… Ceerno Sammba Sanngalde darii, ɓamti hoore, ndaari arɓe tawtoreede yeewtere nde. O yiyi heen Buubu ɓaandu, e Yeendu, e Mbabba ngirja, e Fowru, e Mbaroodi, e Cewngu, e Dollundu, e Sammunnde, e Ciilal, e Rawaandu. Ndeen noon Sanngalde anndi yewtere nde ina rokkaa faayiida. O anndi kadi ɓeeɗo arɓe, e sifaaji mum en ceertuɗi, ko yaakoriiɓe ma yeewtere nde waɗ nafoore no feewi. Kono kadi omo anndi noon borjoReeɓe ina ngoni heen, ma ɓe mberloyo mo naamne kaaɓniiɗe, mbele ina kolla ɗum kannjum en ɓuri ɗum ganndal, wonde kañum hay batte waawaa. MoYYii ! Sanngalde heblanii ɗum, sakkani ɗum feere, ndeen woni yankinaade, e hollude gila to fuɗɗoode, wonde kañum ko almuudo tan, woon seernaaɓe mawɓe tawtoraa yeewtere nde, ko wayi no ganndo mawɗo, Buubu Waandu, e ceerno ganndo, Fowru Demmba dañɗo Njalel e wageejo mo hono mum woodaani. Yeendu Sanngalde waɗiri ɗum ko mbele ina halloo borjoReeɓe ɓe, ɓe ndonka hankadi e mum laawol, tawde ɓe ngontii seernaaɓe mum, kañum wontii almuudo maɓɓe.
Nii woni Sammba Sanngalde juuwniiɓe weejnde, ɓe mbaawataa hankadi feewnude e mum naamne mettu- ɗe jaabaade, walla ruttinde jaabawol majje e mum en, ɓe ndonka jaabaade, ɗum wontana ɗum en ngaanumma. Ko nii woni Ceerno Sanngalde waɗani hoore mum heɗɗaawo. 7aawo ɗuum, o naatani yewtere nde. O wiyi : “Banndiraaɓe, won konngol biyngol : “ ko ɓenndata safa ko, so fasii, uurat”. Ko huunde jogornde feewde, ko maale peewgol peeñata e mum, gila to fuɗ- ɗoode ; ko fuɗɗoode woni hoore kala golle. So hoore sellii, ko heddii ko ñawataa. Addani mi wiyde noon, ko yeewtere men nde, ko jaayndiyanke men Ranaa, e maayo gannde, hono Aali Bojel Sira waɗi ngardiindi mayre, ndi keɗi ɗon ndi. Ndiiɗo ngardiindi, eɗen mbaawi wiyde, tawa eɗen njenanaa en njuumaani, wonde ndi tonngii loowdi yeewtere nde kala. Miin e hoore am, mi wontii almudel baydayel, wonande mo jooni o, e haa cay. Ngati nde yeewtere nde rowi kala, ko mi dewoowo e makko, miɗa ɗaɓɓoya ganndal”. Sanngalde waɗiri ɗum ko mbele ina tonnga jaayndiyanke Ranaa o, sabu omo yenanaa ko e borjoReeɓe ɓe o jeyaa. Ceerno Sanngalde wiyi :
“Banndiraaɓe tedduɓe, mi salminii on, mi yettii on kaaɗdi jettoor. Ngannden enen kala ko en annduɓe, sabu mo woni e men kala won ko woni e hakkille mum. Heewii, famɗii, mo woni e men kala ko almuudo, sabu ko o anndaa ko wappiti ko o anndi ko heewde. Ndeke noon, ko en arɓe janngude, e jannginde”.
Ganndo Sanngalde waɗiri ɗuum ko mbele ina wellita tawtoraaɓe ɓe, ngati omo anndi ko ɗum waawata alɗinde yeewtere nde, sabu ganndal, hay gooto huɓindaaki ɗum, tee ɗum hocinte. Hoccindaade noon, ko laawol, e njiilaw, ko muñal woni daabaa mum. O jokki kadi, o wiyi : “Ko njogi ɗen e ganndal jowitiingal e puɗi, mi wiya ko seeɗa. Nafoore puɗal alaa ɗo haaɗani en.
Ceerno men Bojel joofiima ɗum e ngardiindi ndi. Kono jooni, miin, woni faandaare am, ko adii fof, ko huccinde yoga e waktu yeewtere nde e ko feewti e ngonka puɗi ka nganndu ɗon ina gooRɗi hannde, e yonta men oo, e caɗeele mawɗe to nguurndam majji, e duunde men nde, e haa teeRti heen e nokku mo ngon ɗen o. E fawaade e ko jiknaaɓe amen njannginnoo min, e humpito ngo min mbaawi heɓde e wiɗtooji amen puɗi min nganndunoo, ko heewi e majji nattii woodde.
Yoga e puɗi ina ngoodi, kono nattii heewde no mbewiratnoo ndeen, ɗi nattii jibinde no ɗi njibiratnoo ndeen. Hol ko tagi ɗum ? Hol ko tagi puɗi goɗɗi ɗi ustiima no feewi ? Hol ko woni sabaabuuji ɗeeɗo geɗe limtaaɗe ko yawti ? Ina haani ndippen ɗo, mbele ma en eto anndude ko woni sabaabuuji ɗi, ko woni yeeso majji, e caggal majji, e dow majji, ko ɓenni, e ko fayi arde. Ngannden ko kannji ngoni enen, so ɗi ngasii, en ngasat, so ɗi ngoodii, en ngoodat.
Safaara men, e nguurndam e ngonka men kala, ko goodgol puɗi ɗi tammbii ɗum. Miijo ɗen heen no feewi, Yeewen no foti ñawndireede. Yo ɗuum jaran en huunde kala. Jooni, mi wiya ko enen fof ngoni yeewtooɓe. E fawaade e ɗum, mi waɗtii yeewtere nde e juuɗe mon.” Ko ɗo yeewtere Ceerno Sammba Sanngalde rowi. Ko wage mawɗo, Yeendu, heɓɓittoo yeewtere nde haa yeeso.
E kuɗol SULEYMAANI KAN (deftere “Njooɓaari sukaaɓe”)
