Ko e lewru sulyee 2012, Fooyre Ɓamtaare yaltinnoo tonngoode mum 100, heen 30 tonngoode ko hakkunde 1980 e 1989, heen 70 tonngoode ko hakkunde 2006 e 2012. Jooni (abril 2021), woni duuɓi jeenay caggal ɗuum, en njaltinii tonngooɗe 100 goɗɗe. En njettii heen Alla no feewi !
Waɗde daawe nguurndam Fooyre ine peccoo e daawe ɗiɗi maantinɗe :
– daawal gadanal : 1980-1989 ;
– daawal ɗimmal : 2006 – 2021
Daawal gadanal
Sosi Fooyre Ɓamtaare, ko Fedde Ɓamtaare Pulaar he Muritani, e gardagol Mammadu Siley Bah. Fooyre yaltini tonngoode mum adannde ko e lewru noowammbar 1980. E oon sahaa jaayɗe keeriiɗe ngoodaani e leydi hee. Oon sahaa, yaltinde ɗerewol binndangol ine heewi caɗeele. Jaaynde ndee yaltatnoo ko lebbi 3 kala laawol gootol, e sifaa ɗereeji keppaaɗi, ko famɗi fof kelle 8. Ko tumbitte 1 000 kebbitintenoo, caree e nder cate FƁPM nder leydi ndii. Njeeygu ɗeen tumbitte difinoo coggu kaayitaaji (wonaano huunde saɗtunde) kono wuurnunoo jaaynde ndee ko yarlitaare terɗe Goomu jaaynde e ko ɓuri teeŋtude. Tammbinoo golle ɗee ko Goomuuji jeeyngal e jaaynde, ɗi Maamuudu Haaruuna Joop, Umar Abdullaay Soh, Kajjata Maalik Jallo e Aamadu Sammba Soh ndeggondiri e gardagol mum en hakkunde 1980 e 1989.
E ɗii duuɓi jeenay (1980-1989) ko tonngooɗe 24 njaltinaa (ina waɗi heen diwaaɗe : tongooɗe 8, 15, 17, 18, 25, 27) : jaaynde ndee yaltatnoo ko laawol gootol lebbi tati kala.
Daawal ɗimmal : 2006 – 2021
Caggal batu Mooɓondiral jooɗinoongu e 2003, goomu kumpital kesu sosaa. Ina jeyanoo e tuugnorgal nguun goomu, toɓɓe tati, maantinɗe : heɓtude yeewtere rajo, e wuurtinde Fooyre Ɓamtaare e sosde lowre internet. Kono, e oon sahaa, fof ko ko uddunoo, sabu laamu lofnoongu golle Fedde ndee, haɗti jaltugol Fooyre, uddi yeewtere men to Rajo Muritani, ko kam wonnoo ɗoo. Nguun laamu nde follaa e ut 2005, henndu wellitaare fuɗɗii wuttude, woodi dame puɗɗii udditaade. Nii woni, ñalnde 9/11/2005, Goomu kumpital yettinii Yiilirde Fedde ndee yiɗde mum ƴettitde Fooyre. Kono heɗɗaawo ina woodnoo to bannge sariya, sibu baylugol sariyaaji jowitiiɗi e jaayɗe. Fooyre joginoo tan ko “dépôt légal” keɓanooɗo e hitaande 1980, ndaa ɗuum nattii waawde yaltinde jaaynde. Ɗaɓɓaande winndaa, joɗɗinaa ko kalifu geɗe nder leydi ñalnde 20/04/06, jokkondire mbaɗaa, kono huunde ndee tehi no feewi. Nii woni pellit-ɗen yaltinde tonngoode 31 Fooyre Ɓamtaare. Ɗum hawri ko e sankaare Yero Dooro Jallo ñalnde 5/03/06, mbaɗdu-ɗen heen tonngoode heeriinde (kelle nay hakkundeeje, jaarooje Yero).
Hakkunde 1989 e 2006 noon, mbayliigu mawngu waɗii to bannge karallaagal, kuutorɗe kese juumtuɗe njolii, newnooje golle, kono ɗaɓɓuɗe humpito majjum. Alla wallii en, en njaawii naatde heen law, eɗen mari karallaagal kesal peewnugol jaayɗe ngal. Tonngoode 31 ndee saraa ko e ñalɗi mawningol hitaande 30ɓiire Fedde ndee (3 e 4 suwee 2006). Tonngoode 32 ko noon golloraa. Keɓoy-ɗen yamiroore e mudda (lebbi tati) ko ñalnde 14 suwee 2006. Ndeen yamiroore fuɗɗii ko e tonngoode 33 (sulyee 2006). Nde huuɓi ko ñalnde 18/10/2006, kono, keɓ-ɗen yamiroore hesere, tuugiinde e sariya keso (Kuulal 11 sariya sariya 017/2006 mo 12/07/2006 jowitiingal e wellitaare jaayɗe, sariya dogoowo haa e ñalngu hannde nguu).
Gila ndeen, haa e ñalawma hannde oo, lewru kala Fooyre Ɓamtaare ina yalta, so wonaa e noowammbar e desammbar 2010, walla noowammbar 2018, saawiyee 2019, sulyee 2020, sabu caɗeele muulirde ngenndi. E ngalɗoo daawal (2006 faade hannde), jaaynde ndee ina waylii so ƴeewdaama e daawal gadanal ngal (1980-1989) : nde waɗtii yaltude lewru kala, tee jooni nde ɓuri duumaade ; ŋari mayre ɓeydiima ; nde ɓeydiima mawnude, sibu ndeen ko ɗereeji 4 haa 8 tokoosi so heewii, hannde ko 8 mawɗi cowiiɗi laabi ɗiɗi gadani ɗii.
So wiyaama Fooyre tan noon, miijetee ko jaaynde kaayit ndee ; kono fooyre ko jaaynde kaayit ndee e lowre enternet ndee (https://pulaar.org), kam e hello mum facebook. Ɗum noon ko kaayit oo e kuutorɗe enternet ɗee.
Lowre internet ndee (pulaar.org) fuɗɗii gollaade ko gila feebariyee 2008. Ɗuum ne kadi jeyanoo ko e toɓɓanɗe Goomu kumpital. Denndaangal binndanɗe mayre ɗum noon ina njollee e internet. A nde jogii kadi lowre nder laylaytol renndo facebook (gila 2012), addanoore nde jokkondirde e fulɓe heewɓe e nder winndere ndee…
Eɗen mbaawi wiyde kadi wuurni Fooyre e daawal 2006 haa 2013 ko yarlitaare, tee e ngalɗoo daawal hay kaɓirgal gootal Fooyre joganooki. Ɗo adan ɗoo ko tumbitte 1 000 wonnoo, wonti 750, jooni ko tumbitte 500 tan kebbintee. Waɗi ɗum ustaade ko waasde ko hebbintee koo jarde. Kono, alaa dañirɗe Fooyre joginoo so wonaa ko yeeyetee e jaaynde kaayit ndee.
Tuggi 2013 haa jooni, won bayliigu waɗi : Fooyre waawii soodande hoore mum kaɓirɗe (ordinateer, muulirde, ekn), caggal nde waɗti heɓde ballal ummoraade e laamu (gila 2013) hay so tawii noon, ko ɓuri heewde heen ko nde heɓata koo ine yawnii. Kono kadi nde waɗtii dañde lulniiɓe (ɓe njettaama kaaɗdi njettoor) gila nde waɗti yeeyreede mbaadi limnere (version numérique), sibu nguun njeeygu ɓuri newaade, tee kala ɗo neɗɗo waawi wonde ine waawi heɓde ɗum. Kono, ɗuum fof e waade noon, huufooɓe ɓee, e sahtotooɓe ɓee, e winndooɓe ɓee, e sarooɓe ɓee, e toppitiiɓe lowre internet e hello facebook, ko yarlitiiɓe, sibu njoɓetaake. Kadi, Fooyre ine adda ballal mayre e kasdi joɗnde fedde ndee gila hitaande 2008.
Fooyre Ɓamtaare kadi, ko lowre internet pulaar.org. Hannde kayre woni lowre e Pulaar wajjere, wuurnde gila 2007. Lowe internet keewɗe, cosanooɗe e daawal hee maayii, nde tawnoo wuurnude lowre internet ine ɗaɓɓi heɓaare duumiinde kam e humpito moƴƴo karallaagal majjum haa waawa yahdude e mbayliigaaji mum keewɗi.
Pulaar.org, ko famɗi fof ko :
– 3 000 winndannde
– 200 njillu ñalawma kala
– Loowdi njuɓɓinaandi e defte : Alhajji Mahmuud Bah, Manndelaa, Tomaa Sankara, Ganndal sawru, Jaambareeɓe men, dartagol koloñaal, ganndal kuule asamaan, Sariya jeyi leydi ; nganndiwal, Lislaam e njiyaagu ; leyɗeele, hoohooɓe ; Sida, Jabet ; Nguurndam e maayde ɗemɗe, yimɓe, daartol Afrik hirnaange, Misra Ɓooyɗo, Siin, Japon ekn.
– 70% binndi Pulaar nder internet hannde, ko pulaar.org
Hello facebook : (https://web.facebook.com/fedde.bamtaare/)
– Sosaa ko 12 sulyee 2012
– Faandaare : anndinde jaaynde ndee e fedde ndee
– 1 577 dewindiiɗo e 5 000 sehil
– Sikke alaa ngo lollinii binndol Pulaar he nder internet haa teeŋti noon jeyegol hooreejo mayre e firɓe Facebook, firefox… he Pulaar.
Tonngol
Hannde, he nder leydi ndii, haa nii he diiwaan hirnaange Afrik ndee, Fooyre Ɓamtaare woni jaaynde wootere, wajjere yaltoore e ɗemngal PULAAR. Wuurnude jaaynde e nder ɗemngal ngal alaa fof ɗo laawɗinaa, e sato wayngo nii yoorde, weeɓaani, sibu heewɓe ndokkaani ɗum qiima, mbiyata nii ma a taw, ko toppitiiɓe ɗum ɓee ngalaa haaju. Kono, en njettii Alla, en njettii Fedde Ɓamtaare Pulaar he Muritani, sabu mum sosde ndee jaaynde, gila nde heewɓe purƴinta Pulaar ndee, wuurni ɗum haa Duɗal Ɗemɗe ngenndiije sosaa, haa e oo sahaa hannde mo yimɓe fof, gila haralleeɓe jaŋde e ɗemɗiyankooɓe, haa e laamuuji, haa e furƴintunooɓe fof, heɓtini nafoore duttanagol ɗemɗe ngenndiije. Heddii ko jokkude e duñcude e wifde Fooyre men mbele ande jokka e yaynanaade en bolol men.
Ngam ɗumɗoon, Fooyre ine hatojini e winndooɓe, e huufooɓe, e sahtotooɓe, e sarooɓe e yeeyooɓe, e kaɓirɗe, e kasdi internet e lowre pulaar.org e laylayti ekn. Ɗee geɗe fof noon ko ngalu waawi rokkude ɗum en, hay so tawii yarlitaare kadi ine waawi wallitoreede. Njeeygu Fooyre, ɗo waawi tolnaade fof, waawaa addude nguun ngalu, alaa e sago peeje goɗɗe njiytee.
Kɗl : Bookara Aamadu Bah