Rawaandu lakde (2)

0
1122
Mbaroodi Taktakri
Mbaroodi Taktakri

Kono ɓuri yiɗde ko ko wayi no edi e cawi e koobi e ndabi e tewdi e lelli e njawi e jeleŋŋi e bille e girji e jamali e koloŋi e dumsi e jeŋki e njabaaji ekn. Ko ɗeeɗoo kulle ngoni ñaamdu barooɗe ndowrowru. Hay so tawii ina sonnga kulle goɗɗe ne, heewaani no feewi, ko maa ñoolee tan nde hucca ɗum he ɗuum. Ko faati e ndi wuro ndii, ko na’i e bammɗi e ndammiri e gelooɗi ekn. Hina teskaa mbaroodi heewi sonngirde ko jamma. Nde wonnoo ko e kulle jammiije jeyaa. Kono so dañii ñalawma ne, woppataa.

Mbaroodi jeyaaka e kulle ƴeeŋooje, kono ina ƴeeŋa heen sahaaji sabu koɗdigal mum e kulle conngooje ƴeŋŋina ina addana ɗe etaade ƴeeŋde haa ɗe keɓa ko ƴeŋŋinaa koo. Ɗum ɓuri heewde ko e ngatam, sabu ngatam ko e kulle conngooje ƴeŋŋina jeyaa. Ɗuum noon koɗdigal majji addii haa barooɗe ina etoo ƴeeŋde, hay wonaa kullel ƴeeŋowel.  Kulle keewɗe ina loppita ko kullel goɗngel sonngi, so ɓurii ngel doole. Mbo ine loppitana ngatam ko maa ƴeeŋa. Sabu ina teskaa ngatam heewaani ñaamde lesdi, ko maa ƴeŋŋina haa ɓitta e gayi lekki nde fuɗɗoo  ñaamde. Ko noon ngatam hisnirta nguura mum. Kono mbaroodi ko dental e doole e tiiɗre e cuusal hisnirta nguura mum.

Nguurndam barooɗe

Hina teskaa so ɓiɓɓe mum ndiwii haa mawnii, ko ɓuri heewde so gori ɗii puɗɗiima sonngaade tan, ndiiwete njaltinee seto ngoo. E oon sahaa ko majji tan njogaatoo koye muumen, sabu alaa fof seto jaɓoongo ɗi naata he mum, sabu heewaani seto ngo alaa ngordi laamiindi; walla gore laamiiɗe. Ko ɗuum waɗi, naatde e ngoon, weeɓaani. Ko maa pooɓne takket takket… Ɓoosaaji deyi ɗii ndiiwetaake e seto. Kono so ndeyri ngoɗndi arii ina naatta e seto hee, ko maa deye seto ngoo njaɓa, maa walla ngayi waawna ɗe. Sabu ngayi yiɗi ko ɓesdude deye, kono wonaa ustude, ko ɗuum waɗi ndi riiwataa ɓoosaaji deyi ɗii. Kono gori ɗii, no mbaawi fotde fof, so ngonii ɗiɗiiji fayi tatiiji, ɗi ndiiwete.

E oon sahaa ko caɗeele mawɗe to majji jaltinaaɗi seto ɗii. Ko idii fof ko darnde tiiɗnde e nguurndam majji. Ko ñaamee e kisal fof ko e majji fawii. Sabu kala seto ngo ɗi njiyi, ɗi taaroto ngo. Ko noon ɗi ngoorata haa ɗii canndalina, haa daaɗe ɗee nguyta no moƴƴi, ɗi njogoo sifaa goɗɗo. Ko ɓuri heewde, e oon sahaa tawata ko ɗi mawnii, ɗi ngonii joyiiji, walla ɓura. Ndeen ko ɓurata wonde haaju majji ko dañde seto. E oon sahaa ko wolde mawnde sabu ko maa ɗe kaɓee haa ɗe poola gore seto, walla ngordi seto. Ɗuum noon huunde fof hina ɗoon jommbi, sabu ko hakkunde warde e wareede, maa foolde e fooleede. Sabu poolgu to bannge barooɗe gore ko maayde firti. So mbaroodi yanii e seto foolii ngo, ngordi maggo jaɓii foolaama. Hina teskaa ndee hare ko ngordi seto, walla gore seto tan keewi haɓeede nde. Kadi ina teskaa so mbaroodi leltiima e keeci mum tan firti ko jaɓii foolaama. Ndi waɗdatnoo ndii heewi ko woppude. Sabu kala nde barooɗe kaɓi  haa heen ngootiri jaɓi, tan ngoɗndi ndii heewi ko woppude, sabu heewaani riiwde so foolii haa poolaandi ndii jaɓii.

Ko mbaroodi woni kullel jaɓayel ngoo jaɓo. E oon sahaa so ndi woppaama ndi doga seeɗa. Sabu mbaroodi riiwataa njaɓndi so dogii, heewi tan ko woppude. Ko ɗuum waɗi fulɓe mbiyi “ Keeci mbaroodi memataa leddi ”. Ko ɗoo ɓe ƴetti, sabu so mbaroodi jaɓaani, keeci mum memataa lesdi. So mbaroodi yanii e seto foolii ngo, idatoo ko yande e deye ɗee. So horaniima noon, laara no wardi coppi tokoosi ɗii. E oon sahaa ko hare mum mawnde e deye ɗee. So feewnatiima e ɓoosaaji majji tan warat, haa teeŋti noon e ngoron kon. Ngam tabatinde mbarodaagal mum. Fof noon ko mbele maa deye ɗee ummano rewngo. Ɗeeɗoo geɗe heɗe keewi e nguurndam barooɗe. Nde wonnoo so mbaroodi foolii gore seto heewaani fijdude e coppi mayri, haa teeŋti noon e ngoron kon.

Mbaroodi ko ko sooyɗi. Sooyol ɓurngol abbaade e boɗayol, juumol walla ɓurngol abbaade e ndaneeri. Kadi heewaani dille no feewi. Mbaaroodi ubbat. So bettaama walla jahiima baɓlat. Kadi ina hurɓa.  Ubbaango mum hina nanee to woɗɗi. Hina teskaa so foolaama, yaltinaama seto, heewi ko maayde. Sabu ɗo foolaa haa jaɓi ɗoo, tawata ko leefii, tee leefre mbaroodi ko maayde tan firti. Sabu tawata ko ina barmi barme bonɗe. Kadi tawata ko mawnii, mawngu kadi ko maale leefre. Barme bonɗe ko huunde nde kulle lakde ɓuri añde, sabu ko ɓuri heew e oon sahaa tawata ko waawanaa hoyre mum hay huunde.  Kadi barme mo mbaroodi ɓuri añde fof ko kelal. Kelal to barooɗe ko maayde tan, haa teeŋti noon e mawndi. So mbaroodi yaltinaama seto mum, ko heege idatoo tampinde ɗum. E oon sahaa heewi wuurde ko e kedde walla geɗe ɓurɗe weeɓde foolde. E oon sahaa ina waawi waɗtude yande e yimɓe, nde wonnoo neɗɗo ko e kulle ɓurɗe weeɓde warde to baŋŋe barooɗe, so ngardii ɗuum. Ko goonga kulle cuusaa yimɓe, kono hina heewi e kulle teewuuje so koriima, ko he yimɓe paytata.

Kaaliidu Jibi Soh

Woppu jaabawol

Winndu yowre maa
Winndu ɗoo innde maa

Ce site utilise Akismet pour réduire les indésirables. En savoir plus sur comment les données de vos commentaires sont utilisées.