dimanche, novembre 23, 2025
Google search engine
JaɓɓordeDaarti fulɓeDaartol : Abdul Bookara Kan

Daartol : Abdul Bookara Kan

Sakooɓe ngummini feewde e makko ko ɗeeɗo garooje : e nder lewru sulyee 1862 ; e nder lewru saawiyee 1863 ; e nder lewru sulyee 1864 ; e nder lebbi uut e settaamburu 1877 ; e nder lebbi feebariyee e maarse 1881 : ndeeɗoo wolde noon ɓuri fof bonde e wulde, nde anndiraa ko wolde Ndirboja.

Hol ko addunoo wolde Ndirboja ? Hol ko addunoo wolde Ndirboja ?

Addunoo wolde nde ko ɗee geɗe : tuubakooɓe ngonnoo ko e feewnude ɓoggi telefoŋ, hakkundeTebegut (Salnde) e Bakkel. Abdul Bookar betti ɓe, yani e maɓɓe. Konu Abdul Bookar fooli tuubakooɓe ɓe, wari heen heewɓe. Abdul Bookar, nde foolnoo ɓe, yandini ɓoggi telefoŋ ɗi fof. O heɓti Fuuta, o rimɗini jeytaare Fuuta e ndimaagu mum. O haɗti laamɓe diiwanuuji Fuuta jokkondirde, e siifondirde nanondire e tuubakooɓe Farayse, tawa o tawaaka, kanko e hoore makko, o yiya no ɗum yahri, e no ɗum woori. Golwole ɗe tuubakooɓe ngumminnoo fof, ko ɗo mbaɗtini. Abdul Bookar tami laamɓe Fuuta fof e juuɗe mum, o woni e reende keeri Fuuta, o haɗti laaɗe tuubakooɓe yahde e maayo ngo.

Tuubakooɓe e wallidiiɓe mum en ngoni e sakkude peeje no ceertiri e Abdul Bookar. Ñande 30 uut 1885, e nder wuro Ndar, tuubakooɓe ciifondiri e wallidiiɓe mum en nanondiral, ngam heɓde hoore Abdul Bookar. Kono ɗum ronki laataade. Nde ɓe ndonkannoo mo, ɓe cakki feere no ɓe ndiisnondiri e makko. E oon sahaa, kanko ne kay, omo soklunoo deeƴre seeɗa, haa o waawa fooftaade, o fooftina yimɓe makko, ɓe ndaña no ɓe puɗɗitorii hare maɓɓe e tuubakooɓe e wallidiiɓemum en. E hitaande 1890, nde nanaa Abdul Bookar yantondirii e Ahmadu Sayku, e Alburi Njaay (laamɗo maa Burba Jolof), kulol heɓi tuubakooɓe ɓe, sabu dental ɓee ngenndiyankooɓe tato ina boni e maɓɓe. 7e paami ɗum law, tan ɓe mbayi no haangaaɓe nii. Kadi e nder hitaande 1890, tuubaako ganndiraaɗo Doodso (Dodds) e koninkooɓemum njani e Alburi Njaay, to Jolof. Alburi Njaay e yimɓe mum ndañi ɓoccitaade, njahi mooloyii to Abdul Bookar. 7e tawi ko Abdul Bookar ina wondi e caɗeele : laamɓe e hoohooɓe Fuuta wallooɓe tuubakooɓe ina kaɗi mo wonde e Boosoya. Abdul Bookar e Alburi Njaay tacci maayo, keɓtoyi wuro Kayhayɗi. E maayirɗe lewru sulyee 1890, tuubakooɓe Farayse ngari, pelli Kayhayɗi, « mbommbi » wuro ngo (ɓe mberlii heen kanuuji, ummoraade e laaɗe maɓɓe)keɓti wuro ngo, mahi ɗoon galle koninkooɓe. Alburi Njaay ɓenni, tiindii fuɗnaange, fayi Ka’arta. Abdul Bookar noon, heddii to Muritani, sabu o fayi ko to wuro Geru,sara Kiifa (diiwaan Asaba), to wallidiiɓe makko e hare tuubakooɓe, hono safalɓewulaad Ayda en e Idaw Aysi en, e Saraatiit en.

Aamadu Umar Jah (tommbo ɗee ko heddii ko e winndannde aroore)

RELATED ARTICLES

WOPPU ƊOO YOWRE

Tiiɗno winndu ɗoo yowre maa
Tiiɗno winndu ɗoo innde maa

- Advertisment -
Google search engine

Most Popular

Recent Comments