Guwernamaa  Abdul Ajiiju yettinii Asammbelee Ngenndi eɓɓaande sariya memtotooɗo sariya 2005-047 mo 20 suliyee 2005, jowitiiɗo e hare feewde e ownugol. Ko teskini e ngol memtagol ko ƴettude kuule ɗe kormaaki yoga e dame Doosɗe leydi (Constitution) walla nii mbiyen ko kuule jaɓɓooje ɗum, nduttoo njaɓɓa hakkeeji gorwori ɗi aadee.

Hol ko waɗi en wiyde noon ? Waɗi en wiyde noon ko ɗiiɗoo yeruuji :

Mbiimtam ndiyam (so a fasnii ndiyam, aɗa yiya ko wayi no cuurki nii ina wiimtoo, ko ndiyam wonti ɗoon cuurki). Gaasuuji gaddoojii seer ɗii kala so ndenndinaama, mbiitam ndiyam wonata heen ko 70%. Kono, nde tawnoo ɗam ɓooyataa e weeyo (balɗe 10 so heewii), batte mum e ɓeydagol nguleeki ina pamɗi (ɗam wontata ko duule walla lay). Yanti heen, wonaa golle aadee ngaddata ɗum, sibu ɗum jeyaa ko e baylagol diƴƴe gaadorangol.

Alaa ko dañaa e batu Kopenhag : wonaa Fedde adunaare toppitiinde ngonka weeyo, wonaa payndaale laaɓtuɗe, wonande ustugol gaasuuji gaddooji seer. Obama ehuunde e hooreeɓe leyɗe kawriino e piɓondiral ngal jaɓaaka haa laaɓti e batu he, so wonaa dey, batu ngu wiyi «yiyii» ko hollitaa ko. E ndeen eɓɓaande nde 26 leyɗe ƴellitiiɗe cakkiti, ina wiyaa heen wonde ɓe teeŋtinii fayndaare

maɓɓe haaɗnude ɓeydagol nguleeki e degreeji 2, kono alaa lajal dottaa ngam yettaade ndeen fayndaare.

Pottital mawngal udditii ñalnde 7 desammbar to Kopenhag, leydi Danemark. Ngal woni pottital ɓurngal mawnude jowitiingal e kilimaa (Ngonkaweeyo) caggal pottital baɗnongal to Kiyoto, leydi Japon, ngal nanondire mum puɗɗii siyneede e hitaande 2005. Fayndaare ndeeɗoo joɗnde ko etaade dañde nanondiral adunankeewal ngam ustugol gaasuuji gaddooji ko wiyetee «seer» ko. 193 leydi mbismaama e joɗnde he ngam lelnude kuule ustooje geɗe ɓeydooje nguleeki. Huunde saɗtunde nde tawnoo faggudu leyɗe keewɗe ko heen tuugii (Amerik e Siin walla leyɗe jogiiɗe petroŋ).

Njaajeendi mayri ko 274200 km2 . Heedtini ndi bannge funnaange ko Niiseer. Hirnaange haa bannge rewo ko leydi Mali. Hirnaange worgo mayri ko Kodduwaar. Worgo, ndi heerondiri ko e leydi Gaana e leydi Togo. Funnaange worgo mayri ko leydi Bene woniri toon. E lewru mee hitaande 1984, ko ɗoon woni ɗo laamu ngu fuɗɗii heɓde caɗeele. Ñalnde 28 lewru ndu, tawi Sankara ena eɓɓi yahde Yaamusukoro ngam yiydoyde e Felikse Hufet Booñi, Kolonel Nobilaa Dijjee gonnooɗo mawɗo ngalluure Wagadugu, ɗum woni e ɗemngal farayse maire de Ouagadougou, fewji yandinde laamu ngu. 

Fonadh, e ballondiral e Duɗal Jojjanɗe aadee kam e Ƴellitaare e Afrik (Institut pour les Droits Humains et le Développement en Afrique (IHRDA))  kam e fedde wiyeteende Open Society Justice Initiative New York, njuɓɓinii ñalɗi nagm «miijaade e gartugol mooliiɓe e kuccam ngool gartugol. Pottital ngal waɗi ñalnde 12 e 13 desammbar 2009 to Hotel Tfeyla e gardagol Mammadu Saar, hooreejo FONADH kam e sokna Sheila, hooreejo IHRDA e yonaaɓe joɗaniiɓe leyɗe goɗɗe e leydi men.

Ñalnde alkamiisa sappo e ɗiɗi lewru noowaamburu, Sifaa Hanki Pinal Hannde yilloyiinoo ma diiwaan Brakna e ngallu Bahbahɓe e Haayre Mbaar tawi ko fedde nde wonaa laamuyankoore wiyeteende « fnuap » yooɓneede gollal hirjino ngam waɗde ɗum e oon diiwaan. Ngoon hirjino faytunoo ko e rafi garoowo e rewɓe biyeteeɗo FUSTIL.

 (中华人民共和国)  walla Siin e raɓɓiɗinaade heedi ko to Asii fuɗnaange. Fotde miliyaar e temedde tati miliyoŋ aadee ina nguuri e mayri, woni joyaɓal winndere nde : leydi ɓurndi heewde yimɓe e winndere nde. Wertallo mayri ko 9 641 144 km2, ɗum woni to bannge njaajeendi, kayri woni tataɓiri e winndere nde, caggal Riisi e Kanadaa.

O fuɗɗorii njillu makko balɗe tati ngu ko wuro wiyeteengo Shanghai  ñalnde alet 15 noowammbar. Nguuɗoo njillu ko teeŋtungu no feewi sibu hannde, caggal Amerik, ina gasa tawa ko Siin woni leydi ɓurndi doolnude to bannge faggudu, ngootiri mbaawndi dartaade Amerik. 

Iselmu wul Abdel Kader, hay mo anndaa ɗum, nanii ɗum. O woniino guwerneer ko juuti, ɗo Eeeleega ɗo, o wonii Guwerneer to Kayhayɗi e to Sehilbaabi. Eeleega noon, yimɓe fof ina nganndi ina ɓadii no feewi Aajilaan, tuddunde konu, ɗo warngooji keewɗi mbaɗaa e hitaande 1990-1991, ina ɓadii Baabaaɓe e Wocci e Mbañu e Sori Maale e Wenndiŋ… .

Batu nayaɓu hakkunde Siin e Afrik jooɗiima tuggi ñalnde altine 8 e talaata 9  nowammbar 2009 to CHARM EL-CHEIK, to Misra. Fotde capanɗe joy leyɗeele Afrik ina tawtoraa ngu. Fayndaare maggu ko tiiɗtinde golondiral to bannge faggudu.

Belees Kompaawore (Blaise Compaoré), hooreeejo leydi Burkinaa hollitii feere sakkiti ngam wallitde ginenaaɓe diwtude luural mum en. Eɗen ciftina tan ko caggal warngo 28 settaammbar 2009 waɗnoongo to Estaad Konaakiri, CEDEAO halfini mo ɗowde njiylawu maslahaa hakkunde militeeruuji, ɓe ardii ɗum en CNDD e pelle politik e renndo Gine rennduɓe e ko anndiraa « Doole Guurɗe : Forces Vives).