Ñalnde goo noowammburu 2021 « konu Maruk bommbii otooji tati mawɗi jolnunooɗi marsandiis ina ngummorii Alaseri, wuro Wargalaa, feewde Nuwaasoot ». E wiyde hoohooɓe Alaseri, yimɓe tato maayii heen, doknatnooɓe otooji ɗii. Otooji ummotooɗi Alaseri ɗii takkotoo ko keerol hakkunde leydi Muritani e leydi Saharaa hirnaange gonɗo tawo e tiimaandi kaanaŋkaagu Maruk, hay so tawii Dowla Arab mo Saharaa Demokaratik (RASD) hiisi ko e tiimaandi mum jeyaa. Alaseri, rewrude e konngol gooto e hoohooɓe mum wiyi « ngeeɗoo tooñannge ɗaldetaake nii ». Alaa ko ummorii tawo e konngol hoohooɓe Maruk, kono won e jaayndeeji kumpitiiɗi e nder leydi hee mbiyi wonde Maruk wiyi « So Alaseri yiɗi ko hare, kañum kam yiɗaa ».
Nduuɗoo jiiɓru tawti ko luure peeñnooɗe oo dumunna fof hakkunde Alaseri e Maruk, ko ina abboo e hitaande : Alaseri ina feldiri Maruk « siifondirde e Israayiil nanndiral » caggal nde leydi Amerik heɓtinani Maruk wonde leydi Sahara Hirnaange ko jeyi mum. E yiyannde Alaseri, ɗum ko moojobere waɗiraande yo « yerɓin leydi mum ». E lewru suliyee 2021, Alaseri fellitii taƴde jotondiral mum e leydi Maruk caggal nde nodditi jooɗaniiɗo ɗum to Rabaa; woytoraandu mum ko koohoowo maruknaajo won ɗo wiyi « ina wondii e keɓgol jeytaare mum diwaan berbeer en keedɗo fuɗɗaange worgo alaseri », alaseri reftini heen ko haɗde abiyoŋaaji Maruk rewde e weeyo mum. Yanti e ɗuum fof, e lewru oktoobar, cumu mawngu waɗii e fuɗɗaange rewo leydi Alaseri, fotde yimɓe 90 mboomiima heen, ko jiidaani e bonannde pooɗe e koɗorɗe. Alaseri tuumi ko pelle ɗiɗi leñol berbeer en ɗaɓɓooje jeytaare, kono, e wiide alaseri, ko e ballal Maruk e israayiil. Ndee ɗoon takkere noon, yimɓe heewɓe njaɓaani ɗum, sabu ɗum nannaaki no feewi.
So tawii goonga ina haalee, luural gorworal hakkunde Alaseri e Maruk ɓooyii sabu ɗum fuɗɗii teeŋtude ko e hitaande 1975 caggal nde Espaañ, leydi tiimnoondi Sahara Hirnaange (S.H.), felliti yaltude leydi ndii weeɗa ɗum Maruk e Muritani yo peccu, ko lolliri « Accords de Madrid » (Nanondiral Madrid). Hare ummii hakkunde leyɗeele ɗiɗi ɗee e fedde wiyeteende POLISARIO daraninoonde jeytaare S.H. Ɗum fof joofoyi ko Muritani hortaade, siifondiri e Polisario maa yaltu leydi ndii, Maruk meerotonooɗo Muritani e hoore mum (taaniraaɓe laamɗo jooni oo mbiyatnoo ko tinaani leydi ina heedi hakkunde mum en e Senegaal), pawi junngo mum en e geɗal Muritani heɓnoo ngal. Alaseri e oon sahaa ƴaañii no doole mum potirnoo S.H. tawde daranii ko heɓde ndimaagu e jeytaare leydi mum ina faamnii, Alaseri daroo darnde nde darii ndee, sabu rewiino ɗoon, e oon sahaa, yoga e leyɗeele Afirik ƴaañii Polisario haa addani ɗum jaɓaneede yo naat e fedde U.A. (Dental Afirik), ɗum fof noon saabii ɗum ko dipolomaasi Alaseri. Oon kusumma ina ɗoon hakkunde Maruk e Alaseri, gooto fof ina joganii goɗɗoo oo guut : Maruk ina yiyra ɓe wonde ɓe njiɗii haɗde ɗumen ko pooɗantonoo gila ko ɓooyi (yaajnude leydi mum en, ɓeydoraade oogirɗe fosfaat e liɗɗi taweteeɗi e fonngo maayo S.H.), Alaseri, gaa gaa wallude kala « daraniiɗo ndimaagu e jeytaare » ittataa ina yiɗi udditaneede laawol feewdee geec Atalantik oo, sabu maa ɗum heewan ɗum ngartam to bannge faggudu.
Ko goonga nii silooɓe politigi heewɓe miiji ko hare ɓilotaako hakkunde Alaseri e Maruk sabu enɗam keewɗam ina ɗoon, yeru leƴƴi takkondirɗi e keerol hakkunde leyɗeele ɗiɗi ɗee (ellee leƴƴi daande maayo Senegaal), jiidaani e nafooje goɗɗe keewɗe gonɗe ɗoon ko wayi no gaas e geɗe kuɓɓam ekn. Kono, Pulaar ina keewi wiyde « bone piltat » sabu kulan-ɗen nii ko koye men, sabu pelɓondiral ɗiin gay ɗiɗi, nafataa sawndiiɓe ɗum. Faayre ndee njogani-ɗen keerol men fuɗɗaange ngol, sabu buuytagol laamu Mali e deɓgol « jihaadist en » e nder saahal, to rewo too ne kay, ina foti faaynude en so Alaseri e Maruk ndikkondirii.
Maamuudu H. Joob
