vendredi, octobre 24, 2025
Google search engine
JaɓɓordeCellalNafoore ñebbe-daay

Nafoore ñebbe-daay

Ndee wiindannde yaltiino e Fooyre Ɓamtaare e hitaande 2008, nde loowaa he lowre pulaar.org e lewru sulyee 2008.

HOL KO WONI ÑEBBE-DAAY ?

Ñebbe-daay ko puɗol ngol baramlefi pamari, jibinoowol potte nder kalaace tokoose. Ko leɗki nafoore mum ina heewi sane. Yimɓe heewɓe wiɗtooɓe ko fayti he safaara leɗɗe, maa yimɓe tan teelɗuɓe, walla safrirooɓe leɗɗe, kamɓe fof, eɓe korsini kii lekki.

KO ADDANI ÑEBBE-DAAY ƁAYDE ?

So en naamniima yimɓe heewɓe hol ko saabii ɗum en horsinde Ñebbe-daay, ɓe keewi jaabaade ma ko Ñebbe-daay ina safra ! So a naamniima hol ko safrata, ɓe mbiya ina safra ko heewi ? Tan gasii, ɗum tan jaabetee. Eɗen teskii e ɗii dumunnaaji, wonde hay yimɓe “koor de laapee” (Corps de la paix), ina ndokki ɗum himme no feewi, eɓe ngaddana yimɓe yo ngaaw, etee won e nokkuuji ko kamɓe coodtata ɗum. Faayiida mo ɗum hokkaa oo, saabii ɗum ndeke ko naafoore heewnde wonnde heen ndee. Ñebbe-daay ko farmasiŋ tan, ina safra ko arata ɗoo ko :

HOLI KO ÑEBBE-DAAY SAFRATA ?

1. Ina safra jalɓi e gilɗi reedu : ko haako (baramlefi) ɗii gila ko kecci, fasnee haa waañjitoo, neɗɗo yara heen subaka e kikiiɗe. Ina safra kadi teko, e jiilol, ina usta fayfayo neɗɗo, ina tellina taasiyoŋ.

2. Ina safra jabet kadi, ina safra ɓuuɓri, ina safra maɓɓo, kadi ina tellina nguleeki ɓanndu.

3. So fasnaama kadi, ina waawi looteede, sibu ina safra ɓalndu muusooru.

4. So en loppii haako koo, en ndebbinii ɗum e ndiyam, en ciiwtii, en njarii : ina itta likƴere. Ina safra reedu muusooru, ina safra ndogu reedu. Ina safra noppi muusooji (a toɓɓitat seeɗa e nder nofru muusooru ndu), ina safra gite ñawɗe, a toɓɓitat kadi e nder gite ɗee.

5. So tawii ko koyɗe ɓuutɗe, so haako ko loppidaama e lamɗam, muulee e koyɗe ɗee, ina dartina muuseeki koyɗe, itta ɓuutdi.

6. Conndi haako Ñebbe-daay tawi ko yoorko (waɗdee e ñaamdu). So tawii yummiraaɗo muuyninoowo ina ŋakkiraa kosam, yo o teddin conndi Ñebbe-daay kala nde o ari e ñaamde, o fulla heen. Ɗoon e ɗoon o heewa kosam.

7. Muuseeki keeci, usto jiyɗe, barogal, caɗeele taare, puƴe, kam e ñawu nguru fof, walla ñawu joorngal (menejite); ɗiiɗoo ñawbuuli fof cafrirtee ko conndi ñebbe-daay mbaɗdee e ñaamdu.

No haako ko safrirta nih, ko noon kadi baaji e ɗaɗi ɗii cafrirta.

Siro koo walla baaji ɗii ina safra ñiiƴe muusooje : a fasnat ɗum, nguufaa haa nguleeki ki naata no moƴƴi e ñiiƴe ɗee, kadi njaraa ɗum. Aɗa waɗa noon sahaa e sahaa fof.

Ɗaɗi ɗii ina coofnee, ina yaree, eɗi cafra.

– Ñawu nguru ɓalndu; – timsi; Ɓoccitel taare ; ŋakkere ngoraagu, debbo dimaro (ɗaɗi ɗii ndefete ina njaree) ; ŋakkere ndiyam ɓalndu ; ñawu ooldu (sooynabo) ;

Loppugol ɗaɗi ɗii ina daamoroo, ina safroroo memagol laadoori, fiɗannde yaare, ŋatannde rawaandu sayaandu, daaɗe muusooje (no guwaatar ekn) ; ñawannde ; barmannde ; ñawu ɓooƴe ; keeci muusoowi ; felwere.

Piindi ndii

A fasnat aɗa yara kaas ataaye subaka e kaas ataaye kikiiɗe ina uree kadi. Safrata ko ñawu kine walla maɓɓo, walla yaafo.

Ustude ɓalndu ( ɓellere):

A lawƴat haako Ñebbe-daay, liiraa e ɓuuɓri haa yoora, cabbinaa ɗum e ndiyam ɓalɗe ɗiɗi, ciggaa, ɓeydaa heen kudduuji tati (3) tige dege, kudduuji tati njuumri. Njaraa heen ñalawma fof laabi tati : subaka, naange e hoyre e kikiiɗe, hakke balɗe jeeɗiɗi.

Tonngol : Ñebbe-daay ko lekki keewki witaaminaaji, jamɗe ɓalndu, kalsumaaji, asidaaji, ngeɗon ɓeydowon nguurndam e cellal kam e hakkillantaagal aade.

Maalik Saar, gonnooɗo tergal Yiirlirde ngenndi FƁPM

RELATED ARTICLES

WOPPU ƊOO YOWRE

S'il vous plaît entrez votre commentaire!
Tiiɗno winndu ɗoo innde maa

- Advertisment -
Google search engine

Most Popular

Recent Comments