Laatiima hono ɓiyi Firawna debbo ina addanaa fooŋorde kaŋŋe ina jooɗii dow heen ina yeesoroo yeesoode kaŋŋe, ndeke yeesoode ndee saamii e les fooŋorde too. Maasaɗa ina wonnoo ɗoon wiyi : “yeesoode saamii e lehel keefeero.” Ndeke ɓiyi Firawna oo nanii ko o haali koo, o tikki o yahi, o haalani ɗum Baaba makko Firaawna, kañum ne tikkani Maasaɗa. O noddi reenooɓe makko yo ngaddu Maasaɗa. Ɓeen ngaddi oon haa darii e yeeso makko, o woni e naamndikinaade ɗum. Kanko Maasaɗa o wiyi “so tawii ko goonga, miin mbiɗo goongɗini Alla, haa teeŋti noon e Alla mo Muusaa e Haaruuna ndewata oo”.
Nde o gaynata haalde tawi Firaawna naatii fitina sekii haa ɓurti doole mum. Firaawna yamiri yo renooɓe ngenndi ɓee njaggu mo. Ɓeen njaggi mo. O wiyi ɓe “lelnee mo e dow nokku, ngajjinon mo, peŋon e juuɗe makko e koyɗe makko pontooje”. Ɓe ƴetti mo, ɓe liɓi mo, ɓe poocci juuɗe ɗee e koyɗe ɗee, ɓe peŋi heen pontooje. Nde ɓe ngaynii waɗde ɗuum, o wi yi ɓe “ngaddoyee sukaaɓe makko”. Ɓe ngaddoyi ɓiɓɓe Masaada fof. Kanko Maasaɗa noon, ko o debbo, ko o sehil Aasiyata jom suudu Firaawna no feewi, kamɓe ɗiɗo fof kadi, eɓe ngoongɗini Annabi Muusaa (JKM) sanne. Firaawna wiyi mo “ƴeew ɗo ngon-ɗaa ɗoo, hay sinno ko gorko ngonno-ɗaa alaa ko mbaawan-ɗaa hoore maahay dara, alaa ko haali noon ko a debbo. Jooni njiɗ-mi tan, ko ngoongɗinaa ko mi Alla, so aɗa yiɗi mi woppit maa, aan e ɓiɓɓe ma. So a saliima, mi wara ɓiɓɓe maa, mi fawa ɗum en e dow becce maa.” Maasaɗa salii wiyi “mbiɗo goongɗini Alla gooto mo alaa denndidiiɗo, Muusaa ko nelaaɗo mum.”
Firaawna ɓeydii naatde fitina o wiyi : “mbaree ɓiɓɓe makko fof njoowon ɗum en e dow becce makko ɗo o lelii ɗoo.” Ɓe nanngi ɓiɓɓe ɓee, ɓe mbari ɗum en, ɓe pawi e dow becce makko. O heɓɓitii o wiyi “jettooɗe ngoodanii Alla toowɗo oo”. Caggal ɗuum, ɓe itti ɓiɓɓe ɓee e dow makko, ɓe ƴetti mo omo wuuri, ɓe mbaɗi mo e nder wakannde njamndi wulnaande haa wiyi jaw, ɓe uddi. Ko heen o woni haa o maayi.
Maayde Aasiyata (JKM)
No Alla waɗata, ndeke ko Maasaɗa waɗdetee koo fof, Alla hollii ɗum Aasiyata e nder ɗoyngol mum jamma, ngam Aasiyata yiyii Alla ina tellini Maleyka Yurmeende ina weltina Maasaaɗa yo tiiɗnu ɓernde mum e mette ɗe waɗetee ɗee. Alla toowɗo oo ina resani ɗum tawtaari ɓurndi moƴƴude e teddungal to nokku Aljannaaji too. Kanko Aasiyata nde o fini o wiyi e nder Ɓuraana tedduɗo oo “joomi am mahan am galle ummoraade e maa to Aljannaaji, ndaɗndaa min e Firaawna e golle mum” simoore harminorde (tahriim) : kaawise, 11. Firaawna ine yiɗnoo warde Maasaɗa, jooni o dañii hujja no o wardi ɗum, o warii mo.
Nde Aasiyata finnoo e ɗoyngol mum tan, o diirani Firaawna o tawi ɗum ina jooɗii e jappeere mum, o wiyi ɗum “aan kuɗaaɗo oo, hay gooto a woppaani e les Asamaan Alla oo, aɗa faayti hoore maa sanne. Hol no foti ko muñ-ɗaa haa ko aɗa wara heedanɓe Alla toowɗo o ? Eehey maa kuɗaaɗo, hol no foti e ko ñaam-ɗaa e arsukaaji Alla ko a jeyaa, aan e keferaagu caɗtungu ? Nde tawnoo a hulaani Alla, aan Firaawna, waɗ feere ƴeewtindo-ɗa hoore maa, ɗee geɗe ɓurtii. Hol no foti kaawisaaji ɗi njiy-ɗaa ɗi Alla hollu maa etee a jaɓaani rewde ɗum ? Aan ko maa ko ina fakiti !”
Ko o yennata Firaawna koo fof, Firaawna tawi natti yiyde mo ngam heewande mo e ɗiiɗoo jenni bonɗi. Firaawna noddi jaagorɗe mum e wileeɓe mum ngam diisnaade ɗum en ko adii nde ƴettata feere kañum tan gooto. Nde ɓe ngari o wiyi ɓe “ƴeewee ɗee golle bonɗe ɗe Muusaa e Haaruuna mbaɗi en ɗee, enen e leñol men e koreeji men. Muusaa bonnii en ngam ñenngi mum ɗi waɗata ɗii, miin noon mi nannginaaka ɗuum.”
Firaawna wiyi Aasiyata “ummo hoot to yummaa haa ceertaa e kaaɗi ɗi ngonndu-ɗaa ɗii.” Aasiyata ngam muuseeki maayde sehil mum Maasaɗa salii yahde to yumma mum. Caggal ɗuum, Firaawna noddi yumma mum Aasiyata o wiyi ɗum “waajo ɓiye, yo o woppu geɗe ɗe waɗata ɗee, gila caɗeele keɓtaaki mo.” Yummum Aasiyata ari, woni e waajaade Aasiyata, alaa fof feere nde waɗaani ngam Aasiyata ɗooftoo jom galle mum Firaawna, kono Aasiyata salii ko yumma mum waajii ɗum koo. Firaawna wiyi jaagorɗe mum ɗee “yo wood ko kaal-ɗon heen !” Ɓeen mbiyi mo “minen e yiyannde amen, o foti tan ko wareede so wonaa ɗuum, ko ɓuri ɗum bonde maa ar e nder men, e nder leñol men fof.” Waɗi noon ko fiɓnde Aasiyata ina tiiɗi feewde e Alla gooto mo alaa denndidiiɗo, ɗum woni Alla Muusaa e Haaruna.
Caggal nde Aasiyata roŋkanaa, Firaawna felliti warde Aasiyata. O yamiri reenooɓe makko ngenndi yo mbardu mo no mbardunoo Maasaɗa nih. Ɗoon e ɗoon ɓe nanngi mo ɓe kaɓɓi mo, ɓe mbaɗi mo e nder wakannde wulnaande haa wuli jaw, ɓe uddi, o woni toon haa o maayi.
Qaaruuna e bewre mum
Qaaruun ko ɓiy Baaba mum Annabi Muusaa tokooso. Ko o gorko baasɗo dewoowo Alla, tiiɗninooɗo, baɗatnooɗo golle moƴƴe. Waɗi ñalngu o yahi to banndum debbo Annabi Muusaa (JKM) o wiyi ɗum “hol to Muusaa woni mbele ina hokka mi e kaŋŋeeji mum hee seeɗa ?” Debbo oo wiyi mo “mi anndaa, kono minen kam won ko Alla janngini min seeɗa e ganndal e simi” (chimie). Nde o nani ɗum tan, o felliti jooɗaade ɗoon ngam janngude ganndal simi. Ganndal simi ko ganndal baylagol geɗe denndinaaɗe… O woni ɗoon debbo oo ina janngina mo ɗuum, haa o waawi tigi rigi, o duwanaa o waɗti gollanaade hoore makko.
Kanko Qaaruun omo rewi ɗuum o woppaani haa o dañi heen dañal pakitngal, o faggii heen jawdi keewndi sanne, haa yimɓe mbaɗti duworaade ɗuum, gooto kala ina duwoo yo Alla hokku ɗum jawdi haa laatoo no Qaaruun nii. Ndeen o yahii haa o tolniima ɗoon e heewe jawdi, omo rewatnoo Alla, o natti rewde Alla. Hankadi alaa ko o toppitii so wonaa cangarte, ko wayi no resde rewɓe wonda heen hannde, seera janngo, e yarde sanngaraaji en, ekn. Haa waɗi sahaa gooto o yiyi debbo gooto jooɗɗo, kono ko baasɗo no feewi, o hokki ɗum jawdi, caggal ɗuum o ƴeewri oon caayseyaagal. Debbo oo jaɓaani. O neli debbo oo kadi, yo yah to Annabi Muusaa, seyfita ɗum, wiya ɗum “yo anndu ko waɗata koo fof, ko caakaan”. Debbo oo jaɓi ngoon miijo kono nde ruuŋtinoo mo tan, Allla naatni e ɓernde mum kulol Alla, debboo wiyi kañum waawaa yahde to Annabi Muusaa, no wayi teddude nii, ina haalda e mum geɗe ɗe peewaani. Kaaɗoo haala, so on kippitii deftere Ɓuraana tedduɗo oo, maa on tawta ka e simoore daarti Annabaaɓe, kaawise: 76.
Nde debboo yettii to bani Israayiilnaaɓe o wiyi ɓe “nganndee Qaaruun ko jiɗnooɗo lelodaade e am, caggal ɗuum, o nelii kam to Annabi Muusaa ngam mi fenna ɗum e ko waɗata koo, etee Annabi Muusaa haɗiino mi waɗde belaaɗe, ko e ɗum kadi keddii mi. Miin jooni alaa ko woƴi mi so wonaa rewde Alla gooto mo alaa denndidiiɗo.”
Ndeen bani Israayiil en nanii ko debbo oo haali koo, ɓe ngummii ɓe ngoɗɗitii Qaaruun e golleeji mum bonɗi ɗii, ɓe ngoni e yennude ɗum ñiŋde ɗum, ɓe ngoppi ɗum haa laaɓi. Ndeen ɗum yettiima Annabi Muusaa, o mettini heen no feewi, o wiyi “eehey maa Alla, ko e maa dey pawii-mi.” Joomiraaɗo lonngini mo, wiyi mo “naamndo leydi ko njiɗ-ɗaa fof, ko ɗum seerndata hakkunde mon. Annabi Muusaa ummii yahi to Qaaruun. Nde o yettii o wiyi mo “eehey maa gaño Alla! njiɗ-ɗaa ko takkude mi.” Annabi Muusaa yamiri leydi, wiyi ɗum “jaggu mo !” leydi nanngi seeɗa e galle makko naatni ɗum e nder leydi ko ina tolnoo e diraa. Qaaruun ina jooɗinoo e jappeere mum tan, haa jooɗorde ndee yani (arsi) ngam koyɗe jooɗorde ndee naatii nder leydi. Qaaruun naamndii Annabi Muusaa ballal, Annabi Muusaa wiyi mo “aan ko a gaño Alla, a fuɗɗiima dañde tan, a yejjitii joome, ngam a dañii, a mahii galleeji e tataaji laamorɗi, a waɗtii ñaamde nder lehon kaŋŋe e kaalis, ko tagi a yejjitii Alla tagɗo ma oo ? Mbiy-mi, leydi naatnu mo nder !” Leydi naatni koyɗe ɗee nder. O wullitii kadi yo Annabi Muusa wallu mo, Annabi Muusaa wiyi mo “mate a siftoraani halkaare Firaawna e leñol mum ? Mbiy-mi “leydi, ko yo a moɗ mo kanko e galleeji makko fof !” Leydi moɗi mo kanko e galleeji makko fof. E konngol Alla toowɗo oo “min ngaafi mo kanko e galle makko nder leydi” simoore daarti Annabaaɓe, kaawise: 81
Ine jokki
Jibril Muusaa Joob, tel : 46 56 51 10 / 22 23 13 19
