mardi, novembre 11, 2025
Google search engine
JaɓɓordePinalÑalɗi Pinal e Ɓamtaare wuro Ñaabina

Ñalɗi Pinal e Ɓamtaare wuro Ñaabina

Alhajji Baaba Baydi Maal e Daande Leñol njuɓɓinii kiirɗeeli ɗiɗi pattamlami, ɓooyooji daarteede, ñalnde 24 e ñalnde 25 lewru oktoobar 2013 e nder wuro Ñaabina e dow bismaango Fedde sukaaɓe Ñaabina noddirteende Fedde Ɓamtaare Ñaabina (Association pour le Développement de Niabina). (…) Ñalnde 24 ndee, tuggude e 15 w30h, caggal nde yimɓe njuuli takkusaan haa hakkunde jamma, biyeeji ena njeeyee, ndartaaki. Dingiral ngal heewi haa won e yimɓe ndonki ɗo njooɗii. E ɓeto yimɓe woowɓe kiirɗeeli walla dente bayɗe hono nii, keewal yimɓe ngal ŋakkaani 6000 neɗɗo.

Alhajji Baaba Baydi Maal naati dingiral. Maysuur Diine Gawlo Sek, funeere Baaba Maal ko kañum hurmbiti jamma oo. Kelle poɓɓi, Maysuur nanngi mikoroo yimi baaruuji ɗiɗi deggondirɗi. Caggal Maysuur Sek, Saawo Abdullaay Sammba, meer komin Ñaabina-Garlol, waɗi konngol bismaango feewde e Baaba Maal e Daande Leñol, e jamaanu ngarngu nguu gila gure nootitiiɗe haa hilifaaɓe mawɓe arɓe, teeŋti ɓe dawrugol e aada.

Rewi e makko ko ɗoon Sammba Siree Gorel gorko Meri gural Saybooɓe, keedoo Alhajji Baaba Maal hannde to bannge dingiral, heɓi mikoroo, nanngi e asko Alhajji Maal haa ɓanndu mum wuli jaw, ɗaɓɓiri ɗum nde naatata hankadi e dingiral sabu jamaanu nguu ena heppi ko yiyata ɗum. Mamma Abuu Gay e Baru Sal, fanniyankooɓe ɗiɗo gaaci laaɓtuɓe, ndaarondiri, moosi, tanndini, nanngi e tufnde nde Baaba Maal heewnoo naatirde dingiral. Baaba haftii toƴƴi daande ko juuti, jamaanu nguu ena yonngoo, yiyaani mo. O feeñani ngu, omo waɗi dolokke bulaajo, ñootaaɗo haa ŋarɗi. O yimi tufɗe ɗiɗi, Sammba Siree Gorel arti e mikoroo ngam yettinde nulal. Haali nulal ngal ko biyeteeɗo Mamma Caam Baylo mo Wenndiŋ e Mali Booli, gummoriiɗo to Suwoyraat. O yettini ko nulal biyeteeɗo Hamjatu Abdul Caam jeyaaɗo ɗoon e Ñaabina, gummoriiɗo, kañum ne to Suwoyraat. Mamma Caam Baylo ko suka ñeeño, baawɗo tafde miijo e mahde konngol haa ŋarɗa. Nulal ngal o yettini ngal fayi ko e Alhajji Baaba Maal: Gooto e jibinannde wuro ngoo ena wiyee Hamjatu Abdul Caam ena rokkuno maa, aan Baaba Maal puccu biyeteengu Beede Leen Ñaabina. Omo yiɗi soodtude ngu, ɗoon e ngalɗoo dingiral tawi kadi ko e yeeso nguuɗoo jamaanu.

Puccu nguu soodtaa ko ko puccu meeɗaani soodeede e dow ngalɗoo laral leydi so 1 000 000 mbuuɗu (miliyoŋ mbuuɗu) e ceede Muritani. Dokkal kinɗe, polle tawtoranooɓe haa e dokkal terɗe Daande Leñol keddiiɗe haworoyi e 200 000 mbuuɗu. Coodgu puccu nguu dartoyii ko e 1 200 000 mbuuɗu. Mbiyen Hamjatu Abdul Caam rokkii Baaba Maal puccu ɓurngu tiiɗde e nder winndere ndee, ngu hono mum kadi meeɗaani soodaneede naalanke ko daartol naalankaagal fuɗɗii koo. Caggal ooɗoo gorko Caamo ñaabinanaajo, ko Baaba Maal kadi arti e dingiral haa ruuki. Caggal seto wuro Fonndu Ngo rokki Baaba Maal, e innde wuro Fonndu, wutte jarɗo 100 000 mbuuɗu, ena wondi e ngaari caggal nde ɓe mballiti Ñaabinanaaɓe ngaari ngoɗndi e 50 000 mbuuɗu. Ngo yalti dingiral, hiirde jokki. Ñaabinanaaɓe kadi noddi biyeteeɗo Aamadu Buubu Maliyel Soh, lommbi e juuɗe mum 160 000 mbuuɗu ngam soodde ɗoon e ɗoon nagge ɓesnge, rewniinge, ɓireteenge jooni-jooni. Nagge yiilaa, soodaa, ɓiraa, Baaba Maal addanaa kosam ɗam e nder dingiral. Ɗumɗoo fof waɗi ko ñalnde 24 ndee. Hiirde ndee fusi ko 5w30h subaka.

Ñalnde 25, rewɓe Ñaabina ɓamti ko ganni mo njiɗnoo jaɓɓoraade Baaba Maal e Daande Leñol ñalnde 23 ndee. Eɓe nimsani oon kikiiɗe no feewi sabu won geɗe keewɗe ɗe njiɗnoo hollude Baaba ko niɓɓere haɗi ɓe. Ɓee ñalli ko unde gawri, waɗde ñiiri e bunaa e nebam sirme e dakkude boɓi kodde. Ɓeya ko lasde goobuuji gaaɓɗi, saccude e fiytaade puuɗdi juuɗe e koyɗe. Ɓeyatoo ko renndinde geɗe wejo ko wayi no geɗe ngaafu debbo pullo, kagguuji, geɗe mahdi maabuuɓe e cañu haa e ko wayluɓe nokku oo meeɗnoo tafde. Nde juulatnooɓe njalti e jamaaji tawi ko kamɓe rewɓe ɓee fof, ɓe ndentoyii to caali jehre wuro too. Ɓe pitti dingiral ngal haa laaɓi cer, ɓe njuɓɓini geɗe wejo ɗee haa nanndi e sago. Ɓe lasii, ɓe mbaɗi lanngu, ɓe kuufi dingiral ngal. Ɓe ɗacci boowal jaajngal, ɓe mbeerti heen leece dime mbele so Baaba Maal arii, yaɓɓa heen no laamɗo tedduɗo weertirantee kosi boɗeejo so yahii njillu e leydi ngoɗndi nii. Ɓe njejjitaani wonde wuro Ñaabina ko wuro ndema e ngaynaaka, ɗo maabuɓe mahooɓe e wayluɓe tafooɓe nguurdi. Ɓe njaltinii cengele e leƴƴi gaweeje demeteeɗe e nokku hee. Maabuɓe Ñaabina kollirii haa kolliri fuurna ɓakke. Wayluɓe njaltini ko njoginoo, cabbii e garal Alhajji Baaba Maal. Baaba Maal ari e maɓɓe ko 18w30 h. O ummorii ko to duɗal koles wuro ngoo. O yahnoo ko loroyde lekki ngadani wonande jolannde lorngo leɗɗe wonnde e tuugnorgal ñalɗi ɗii. Nde o lori lekki manngoowi e duɗal haa o gasni, o jolti e oto, o fayi to dingiral wejo too.

Nde o yettii ɗoon ko ɗoon Gelongal Fuuta lollirɗo Njaay Saydu Aamadu rokkaa konngol, bismii mo e innde rewɓe Ñaabina caggal nde anndini mo sabaabu ngooɗoo wejo… To hiirde jamma too, ko toon Baaba jogori waynondirde e Ñaabinanaaɓe. O ari ko law seeɗa. Nde 00w30h yonata tawi ko o naatii dingiral. O naatiri ko wutte mo Fonndunaaɓe ndokkunoo mo hanki mum. Tawi ko adii nde o jolata, naalankooɓe heewɓe gila e jabbaaji (rappeurs) haa e woɗɓe, njolii e dingiral hee haa ƴeeŋii. Ko Maysuur Sek wattindii ɓe. Nde Maysuur Diine Gawlo Sek ƴeeŋi ko Baaba Maal lomi yolnde. O yimii, o amii e oon jamma njimri e ngamri mbayrundi maa won hannde duuɓi sappo.

Sukaaɓe Ñaabinanaaɓe mbeltii haa mbaɗtani mo kadi koltu teddungal (décoration): Dolokke ñootaaɗo, paɗe mukke maraakiis, paɗe waɗɗiyankooɓe (botuuje), tengaade e makatuumru. Tonngol Ñalɗi Ñaabina keewii faayiida, mbaɗii nafoore mawnde. Lappol safrooɓe e gardagol doktoor Ceerno Mammadu Bookar Gey, mbaɗii golle maantiniiɗe ñalnde 25 e ñalnde 26 ndee ɗo dispaaseer wuro ngoo. Ɓe cafrii ɗoon rafiiji keewɗi gila ɗoon e wuro Ñaabina ngoo haa e gure catiiɗe ɗee gila noon e rafiiji gite, noppi, ñiiƴe, ñabbuuji ndewaagu, jontinooje, deedi haa ñabbuuli goɗɗi kuuɓtidinɗi ɗi keertinaani. Haralleeɓe tawanooɓe ɓee mbaɗii heen teskuyaaji laaɓtuɗi haa teeŋti e darnde nde gooto fof foti daraade ngam riiwtude caɗeele to bannge mum:

Ñalɗi Ñaabina mbaɗii weltaare e teddungal mawngal. Baaba Maal e Daande Leñol, Ñaabina e gure saraaji garnooɗe fof mbeltiima. Caggal ndeen weltaare, jammaaji ɗii ndañii wune sabu yimɓe mawɓe nootitiima ko wayi no meer Ɓoggee hono Bah Aadama Muusaa e Bah Bookar Sule ko jiidaa e jibinannde wuro ngoo tawi artiri ɗumen ko ñalɗi ɗii. Ena e ɓeen Hamjatu Abdul Caam, Tabara Bah, Usmaan Abdul Kebe, Yuunus Ɓaas, Maalik Buubu Sal, Sih Aamadu Sammba e Yaayaa Umaar Sih.

To bannge jaayndiyankooɓe Muritaninaaɓe ngari ko ɓeeɗoo: Mbooc Abuu Maariyeta, Abuu Bah, Faatimata Bah, Mammadu Demmba Sih, Ami Saydu Baaraan Bah, Kummba Bookar Bah e natiyanke mawɗo ena wiyee Muusaa Wan ko jiidaa e jaayndiyankooɓe ummorinooɓe to rajo Kayhayɗi walla to Pete ko wayi no Abuu Caam.

To bannge naalankooɓe, ko jiidaa e Baaba Maal e diɗɗal mum Daande Leñol, en njiyii Aliiw Demmba Njuuk, Hammoo Joop, Sammba Duungel, Faama Mbay, Sali Labbo e Tomaa Baabaaɓe (oon ko jabba).

To bannge gure, en teskiima heen Gurel Cooga, Njaawaldi, Burguduuna, Tampi-daroo, Buubu Aawdi, Wuro Sele, Baabaaɓe, Juude Jeeri, Abdalla, Garlol, Cilaa, Mbotto, Sorimalee, Wenndiŋ, Mbaañ, Haymedaat, Feere-Alla, Daawalel, Mbahe, Bagodin, Lewe, Fonndu, Beelel Gawde, Woolumaaji, Neere Waalo, Siñcu Buubu Makka, Beelinaaɓe, Ɗalhaya e Ligisayba. Ɗeeɗoo gure fof kadi, wooto heen fof dañii jooɗodaade e Baaba Maal, e yeewtidde e mum ko naftata.

Ñalnde 26, hakkunde tiisubaar e takkusaan, ko ɗoo woni ɗo Baaba Maal e Daande Leñol mbaynii Ñaabina e tule oole ngam taƴtitde maayo. Ñaabinanaaɓe kadi nduusi ɓe no ɓe njaɓɓoroyinoo ɓe e garal. Ɓe nduusi ɓe haa ɓe njettini mo keerol hakkunde diiwaan Baraknaa e diiwaan Gorgol, ɓe nduttii caggal nde ɓe ndewdi to Bagodin ngam wonde seedtaade teddungal Bookar Sule Bah e Daande Leñol.

Gelongal Fuuta lollirɗo Njaay Saydu Aamadu

RELATED ARTICLES

WOPPU ƊOO YOWRE

Tiiɗno winndu ɗoo yowre maa
Tiiɗno winndu ɗoo innde maa

- Advertisment -
Google search engine

Most Popular

Recent Comments