« Mbele fuutankooɓe ene njiɗi Baaba Maal »? Maa heewɓe mbiy « mate oo ko kaangaaɗo, ɗum ko naamnal? ». Eɓe e goonga maɓɓe nde tawnoo ɓiy mbiy-mi mo njiy-ɗaa fof wiyata maa ko « Baaba Maal kay, fuutankooɓe ndañataa hono mum ». Pulaar dee wiyi : « kala nde ko nanetenooka nanaa, tawata won ɗo ko yiyetenooka yiyaa walla tawa won ɗo ko nanetenooka nanaa ».
Ɗoo noon, alaa heen fof ko woodi. ko yiyaa koo, ko ko yiyatenoo gila dawaa dawi, ko nanetee koo ne koko nananoo gila nanallaaji nanaaka haa mbaɗtii jooni naneede. So en kaaldii goonga, keew-ɗen ko haala. Kala e men ƴeftuɗo konngol ene haala e Baaba Maal, cikkaten ko kanñum jibini mo, nde tawnoo korsa jinnaaɗo e ɓiɗɗo ene heewi doole. Kono mbele eɗen nganndi caɗeele o wuuri, mbele won ko mbaɗ-ɗen waɗde haa ngannden ɗum e mbele nii so en nganndii, eɗen keɓii e sakkande ɗum peeje.
Yettere Alla, ngartiren hakkillaaji men, ngal naamnal firtaani omo wondi e caɗeele, njiɗ-ɗen siftinde tan ko ko Pulaar wiyata « so won jooɗiiɓe e ɓuuɓri, tawata ko won wonanɓe ɗumen e naange », « so won leliiɓe ɗo ɗaati, tawata ko won daraniiɓe ɗumen ɗo ñaaɗi », « so won ñaamooɓe mbelndi ene njartoo ndakmu ɗam, tawata ko won tammaantooɓe ɗumen ɗe looraani ». Sikke alaa, so tuubakooɓe nganndii hannde no ɓoornateeri fuutankooɓe wayi, ko Alla e darinooɓe, ɓe jeyaa e mum en kanko biyeteeɗo Baaba Maal. Eɗen nganndi kay, sakkeeɓe men cañirtaa tenngaade ko ɓuri ujunnaaje noogaas. So wiyaama noon tenngaade yeeyiraama ɓuraa fawde heen coggu tiiɗngu haa yettiima Miliyoŋaaji, ko sabu nde meeɗii fawaade e hoyre AlHajji Baaba, nde amiraa wanngo, rippoo e gaycerel e hakkunde yontaaɓe e jeese wiyatnooɓe ko kanum en ɓuri aduna fof. Baɗɗo ko wayi nii noon, waɗani ko leñol fof, waɗde o foti ko manteede, haala makko haaleede, yetteede e duwaneede. Kono kadi caɗeele mum yuurnitaneede ngam peeje cakkee no cafriraa. Sikke alaa, hay gooto jaɓataa ñaantorɗi mum tunwinee, tee yiɗi ko kala nde ñaantungal yonti tawa so faɗɗaani kam woto faɗɗe.
Ɗiɗo noon, ko wumɓe fahɓe. Woni jiɗɗo haa natti yiyde, e gaño haa natti nande. Ko noon aduna men siforii. Weeɓaani waylude nde tawnoo mahii ko e hakkille, yahi haa huɓindii ɓernde, tabitiniraa terɗe. Ko Alla noon tagi ñawu, tagi ñawndiigu, waɗde ko kanko mahiri noon hakkillaaji men, nduwo-ɗen yoo O waylan en. Mbaasen yejjitde noon ko O haalnoo e deftere Ɓuraana Teddunde Ndee. O wiyi: « alaa renndo ngo mbaylat mi so tawii ngoon renndo ummanaaki waylude hoyre mum ». Waɗde ene gasa so en ngummaniima waylude ngonka men, Joomiraaɗo walla en. Sikke alaa, heewɓe e men njibina tan nani Baaba Maal ene yima. Gila e lasli Fuuta, jibinannde Fuuta, Fooyre Fuuta, Ƴellitaare Fuuta haa heɓi daande Leñol, so en kulaani mbiyen ko ɓuri duuɓi cappanɗe nay hannde, Baaba Maal ene yimana en, ene weltina en, ene yeewta en. Waɗde koddir-ɗen ko Baaba Maal men. Ndeke noon eɗen poti, e sahaa kala, yuurnitaade geɗe makko, ƴeewen so alaa ɗo caɗeele ngoni, cakkiden peeje ngam safrude ɗumen. Ene gasa noon tawa caɗeele ene ngoodi, kono nde tawnoo en koolkisaaki, ko ɗuum waɗi alaa ko njiyaten so wonaa ko o waɗanta koo, alaa ko nanaten so wonaa ko weli ko o yimata koo. Kono ene moti mberlo-ɗen koye naamne, so dañaama, ƴeewanen ɗumen jaabawuuji laaɓtuɗi. Ɗeen ngoni, holi ko waɗi gila o fuɗɗii, alaa nde o meeɗi dañde ko ɓe o jannginnoo njimri nii ndañi ko ene abboo e tati mum : DISC D’OR, GRAMMY, ekn…
Maa wood wiyɓe ko « Alla woni ko addaani », ko goonga, kono woto njejjiten dillinde sabaabu kadi ene woodi. Ngam raɓɓiɗinaade tan, niɗ-ɗen wiyde yimɓe leñol ngol ko e kala sahaa, yoo en njogo jikku dartaade seeɗa, njeeƴo-ɗen ngam ƴeewde ko waɗaa koo no siforii et holi to fayaa, holi pergitte kawraaɗe e holi cikkaaɗe maa kawroye. E ngaan sahnga, maa en mbaaw rokkude kala daraniiɗo leñol ngol miijooji ɓallooji ɗum, ballitooji ɗum e darnde nde darii ndee, cuusnooji ɗum e jokkugol golle tawa kadi ene jeertina ɗum pergitte goɗɗe.
Tawde mbaɗ-ɗen ndee winndannde ko e Koorka, njoofniren nde duwaawu. « Yo Alla anndin en goonga ndewen, o anndina en kadi fenaande ngoɗɗo ɗen »
MALAL SAMMBA GISE
