« Kuugal Saada Njaay » anndinii en holi ko mo woni fof woni e ndii leydi. Ngal kuugal jamfiima Ndenndaani Senegal, ŋolii haa laaɓi ƴiyal Doosɗe leydi Senegaal. Yimɓe tunwuɓe peeñninii koye mum en, yimɓe ɓe ngalaa kiram, ngalaa teddungal, yimɓe nattuɓe reende ndimaagu mum en sabu dañal e dokke ɗe Abdullaay Wad rokkata ɗum en. En ɓurii haŋkadi anndondirde hakkunde men, en potii seɗde koye men, itten kuɗooli jugginoori ndema men to bannge dawrugol e to bannge diine men.
Kuɗooli jugginooji ina keewi nder ngesa ba (leydi ndi)… Kerse ngalanaa ɓee yimɓe ɓe ƴukkataa koye. Haŋki, ko adii 19 Marsa 2000, ɓurantunoo ɓe ko yiytaade tekteki maɓɓe e dow seedaade Abdullaay Wad wona Hooreejo Leydi ndi. Hannde o, ko kamɓe kadi ngardii seteeji gollooji kala golle kaamtare ɗe PDS yiɗi siynude. Saada Njaay ko e ɓee yimɓe jeyaa. Holi Maki Sal ? Maki Sal ko tergal hereto PDS gila e hitaande 1987. Ɓurɓe anndude mo mbiyi ko o gorko jamyamo, tergal PDS aadiyaŋke. Nde PDS heɓi laamu e Marsa 2000, o ardinaa CIS (Peŋgal PDS ɓulnotoongal miijooji e laabi ƴellitooji). Caggal ɗuum, o toɗɗaa Hooreejo fedde PETROSEN (kam toppitii somaade petoroŋ), o waɗaa kadi Kalifu Laamu ko yowitii e Oogaaɗe e Mbaylaandi… O waɗaa kadi Kalifu Laamu to bannge Geɗe Nderndere leydi ndi. Hade makko toɗɗeede Hooreejo Jakkaa Ngenndiijo, o wonii Kalifu Gadano Halifaaɓe laamu fof.
Holi Saada Njaay ? To bannge golle dawrugol, ko kaŋko sukkunoo e Abdullaay Wad nder hereto PDS. E fiilngooji 2007, ko Maki Sall ardinoo jeeyngal Abdullaay Wad, ko kaŋko kadi ardinoo “Maalde Sopi” ngam fiilngo terɗe Jakkaa Ngenndiijo (dipiteeji), ngo PDS nawi ray e lewru Suwee 2007. Abdullaay Wad e hoore mum meeɗaa seerde e yettude Maki sal, sabu darned mum seedtinnde. Nde o yahi duwanoyaade mo caggal saŋkaare yumma makko, o yahii haa o wiyi ko nde Maki Sal ardii Halifaaɓe Laamu, payndoole makko puɗɗii siyneede.
Hakkunde maɓɓe fuɗɗii bonde ko nde Maki Sal waɗi ko harmi. O noddi Karim Wad yo o ar Jakkaa, o haalana toɗɗaaɓe ɓesngu no golle ANOCI njahri. Ko ANOCI halfinanoo yuɓɓinde batu juulɓe Islaam njoɗinoongu Ndakaaru rawane. Yanti heen kadi, Dowla Farayse rokki mo seedantaagal Teddungal, bismii mo yo ar Jakkaa leydi Farayse. Heerto “demokarat’en” to Amerik, mbismii mo kadi yo o ar toon. Ɗee geɗe fof njiyraa e yeeso Abdullaay Wad, ko Maki Sal woni ko e ɗaɓɓude jappeere mum. Ɗum noon gasataa ɓayri Karim inan ɗoo, ko kam tan waawata mo lomtaade.
Jooni noon, holi oo, mo Abdullaay Wad huutorii ngam helde giye Maki Sal ? Oo gorko kirsoowo njawdi layya wiyatee ko Saada Njaay. O meeɗii wonde gardiiɗo tunndu Ñooro. O meeɗii wonde kadi Ɗowoowo COUD (Nehaande golle Duɗal Toowngal Ndakaaru), woni yuɓɓo toppitiingo golle jowitiiɗi e ɗowre duɗal toongal Sheek Anta Joob ngal Ndakaaru. O meeɗii kadi wonde Ɗowoowo senngo njuɓɓudi-laamu to Kalifu Laamu kalfinaangu Jaŋde Ngenndiire, Ɗowoowo SICAP (fedde toppitiinde mahngo galleeji nder Senegaal)… O wattindii wonde ko jaggal to Jakkaa Ngenndiijo, joɗaniiɗo diiwaan Maatam. O jeyaa ko wuro Ngijilon.
Annduɓe m kolliri mo ko gorko mo njuɓɓudi mum feewaani nder kala geɗe ɗe o ardinoo. Kadi ko o neɗɗo cuusɗo e kala ko ina jibinana mo nafoore e dañal. O meeɗii jaggondirde e ñaawooɓe hono no nanndo makko Aadama Sal, yonta nde o ardii COUD mo o moƴƴinaani. O taƴani hoore makko njoɓdi ɗo o hoɗi, hay sinno ko ɓaɓɓo maa o nawee caggal leydi ngam saforoyaade. O joginoo ko nguurndam “nabaab”.
E oon saanga, yaaɗe keewɗe mbayyinii golwole makko to bannge ƴeftude moofta ko jeyaa. Ɗe ndokku yeru tan ko majjere 948 miliyoŋ teskaande e hitaande 1998 nder booñ COUD. Ko ndeen laamu wullitii yo hakkunde mum Saada Njaay ñaawe. Ko ndeen o nanngaa o sokaa. Kono o ɓooyaani nder niɓɓuru, ko Alla tan anndi maasalaha mo o waddaa. E sahaa fiilngo Hooreejo leydi nder hitaande 2000, alaa ko ɓurnoo mo fenñinaade ngam falaade Abdullaay Wad e yiɗde mum ngam ardaade leydi ndi. Won wiyɓe nii o soodi kaɓirɗe (oelelaaji) o notti yimɓe wuro makko Ngijilon. O waynoo toon ko no laamɗo nii. Hay duɗal wuro ngo ko kaŋko inniraa. Ko ndeen o harmini sete Abdullaay Wad naatde nder wuro Ngijilon. Ko oo gorko kadi ardii sete, yahi tuubanoyde Abdullaay Wad nde fiilaa Hooreejo leydi. O ñaagii mo yaafuya kala gaatuleeje ɗe o waɗnoo. Ko ndeen Abdullaay Wad haavii haala makko, o wiyi mo “so tawii hannde on ngaddii oo sete mawɗo ngam wallitde mi, onon haɗnooɓe mi naatde nder wuro mon, mbbawat-mi tan ko yaafaade on”. Ko oo gorko Abdullaay Wad huutorii ngam fiyde Maki Sal, ngam waɗtude mo jawgel layya ɗo banndu mum waɗtaa kirsoowo… Gulaali ɗi Saada Njaay wullata ɗii fof ko pette kirsaaba tan… Ɗeɗɗo mo alaa gacce, anndaa teddungal, reenaani duhol e kosam, oon waawataa haalde ko yimɓe ina njaɓa. Ganndiraaɗo fenaande jaɓantaake hay so haalii goonga.
Winndannde Mody NIANG Jaaynde “Le Quotidien” mo 26-09-2008
Firi ko Aamadu Malal Gey
