Banndiraaɓe tedduɓe,

Ko meeɗaa yiyeede e winndere nde : cuurki dartinde yah-ngartaa hakkunde leyɗeele : kiin cuurki ummorii ko e wolkaa puccitiiɗo to leydi ina wiyee Islande. Ndiin leydi woni ko ceɓtam rewo, rewo Orop. Ko duungel peggungel nder diƴƴe geec, nokku jaangɗo no feewi, haa ko ɓuri heewde e sahaa ndiyam ko penndiɗam. Nokku o ina woowti ko wayi noon, sibu omo waɗi ko ina tolnoo e 130 wolkaa guurɗo, ɗi nganndu-ɗaa sahaa e sahaa kala

Doktoor walla Professeur Umaar Bah ko Dabbenaajo. Dabbe woni ko e diiwaan Baraknaa e jiimde Maayo Senegaal. E nder diiwanuuji Fuuta hanki, ngo askitintoo ko e diiwaan Yirlaaɓe bannge Muritani. Ngo takkii ko e wuro subalɓe wiyeteengo Mbaañ Cile e leydi Hammadi. Ngoon heedti ngo ko bannge funnaange ko ena fota wonde 500m. Seerndi gure ɗee ɗiɗi ko caanngol Mbaañ e pale ena mbiyee Ndañtaandi.Yumma makko dawi ko Jaaba e nder diiwaan Hebbiyaaɓe, wiyetee ko Ama Maadiiyu. O wiyi Doktoor UmaarBah ko Abdul. Ko ɗum jeyi sabaabu Umaar Bahena noddiree kadi Abdul Ama. Ooɗoo Ama Maadiiyu, jibinɗo Umaar Bah, to bannge silsil, 

O waraa ko ñalnde 5 Abiril 1890, hoore makko e ɓalndu ceerndaa no layya juulde Taaske. Ko adii ɗuum ngarmi-ngaraa heewiino hakkunde makko e laaminooɓe reedu Fuuta oon yonta, ɓeen ngoni Almaami Ibiraa Almaami mo Laaw, Andul Laamtooro mo Tooro yanti Almaami Yirlaaɓe. Maa Tuubakooɓe Ndar e Podoor ngaddi ballal mum en nde ɓe pooli Ceerno Sammba Jaadanaa Njaac. Poolgu ngu aldaa baawal.

Poolgu ngu soomaani manoore.

Fooyre Ɓamaare(FƁ) : Nde pellit-ɗaa wonde naalanke hol ɗo puɗɗori-ɗaa?

Ismaayel (Ism): Ngidii-mi wonde fof ko gamoowo teknoo e h 1998, rewi heen ko naatde e fedde jabbaaji wiyeteende EGZAL e h 1999, rewi heen ko Black Dental h 2000, caggal ɗuum peewtu-mi to Black J e h 2002 refti heen ko sosde-mi fedde FOLKOMEN e h 2004.

FƁ: Hol ko woni darnde Folkomen hannde?

Ism: ko yiɗde wuurtinnde pinal fulɓe e ƴellitde ɗemngal men.

Leyɗe keewɗe e nder Afrik ina njogori mawninde hikka (2010 ) hitaande 50ɓiire ko keɓi jeytaare mum en. Mbele ndeen jeytaare addii ɓeydaare haa hokki Afriknaaɓe waawde fandinde jeyiiji mumen? Mbele nii jiimnooɓe ɓee pokkitii haa laaɓi?  Ɓuri welde jaabaade sikke alaa ko: “eey, ɓe njahii”, kono ellee beeli maɓɓe ina keddii tawo. Haŋki e hecci haŋki koloñaal en njiylotonoo tan ko ɓakdi ngadiindi (matières premières) 

Yoga e leyɗe duunde Afrik nde ina piɓi mawninde hikka, caggal duuɓi cappanɗe joy, keɓgol jeytaare mum  caggal nde ɓoorii tiimaandi Farayse e darorɗe kitaale capanɗe jeegom. Hol to ngoo miijo ummorii ? Ina gasa tawa ɗum ummorii ko to tiimnooɓe ɓe (sabu e Moritani ko nelaaɗo Sarkosii yettini miijo ngo Wul Abdel Ajiiju), to Senegaal kam, ina wayi no ɓeen lelnii tuugnorgal mum en no kebori mawninirde hitaande nde e tee puɗɗiima siynude ɗum. 

Ngal natal hollata ko sato naange kañum e laabi ɗi tagopeeje taardotoo naange: Hollaa ɗo ko naange taarateenge nge (ko wojji ko), rewi heen ko Meerkuur, rewi heen ko Wenus, refti heen ko Leydi, caggal ɗuni ko Maars rewi heen, rewi e Maars ko lefol kaaye kahooje (nokku koode ciirtatooɗe: wonaa tagofeere kono ko deental kaaye pamare e kaaye mawɗe ɗe ndenndaani; ko kannje keewi felBondirde, walla doole godtfe njana e majje haa ɗe cela laawol ngol de ngoni ngol, de naatoya e laawol leydi, de naata e weeyo leydi de cuma mbiyen «koode ciirtatooɗe»). Refti e ngol lefol ko tagofeere wiyeteende Supiteer(maandoraa «Jupiteer»).

• Ngardiindi

Ganndal «astoronomiya» ko gootal e gannde paytuɗe e weeyo : ko ganndal paytungal e ñyaaku naange, koode, lewru, koode ciirtatooɗe, ekn.

E nder ɗiiɗoo duuɓi 15 ɗi o yalti kasoo, innde Mandelaa jeyaa ko e inɗe ɓurɗe darjude e winndere nde. Hay gooto waawaa limde boowe, pomuuji, laabi, ekn .. inniraaɗi Manndelaa. Pelle biyeteeɗe « madiba » ina keewi, hay caggal Afrik worgo, haa ko Nelson Manndelaa ina miijoo waɗande innde leñol mum ngol, «berwe » (Brevet), woni jeyi keeriiɗo. Ko kanko e hoore makko waggini fedde (fonndaasiyoŋ) Manndelaa huutoraade tonngoode makko kasoo, hono 46664, waɗta ɗum maande kaɓtorgal Sida.

Waɗiino gorko gooto, e jamanuuji jawtuɗi, ko adii nde o maayata, o wawti paali tati; o loowi e wooturu leydi o takkii; woɗndu nduu, o loowi heen huɗo ñoomre haa heewi, o takkii, faandu tataɓuru ndu, o loowi heen kaŋŋe dimo, o takkii.

O noddi ɓiɓɓe makko tato fotɓe ronde mo ɓe, o totti heen gooto fof faandu buumaandu, o wiyi mooftee haa ñalnde maay-mi fof, ngaddon to ceerno yo ronnu on paali ɗii e kala ko accu-mi e jawdi. 

E lewru mars 2008, e laamu Siidi wul Seek Abdallaahi, en njaltiniino ɗo winndannde faytunde e Tele Muritani ɗiɗmo, mantu-ɗen ko njiyno-ɗen heen ko, mantu-ɗen payndaale makko haa arti noon e emisiyoŋ biyeteeɗo « Sebaab » (Chebab), hono emisiyoŋ baɗiranooɗo semmbinde ngootaagu leƴƴi Muritani.

Ooɗoo tele « TVM plus » en cifinooma e makko ɗeeɗoo geɗe : « Ina jeyaa e ko ɓuri maantinde e makko, kanko ooɗoo tele, kala ko omo waɗa, omo rokka yeru moƴƴo wonande leydi ndi, to bannge potal hakkunde leƴƴi ɗi e ngootaagu mum; omo feeñnina mbaydi Muritani e hol no foti siforaade mbele leƴƴi mum ina ngootiɗa. »

Batu U.A. renndii e lewru feebariyee 2010 to  Adis Abebaa e tawtoreede yoga e hooreeɓe leyɗeele Afrik. Komaantini e nguuɗoo batu ko yiɗde Kaddaafi ardineede laawol goɗngol fedde nde, caggal nde o joofni manndaa makko tuggunooɗo gila e lewru febariyee 2009. Hol ko addunoonii ndogen saka ndartoɗen ? Gardagol Kaddaafi U.A. e hitaande 2009 maantinorii ko guurtugol kuudetaaji e nder leyɗeele Afrik e jaɓɓugol doosɗe leyɗeele ɗe :