka waɗnoo fotde yimɓe 809 yoɓɓe njoldi mum en e yimɓe 52 soofaaji dognooɓe laana ka.
Ka wefi maayo Kaasamaas haa ka yettii duunde Karabaan saanga wakituuji 3 kikiiɗe. Ko ina tolnoo e yimɓe 185 njoli ɗoon e makke fayde Ndakaaru.
Jolngo e makka ɗo Karabaan ɗoo noon ina heewnoo caɗeele. Ngati ka alaa ɗoon tufnde ɗo ka joofi. Yimɓe njoldata e makka ko laaɗe, mo woni fof jolda no weliraa, ɓe njoɓa ɓee njooɓataa.
Ñalnde bonata nde, ndeka duñi Karabaan, fotde yimɓe ujunere e capanɗe nay-e-jeegom (1046 aadee mawɓe e sukaaɓe) ina ngonnoo e nder reedu makka, tawa kaake e otooji kaalaaka. En mbiyii noon ka yamiraa nawde tan ko yimɓe 580 e tonuuji 550. Hawriti ko e ekkolaaji ina uddita, almuɓɓe yahnooɓe guurti ina ngarta Ndakaaru.
Ɗum fof tawa ɓe njoɓaani ɓee limaaka heen, sukaaɓe limaaka heen ngati aɓe ndokkaa hurum jolde e makka tawa ɓe njoɓaani. Sukaaɓe 32 (hakkunde duuɓi 10 e duuɓi 15) ina njahtnoo to wuro Fatik ngam waddoyeede kawgel fukubal, ina ngonnoo e makka.
Nde ɓe ngoɗɗata Karabaan, tawi kammu fuɗɗiima waylaade haa toɓoyal fuɗɗii toɓde.
ƳIIWOONDE ƳIIWII
Hedde wakituuji 7 (tawi futuru ina ndaara noddineede), Jaaltaaɓe laana ka noddi Ndakaaru e rajo, o habiri ɓe laana ka yaltii Maayo Kaasamaas, kaa naatii e geec, ekan tiindii Ndakaaru. Maayo ina leeri haa weli lummbaade. Hedde wakutiiji 22 (wakitu 10ɓo jamma) Jaaltaaɓe noddi kadi Ndaakaaru, o wiyi aɓeni e laawol, alaa ko ɓe njaɓiti to caɗeele. Ko ɗoon ɓe mbayiri naneede.
Hedde w11ɓo jamma, laana « Le Joolaa » ina heddoraa 170 kilo yettaade Ndakaaru. Hakkunde makka e powle maayo ko kilooji 40. Henndu heewndu doole duppitiima, bempeƴƴe toowɗe pukkitii. Yimɓe tinaani ina ngoni e amde, gaaci ina nduƴƴa, ɓee ina ñaama, ɓeya ina ɗaanii.
Nde toɓo fuɗɗinoo toɓde, henndu ɓeydii heewde, yimɓe ngoni e ɗuhaade, moni-woni kala ɗo dañi wirnaade. Yimɓe njahri bannge gooto ngam dogde toɓo e henndu. Laana ka wuurii, yimɓe njani, ndiyam fuɗɗii naatirde kenorɗe cuuɗi makka. Laana « Le Joola » fuɗɗii debbude, nde wonata hojomaaji joy, tawi ko gastanoo gasii. « Le Joolaa » mutii menndeŋ.
Ka waklitii, reedu ndu heedtiri dow. Won e yimɓe ndiwi njani e ndiyam. Ɗaaninooɓe kam nde pini ndonku hay anndude no mbaɗata, nganndaa hay dame e kenorɗe to keedtiri saka ndewa heen. Dañnooɓe yaltude ngoni e lummbaade, ɓe mbaawaa ndiyam fof ngoni e yooloraade gooto-gooto. O jamma bonɗo mo woni fof woƴaa tan ko hoore mum. “So dene mberlaama e jaynge, wootere fof woyrata ko woy heege am”. Yoga heen yooli ɗum en ko bempeƴe ɗee toowde, aɗe njahaa haa e meeturuuji ɗiɗi tooweendi.
Laakon ceŋeteekon ngam sowde yimɓe, ko ngootel dañi humteede. Yimɓe 25 njoli heen, ko ɗum sowi ɗum en. Yimɓe 22 ndañi waɗɗaade e dow reedu laana ka tawi ka waklitiima. Heddiiɓe ngoni e lummbaade, ɓee heen njoofoyi, ɓeya heen kaaɗi e laawol. Ko subaka janngo mum, hedde wakitu 7ɓo, faabotooɓe ngari, hay ɗuum ne ko subalɓe dawnooɓe awo paabii yoga e lummbinooɓe kam e heddinooɓe dow laana ka hade makka debbude.
Rewɓe jolnooɓe e makka ɓee fof, ko gooto sowi heen, o wiyetee ko Mayram Juuf (ko o Seereer noon !).
HIKKA WAƊATA DUUƁI JEEGOM KO O KASAARA WAƊNOO
Hikka waɗata duuɓi jeegom ko oo kaasaara waɗnoo. Alluwal noon janngirtee ko banndi mum.
A.M. Gey
