«Yiɗde am ɓurnde tiiɗde ko renndo rumɗungo, demokaraatiyankeew o ɗo yimɓe nguurdi e beldal tawa ina poti arsukaaji. Miɗo heɓii maayande ndeeɗoo yiɗde»
Ko ñalnde aljumaa 18 sulyee 2008, Manndelaa (Madiba) dañi duuɓi 90. Kanko fof e naywude, aduna oo kala ina yeeɓa mo. Wonaa mbaydi makko, ko golle makko. Hannde, haa e janngo, eɗen njenanaa e nder winndere nde, kala nde haala nuunɗal e pellital e hare, kala nde haala haɓtaade fenaande e ñaamndoolaagu ina haalee, kala kadi nde haala maslahaa ina haalee, alaa e sago Manndelaa haalee tawo.
Manndelaa, ko yeru mo mawɓe leyɗe winndere nde, mo hooreeɓe leyɗe Afrik poti tiimtaade ngam nafooje ɓesnguuji mum, usta ndeeruuru mum en e laamu, ngardina tawo nafooje ɓesnguuji mum en.
Manndelaa, nde tawnoo yiylanooki laamu, caggal nde waɗi duuɓi noogaas e jeeɗiɗi e kasoo, yalti, toɗɗaa hooreejo Afrik worgo, ko manndaa gooto waɗi, woppi.
Manndelaa, nde tawnoo kaɓorii añamnguraagu ko nuunɗal, haɓorii laamu Apartaayd ko nuunɗal, nde tawnoo ina finani tigi rigi nafoore ɓesngu worgo Afrik, abbitaaki e njoftiigu, alaa. O waggini, o tabitini ko maslahaa tuugiiɗo e goonga.
Kanko Manndelaa, eɗen ciftina tan o yalti kasoo ko ñalnde 11 febariyee 1990. O toɗɗaa hooreejo leydi makko ko e hitaande 1994. O fennii kala wiynooɓe walla sikkunooɓe wonde raneeɓe (tuubakooɓe) e ɓaleeɓe leydi makko mbaawaa wuurdude e deeƴre caggal laamaandi Apartaayd.
Manndelaa woppi laamu ko 1999 ngam toppitaade geɗe goɗɗe, ko wayi no haɓaade Sida. Hannde o omo woɗɗitii geɗe politik, kono leydi makko kam e winndere nde no diidorinoo ronkii yejjitde mo. Sibu haa hannde omo diisnee e kala geɗe. Kala ɗo hare tehi, omo ɗaɓɓiree yo o dog e maslahaa.
Kala nde caɗeele kewi, yimɓe makko kala padata ko e haala makko : «min jiɗi ko oo neɗɗo mawɗo arta». «Alaa jam gonoowo e Afrik worgo, ko ɓuri Madiba». ɓiyi noon ko biyeteeɗo Faith van den Heever, tuubaako debbo, daneejo, ekkinoowo sukaaɓe ɓaleeɓe fuku biyeteeɗo rugbii o.
Omo famɗi haala jooni. Ñaawoore makko e Robeer Mugaabee ina hakindii. O wiyi tan ko «jiiɓru wonndu to Mosammbik ndu ko huunde muusnde». E hitaande 2003 noon, won konngol ngol o haali Amerik, ɓe o takki «tabitinde warhooreeji bonɗi, ɓurtuɗi e winndere nde». ɓinndere ndee kala duwaniima mo, hitaande moƴƴere. O jaabtorii ɗi ko «on jaaraama ko ndawani-ɗon kam ko. Ko nduwani-ɗon nayeejo gonɗo e alteret, mo alaa laamu, alaa mbaawka ».
Bookara Aamadu Bah
