Jontinooje ine mbara teemedde keewɗe sukaaɓe (hedde 30%) yahrooɓe hakkunde hitaande e duuɓi
Jontinooje ko paawle ɓowɗi keewnooɗe liɓde yimɓe (haa teeŋti e sukaaɓe) he ciltirɗe ndunngu haa kawle. Ndeen ɓooyɗo, yimɓe cabbintunoo ko kaako burbooki ine ɓufta sukaaɓe faawaaɓe ndiyam ɗam, haako koo fiilee e hoore joom mum ngam ustande ɗum muus-hoore. Ɗuum ko hade poɗɗe niwaakiin (nivaquine) e kinimax (pinngu muusɗo sanne) jolde. Caggal ɗuum safaruuji keewɗi kuutoraama, haa yettii safaara nganndiraaka artesumat (Artésunate). Kono ɗii safaruuji fof paddantaako neɗɗo ñawu nguu. Gila ko ɓooyi annduɓe ngoni ko e yiylaade feewnude feso haɗoowo ñawu nguu. Ko ɗuum woni ko fuɗɗii dañeede, Koddiwaar jeyaa ko e leyɗe gidiiɗe heɓde heen. Jaagorgal cellal leydi ndii wiyi « ngoo feso maa addan en semmbinde kaɓtorɗe men ngam momtude jontinooje he leydi men » e saanga nde heɓata pese ɗee. Jooni kam eɗen njaakorii maa leyɗe ɗee fof ndañ heen ko kisniri yimɓe mum en he nguu ñawu bonngu. Bookara Aamadu Bah
