Do yahanoo artaa fof, hooreejo leydi ndii artii ñalnde aset 24 noowammbar 2012 kikiiɗe, e leydi mum. О јаɓɓааmа kadi jaɓɓungal mawngal ; ɓee heen ko yimɓe lannda makko, ummoriiɓe gila Ɓoggee, won heen ko yiɗɓe laaɓeede no o wayi e yiyde mo ɗo ɓadii, ɓee heen ko addaaɓe ngam heɓɓinde keeweendi.
Eɗen mbaawi wiyde, gila o yalti e tele, omo wondi e laamɗo leydi Farayse, njiy-ɗen mo e tele France 24, keɗi-ɗen haala makko e RFI, o seɓorii no feewi. Eɗen mbaawi wiyde tan, sinno gila o fuɗɗii seɓorde o waɗiino noon, walla o haaldii e ɓesngu Muritani, ko heewi haaletenooka. Mbele ko yawaare makko e ɓesngu Muritani tolnii ɗoon walla ko waasde mo waajeede no moyyi saabii ɗuum ? Ina gasa tawa ko geɗe ɗiɗi ɗee fof. Caggal ɗuum, haala ka o fuɗɗii haalde kaa, ina holliti wonde omo woɗɗi ɗo luulndo makko yiɗi o wona ɗoo, walla o jaɓaani ɗuum. Eɗen mbaawi wiyde nii, ma a taw, deƴƴere makko ɓennunde ndee kala, kam e no rafi makko oo suuɗiraa nii fof, ko yiɗde tuufaade luulndo politik ngoo wonnoo ɗoon : gila e « telefon Mesawuud » haa e goɗɗi ɗii, haa ƴettii njillu makko Elisee so weetii ina wona seppo COD, haa ƴettii gartugol makko…
Waɗi noon, yimɓe ɓee teskittoo tan ko konnguɗi biyatnooɗi wonde « Abdel Asiis nattii jogaade kattanɗe ardaade leydi ndii sibu gaañannde mum ndee », « hankadi ko o ustiiɗo to kattanɗe ɓalndu ». Yimɓe ina mbaawi yejjitde wonde hujja luulndo ngoo gila o gaañii ndeе, kо ɗаɓɓude » seeɗantaangal cellal » ɗo foti tuugeede ngam ñaawde mbele cellal ɓalndu makkoina rokki mo jokkude ardaade leydi ndii walla alaa. Caggal nde ɗuum ronkaa heɓeede, ko ɗaɓɓude e denndaangal waɗooɓe politik leydi ndii, nde ndentata, nanondira, ƴeewa no njokkiri gardagol leydi ndii, ɓayri wontii, hay dara Asiis anndanaaka haa Asiis anndanaaka, haa yimɓe mbaɗtii naamnitaade koye mum en « hol gardiiɗo Muritani? » Asiis noon wiyi ko goɗɗo alaa, ko kam tan laamii, hay nde lelii waawaa ummaade ndee.
Nde RFI naamndii mo « hol gardinooɗo Muritani nde a alaano ɗoon ndee »? O jaabii ko « ko miin ardinoo ndi, ko miin kadi ardii ndi haa hannde ». E naamnal « A hulaani hay sahaa gooto militeer en ɓе пgоррu-ɗaa toon ɓee ina njamfoo maa ? » O jaabii « Miɗo sikki aɓe njogii goɗɗum ko ɓe kiilnii. Miɗo hoolii konu Muritani. Ɓernde am meeɗaa ñawude e mаɓɓе…
Dowla nani ɗoon, guwarnama nana ɗoon, miin, alaa fof leefre walla njangu laamu ngu njiy-mi. Ngonka leydi ndii ina moƴƴi haa ɗoon waawi haaɗde ”. Ko noon kadi, nde RFI naamndii mo “Mbele aksidaa keɓtiiɗo ma oo maa wood ko wayli e maa ? O jaabtii ko “aksidaa oo ɓeydi tan ko pellital am haɓde e musibbaaji gonɗi e leydi am ndii. ” O haalii ɗum, kono, ko o arti koo, en teskiima wondiiɓe maɓɓe ɓee ina ngondi e fitina mawɗo.
Ɗum fof ina hollita tan, leydi ndii fayi ko e jiɓfru. Waɗi noon, ko hannde, gaa gaa caɗeele nguura e nguurndam ɓesngu nguu wondi ɗee, juɓɓule leydi ndii kala ko tolsuɗe : Asammbele e senaa e meeriiji nattii dagaade, sibu potiino hesɗitineede ko ɓuri hitaande jooni. Tee woote mbaawaa juɓɓineede sibu etaa siwil woodaani tawo. Hay Diiso Doosɗe ina wondi e si’i : terɗe tati nani toon ɗe ngoongɗaani tawo. Njuɓɓudi ngootiri ndaginoondi ndii, woni Hoore-leydaagu, ko ko tolsi kam ne. Tee wolde nan tunngee saraaji men…
Ɗum noon so kaaldigal e nanondiral hakkunde ɓiɗɓe leydi ndii kala dañaaka, kulol mawngol ina dooki. Gila ndeen kadi, alaa fof ko o waɗaani ngam hollitde wonde o sellii : o haalii ko ina wona laabi nay e rajooji, e jaɓɓungal makko, o dariima e oto gila kanndaa haa galle makko, janngo mum o yahii aafoyde haayre adannde nokku jeñtinirɗo kuuraa, o yuɓɓinii yeewtere jaaynde ɗo galle makko ɗoo…
COD, to bannge mum, wiyi ko ɗuum alaa ko nafata, sibu iiñcuru nduu ko ɗoo wonnoo gila kural fiɗaani mo, ina jokki e naamndaaɗe compugol « guwarnama ngootaagu ngenndi » ngam ƴettitde golle ɗee e waɗde hono ko waɗanoo e 2005-2007 koo. Ɓe njaɓaani kadi haa hannde ko haalaa e aksidaa keɓtiiɗo mo oo, aɓe daɓɓi nde wiɗto wadetee. Аɓе keddii e wiyde « o nattii hattande ardaade leydi ndii, to bannge politik e cellal fof ». Ko ɗum woni ko feeñi e haala Saaleh wul Hanaanna gardiiɗo COD e oo ɗoo mudda. Eli wul Muhammed Faal, wiyi e RFI (ñalnde 27/11/12) « Min nduwaniileydi amen ko mbayliigu njamуаmi, mbayliigu politik ngu denndaangal doole politik nanondiri. Waasde gollaade e ngoon yeeso ina waawi addanoyde leydi ndii, janngo walla ɓaawo janngo waaytude no Liberiyaa walla Mali nii ». Yimɓe ina damininoo maa wood ko o haali e denndaangal ɗee geɗe, o ɓeyda njoɓɗeele gollotooɓe. Kono, yaakaare bonii. Diskuur mo o waɗi jofnde 28 noowammbar oo, alaa ko humpiti yimɓe e cellal makko, alaa ko haalani yimɓe e no aksidaa keɓtiido mo ñalnde 13 oktoobar oo ardi, sibu ko haalaa heen koo deeƴaani e nofru.
Beydugol njoɓɗeele? O wiyi ko hakkunde 10% e 30%. Ɗuum kay ittaani ngooƴam, sibu, tuggude nde o heɓti laamu ñalnde 6 ut faande hannde, cogguuli geɗe nguura kala ɓeydiima fotde 100% ko famɗi fof. Ko heddii e haala makko koo seertaani e diskuuraaji gaadoraaɗi, goowanooɗi gila e yonta Wul Taaya. Yanti heen, o siftoraani maayɓe Inaal… Won wiyooɓe kadi, ɗo waawi reweede fof, koninkooɓe ngoppataa laamu nguu.
Tee, ɓayri tan Abdel Asiis ina lutti waawde dillude, ko ɓe ngemmbooɓe ɗum. Waɗi noon, ko senerooji ɗi o wondi ɗii, ɗo nuɗɗinii ɗoo, omo rokki ɗum en fof, tawi moddaani. Tee ngar-mi ngaraa oo ko kanko tan waawi wadɗeede ɗum. Ɗum noon, ɓeen nii njiɗi ko o jokka heedde e tonndu mbaangu, kam en nuɗɗinoo ina mbaɗa ko mbelaa e laamu, ina muuɗira no mbeliraa. Ɗum noon, ɓeen njanfotaako mo.
Heewɓe mbiyiino kadi so o artii, leydi ndii maa waylo, wontaa waytu no waynoo.Won ko puɗɗi-ɗen yiyde heen, sibu ñalnde o artii ndee, huunde e yimɓe makko, uddii galle Muhammed Jemiil Mansuur, hooreejo Tawaasul, njooki ɗum toon, ina ƴattoo ɗum.
Ñalnde 26/11/12 kadi, ko oto yani e dow gardiiɗo kumpital parti makko oo, jaaynoowo biyeteeɗo Ahmed wul Wejaa. Ɗum noon, ko geɗe ɗe meeɗaa yiyeede e leydi hee. Abdel Asiis noon, caggal nde holliti luulndo mum e yimɓe ɓee, wonde « sellii, laamu ko laamu mum », ruttiima Pari ñalnde aljumaa 30 noowammbar ngam jokkude safaara mum. Hade ɗuum, e jamma hee, o waɗdii e huunde e jaayɗe yeewtere. Alaa ko teskini e mayre so wonaa ɗo o wiyata wonde laamu makko ustii coodguuli nguura. Kono, ɗuum, eɗen cikki, ko onon ɓuri laaɓeede ɗum. Ko waawnoo wonde heen fof, eɗen nduwanoo nde Muritaninaaɓe ndañata hakilantaagal haaldude e nanondirde no geɗe leydi ndii ƴettitiraa, ndeftinee laawol, sibu yimɓe fof loriima.
Bookara Aamadu Bah
