Jaaroore Bah Bookar Sule e falnde Mbaañ

0
5
Ba Bocar Soulé
Ba Bocar Soulé

Ñalɗi 22 e 23 lewru colte 2025, Falnde Mbaañ waɗanii Bah Bookar Sule mo Bagodin jaaroore fattamlamre e nder wuro mum Bagodin, laamorgo Hebbiya. Faandaare ndee, e no falnde ndee holliri, ko ruttude mo teddungal sabu darnde makko gila to bannge renndo, golle makko e nder njuɓɓudi laamu haa to bannge dawrugol tawa nde ɗaccaani haa maayde jola ngam jaarde mo, no aada woorirnoo nii.

Jamaanu keewngu doole nootitiima e dillere ndee. Ko yitere seedii, leƴƴi Muritani e kuuɓal ngardii e ñalɗi ɗii. To bannge dawrugol, jagge jagganɗe lannda laamu alaa keddingal heen hakkunde Tararsa e Gidimaka, gila e jaagorɓe ɓooyɓe e hesɓe, sarɗiyaŋkooɓe ɓooyɓe e hesɓe, meeruuji ɓooyɗi e kesi haa e yiilooɓe golle njuɓɓudi laamu. Ɗuum jiidaa e seteeji moolanaaɗi gummoriiɗi e denndaangal gure Fuuta, rewo maayo e worgo maayo walla e woɗɓe, arɓe nootitaade ko wayi no wammbaaɓe, awluɓe, maabuɓe sañooɓe e maabuɓe Suudu Paate, kinɗe ɗiɗi lawɓe (lawɓe worworɓe e lawɓe laana), naalaŋkooɓe, almuɓɓe-ngay haa e coolooji, ekn. Ko noon ne kadi leƴƴi koɗdaaɗi, safalɓe, sooniŋkooɓe e jolfuɓe nootorii e kewu nguu.

To bannge ardiiɓe lanndaaji luutndo noon, en njiyaani kadi en nanaani garal mumen. Hol ko haɗi ɓe arde ? Mbele ko ngantuuji aduna ? Mbele ɓe ngondi ko ɓe tintinaaka walla ko no ɓe tintiniraa nii woni no  feewnitaaki ? Walla haa hannde ko sooynaade heen goobu dawrugol ngam fiɗɗitde falnde ndee walla ɓamtude neɗɗo oo? Walla ko bannde waɗi-mbaɗaa ɓe cooynii heen ? Ko Geno tan laaɓaa ko woni heen.

To bannge Senegaal, dillere ndee fof e mawnude to bannge nootagol ko gare ɗiɗi ɓuri teskinde : garal Alhajji Baaba Maal, gorko Duwoyra e garal Bummuy Demmba Lawo Njaay mo Hoore Foonde (maa en ngartu e makko e yeewtere heeriinde). Alhajji Baaba Maal ardi ko e yimɓe ɗiɗo : Umaar Wad, keedo Daande Leñol e Taala Fay, sehil Baaba Maal, tergal e Daande Leñol. Bummuy ardi ko e gooto e jaagorɓe mum.

Ñalnde 22 ndee hawri ko e hoore biir. Almuɓɓe quraana Bagodin e diiwaan oo kawritoyi subaka ko galle Bah Bookar Sule ngam waɗde silki Deftere Geno teddunde ndee. Nde silki oo joofi haa duwawuuji ɗii timmi, yaaɓanaa ko jaɓɓaade hoɗɓe ɗoon e nder galle hee. Awluɓe (Samba Haba Sek e Biinel Mbuum e wondiiɓe mumen), wammbaaɓe e lawɓe njirwinii jaɓɓungal ngal saɗne. E oon beetawe, lappol teskinngol naatii galle oo ummoraade to diiwaan Halayɓe e gardagol Ceerno Muktaar Lam, Koolaaɗo Kuuɓal laamu. Omo ardi e Seneraal Jah Aadama e Jaaltaaɓe Njaay Daawda. Garal maɓɓe waɗii dillere nde tawnoo ɓe mbaɗi e nder dental hee ko no hinere wayi e nder yeeso nii. Nde ɓe ndokkaa konngol, Ceerno Muktaar jumpi e jiidigal hakkunde Bagodinaaɓe e Halayɓe teeŋti noon e hakkunde Calgunaaɓe, e Bagodinnaaɓe rewrude e  gorko biyeteeɗo Aali Maalum.

Kalfinaa taltali njuɓɓudi golle ndii ko biyeteeɗo Abuu Yero Saar mo Mbaañ, Mammadu Aamadu Baaba Gise mo Dabbe e Demmba Sanngoot mo Ɗalhaya e ballondiral Abdul Aziiz Kamara e goomu mum yantondirde e sukaaɓe falnde Mbaañ ndee.

Kikiiɗe, ko kebungal jaɓɓungal Allajji Baaba Maal to Tufnde Mbaañ. Tiisubaar ena juulee, fotde 22 werlaa, keblaa, ndaaŋani Cile e leydi Hammadi, diiri Mammadu Sammba Joop, Kayyaa Joop e Wiyee Bajjel Saar, jatti Hammaat Maamuudu Joop, Hammadi Kaaliidu e Hammadi Malal Manngaan, ngenndi Hawwaa Korɗo Pulaar Joop e Raamata Abdullaay Toboy Saar.

Won e jaɓɓoytooɓe ɓee padaani hay bottaari hakke no teddungal Baaba

Maal fotiri e fuutaŋkooɓe walla e Leñol Fulɓe e kuuɓal. Maa mbiyaa nii ko Fedde Subalɓe (Ŋawle-Ƴella) e gardago Sammba Caam mo Kahayɗi ɓur tampude. Wayɓe heen no Mbooc Abuu Maariyeta mo Sahre Ndoogu, Ibraahiima Njooro mo Kahayɗi, Jaaltaaɓe Hammadi Kanaa Saar mo Sorimalee e Siree Joop, alaa ko ɓuri ɗumen sannjaade heen fotde ngenndiyaŋkaagal, fuutaŋkaagal e cubalaagal. Ko noon ne kadi garal ngal woniri sannju jaayndeyaŋkooɓe Muritani e Fuuta Senegaal wayɓe no Kaaliidu Buubu Manngaan mo Ƴaga Awgaale, Ñaamataa-Dene-buudi Joop, Muusaa Joop, Aamadu Leñol Joop, Joop Saydu Haamiidu, Kummba Bookar Bah, nulaaɓe Rajo Baabaabe, Suraa Gey mo Rajo Dimmbee, ekn. Hay gooto yiɗaa luuteede garal Baaba Maal e oon kikiiɗe. Goomu Sagooji Ndenndi e gardagol Muusaa Boyya Joop, renndinnde gure joy (Sorimalee, Dabbe, Wenndiŋ, Haymedaat e Daawalel) jeyaa ko e jaɓɓotooɓe Alhajji Baaba Maal ko jiidaa e laana Sorimalee keblaaka gila ñalawma, ena fadtiraa daaydaayre so Maalel arii. Werlaaji ndarnaama fotde waktuuji keewɗi, dadiiɓe, dariiɓe e naange, daraniiɓe kisal e ndeenka jamaanu ngarngu nguu,  nana leppi cebek hakke naange e keewaal yimɓe. Kono tan annebi naalaŋkooɓe Fulɓe aroyi ko mutirɗe naange, sinndaaki hoɗdu, weelnaaki gitaar. Jamaanu ruuyi, woni e yiɗde salmondirde e makko, njuɓɓudi jaɓɓungal ngal heñii, jolni mo e werlaa Bah Bookar Sule, fayi Bagodin. Jamma oo ko gunndabi awluɓe waaldaa haa Alla weeti, hakkunde daaɗe Yelaa e askooji, kumballi, boloŋaaji e koɗli ngam siftinde no awluɓe nguurdunoo e deeniyaŋkooɓe haŋki e nder reedu Fuuta.

Ñalnde dewo, 23 colte, golle ɗee ɓuri teeŋtude. Ɗe puɗɗii ko 10 w 15 h e jaŋde alquraana. Nokku oo e mawnude e yaajde, yimɓe ndoŋku heƴdude heen. Won e heen njooɗii nii ko les e dow tappiiji tawi toŋorɗe ɗee ngasii haa laaɓi.

Ngadii ƴeftude konngol ko Alasan Ngayde mo Jowol e Abdul Wahaabu Kan, jeyaaɗo to Ligisayba Gorgol. Ɓe njaari Bookar, ɓe kolliti golle mum caggal nde ɓe nganndini jamaanu nguu wonde kamɓe ɗiɗo e Bookar ko ɓe ɓalli tati, ɗi ɓernde wootere, hakkille gooto.

Denndaangal ƴeftuɓe konngi njaarii mo no feewi, naati e ñaam-golluuje makko, kaali jotondiral mumen e makko, kaŋko Bah Bookar Sule gila e meer Bagodin, sarɗiyaŋke falnde Mbaañ hono Faati Mbay Bolol Saaw, Demmba Njaay, meer Kahayɗi, Meshuud Wul Bulkayri, Diiye Bah (taan Sammba Gelaajo Bukaar Sammba Laamu Yero Jam Koli Tengella), Wul Aqarabat, meer Muktaar Lahjar e woɗɓe heewɓe, ɓe en ndañaani nanngude inɗe mumen. Nde Seneraal Aadama Jah ƴetti konngol, jaari Bookar haa gasni, ruttanii ko koɗdigal e jiggondiral leƴƴi Muritani to bannge pinal. Ɗuum ko yiɗde anndinde wonde leƴƴi Muritani ena ndenndi ko feccotaako. Waɗde ɓuri e majji ko rentude e moƴƴinde koɗdiigu. Hamjatu Caam, jiiloowo SNDE ɓuri naayoraade ko to bannge darnde Bookar e nder enɗam mum e wonde ɗum salndu galle, jaalal leñol keewɗo njurum, mbaabuur moƴƴo haa natti sikke. O haali ko e Pulaar laaɓɗo cer, dakmuɗo, degiiɗo, mo heewaani naneede e jannguɓe yahɓe haa keɓi won e nokku.

Njaay Saydu Aamadu

Woppu jaabawol

Winndu yowre maa
Winndu ɗoo innde maa

Ce site utilise Akismet pour réduire les indésirables. En savoir plus sur la façon dont les données de vos commentaires sont traitées.