Hakkunde lomto golloowo e lomto jeyal e lomto timmoode
Fulɓe heewɓe ina kuutoroo lomto jeyal ɗo lomto timmoode woni. Fawaade e ñawka ngoowtaaka naneede, ma ɗum waɗan en gagga ngam ittude ɗum e renndo ngoo. Kono ngam laɓɓitinen tan haa mbaawen seerndude jeyal e golloowo e timmoode.
Lomto jeyal : lomtotoo ko ko neɗɗo oo jeyi. Lomto golloowo noon lomtotoo ko neɗɗo baɗoowo gollal oo e hoyre mum. Lomto timmoode kañum lomtotoo ko neɗɗo mo gollal ngal waɗaa e dow mum oo.
Yeru: so en ƴettii gollal ñaamminde e sooɗde. So en pirlitii ɗe mbiyen :
Mi ñamminii, ɓe cooɗii…
Ɗoo, « mi ” e “ ɓe » ko lomtooji gollooɓe. Sabu “ mi ” e “ ɓe ” lomtii ko ñamminɗo e sooɗɓe. Kono so en mbiyii : o ñammini-mi, o sooɗi ɓe. Ɗoo, “ mi ” e “ ɓe ” ko lomtooji timmooɗe. Sabu golle ɗee mbaɗaa ko e dow majji. Ko noon ne, “en “ e “ on ” so ngonii lomtooji timmooɗe keewɗen lomtinirde ɗi ko men e mon (lomtooji jeyal) e nder kaalanɗe men.
Yeru : Yo o ñammin men. Yo o sooɗ men. Yo o ñammin mon. Yo o sooɗ mon.
Fotnoo wiyeede ko, yo o ñammin en. Yo o sooɗ en. Walla yo o ñammin on. Yo o sooɗ on. Tesko-ɗen tan men e mon ko lomtooji jeyal poti lomtaade ko ko neɗɗo jeyi. Jeyal noon, foti waawde wonde ko innde. Waɗde lomto jeyal rewata ko e innde. Kono “ en ” e “ on ” ko lomtooji timmooɗe. Lomtotoo ko timminɗo gollal ngal oo. Woni mo gollal ngal waɗaa e dow mum oo.
Alasan Jallo, hooreejo catal El Mina
