Njeenaari Nobel ko njeenaari adunakoori. Ndi fuɗɗii rokkiteede ko e hitaande 1901. Njeenaari ndi ina rokkee hitaande kala yimɓe « ɓeydanɓe winndere nde huunde » to bannge wiɗto, to bannge njiylawu ganndal, to bannge ɓeydugol ganndal, to bannge gollal coñce maantinngal, walla sabu darnde mum en ngam yiylaade jam e deeƴre, e fawaade e yiɗde Alfred Nobel, ganndo cosnooɗo dinamit (dynamite).

E teeminannde noogaas e go’oɓiire, njeenaari ndi rokketee ko e lewru oktoobar hitaande kala. Kewu dokkitgol o ko 10 desammbar, ñalawma Alfred Nobel saŋkinoo.

20 oktoobar, ina wayi no o joofnii golle pirtugol juɓɓule leydi makko, omo waawi laamaade kaaɗdi nguurndam makko so o welaama. Ñalnde heen o yuɓɓini woote toɗɗagol 113 depitee parlemaa mo o fusnoo e lewru mee sabu tan enndii luulndaade mo, saliima mbayliigu doosɗe leydi. Ñalnde 4 ut o yuɓɓiinnoo woote ngam firtude dottugol manndaaji hooreejo leydi ndi : e nder doosɗe Niiseer, hay gooto waawaano laamaade ko ɓuri manndaaji ɗiɗi, woni duuɓi sappo.

E nder iiñcuru politik yerɓinnoondu leydi ndi kam e gargol Seneraal Abdel Asiis e laamu he e nder lebbi cakkitiiɗi ɗi, woodiino ko dilli seeɗa e hafeere maayraaɓe, haa arti noon e dokkugol ɓesnguuji e ronooɓe maayɓe e kewkewe 89-90, ndaamordi ciforiindi niiyene : 2 000 000 UM wonande ɓesnguuji ofisiyeeji e 1 800 000 UM wonande sukkuɓe ofiseeji e soldateeɓe.

Ndiiɗoo njoɓdi saabinooma duko mawngo yowitiingo e battane ñawndugol juumtungol, nuunɗungol gagga warngooji.

• Njeenaari Nobel annduɓe ko fayti e leer

Hikka, hokkaa njeenaari Nobel ko fayti e ganndal siyaas biyeteengal Fisik (physique) ko wiyeteeɓe Charles Kao, jiytuɗo ko wiyetee Fibre optique (Ɓoggol optik) e George Smith et Willard Boyle sabu wiɗto mum en udditde laawol portigol, sabu ko golle makko ngaddani miliyoŋaaji miliyoŋaaji apaareyuuji portilgol kam e kameraaji woodde.

Ñalnde kala hakkunde Ejit e Alaseri ina ɓeydoo bonde gila nde laaɓi hankadi wonde ko Alaseri yahata tawtoreede kawgel fuku adunankeewel potngel waɗde e hitaande 2010 to Afrik worgo. Ko ñalnde heen, ñalnde alarba 18-11-2009, to Omdurman to Sudaan, Alaseri fiyi Ejipt (1-0). Hade ɗum, leyɗe ɗiɗi ɗe pottiino to Alaseri gadanol, Alaseri fiyi ɓe (3-1), caggal ɗum to Keer, Ejipt hawi (2-0). 

Tomaas Sankara ko almuudo belɗo hakkille, laaɓtuɗo kaaɗtudi. Hitaande fawtii heen, caggal nde o heɓi berwe makko, o wayli tufnde, o waɗi kawgel ngam faytude e konunkaagal. Alla walli mo, hoddiro e fartaŋŋe ngonani mo, o jaɓɓaa e duɗal konunkaagal, ngal ɓe mbiyata ‘’Piritanee konunkooɓe kajogo’’ to sahre Wagadugu. Nde baaba makko nani ɗum, haawaa. Ko adii fof o tintinaani ɗum e ko refti heen, o jooɗtoranooki, kanko baabiraaɗo o wonde Tomaa Sankara ena weliri noon fof hakkille.

Fooyre Ngenndi e gardagol Aadama Jah lollirɗo Ndey Kummba jah yillinooma wuro men Jiinge Jeeri e nder tunndu Ligisayba, falnde Kayhayɗi, ñalnde ñalawma nayaɓo e joyaɓo caggal juulde koorka e nder ndeeɗoo hitaande 2009. Ɗuum hawriti ko e ñalnde 23 e ñalnde 24 lewru siilto. 

Gorko ngenndiyanke jaɓɗo janngude e jannginde pulaar mo hono mum weɓaani gorko mo Siñcu buubu Maka(jaraale Siñcu Buubu Maka:Siñcu Buubu Maka e wuro Buubu,ƴiɓɓe e ƴiiwoole wuro ƴiiwaata nayi mbewla Baltungel wali kaŋŋe.Nawel Baaba Yero,Takkii baari huñnjooɓe bubduɓel e dow laabi diidee e yommbayru beeli.Naatirgol jarli jaltirgol gayi dimmaaɗi.Bargo tokooso e mawngo.Hurmbusel e dow laabi.

Google newnanii en golle : Google rokkii en fartaŋŋe firde ɗum kam e hoyre mum edenndaangal ɗemɗe winndere nde e rewrude etuugnorgal mum biyeteengal « Google in Your Language – GIYL – (Google e ɗemngal ma). Kala jiɗɗo wallitde fulde Google, maa sosa tawo konte mum google (yeru neɗɗo@gmail.com). So a yettiima e kelle firo ɗe, ko Google e hoore mum hollitu ma kelme walla konnguɗi potɗi fireede ɗi (ko ɗeɓi haaɓnaade heen seeɗa tan ko kelme ɗe ko e Engele, ɗum noon ko firo ummaade e Engele). 

 Min kabriino on e Fooyre Ɓamtaare toŋ 52 marse 2008, wonde Catal Fedde Ɓamtaare Pulaar e Muritani to Likseyba heɓiino jokkondirde e Fedde winndereyankoore lollirnde FLM e catal jooɗingal to Kayhayɗi, laamorgo diiwaan Gorgol.

Jokkondiral ngal ko e yeeso haɓaade humambinnagu nde tawnoo ndee hare ko hare nde FƁPM seeraani e haɓeede gila 1974,

Ko ina wona jooni duuɓi 15, taƴooɓe wiyeteeɓe Saraginas en ko ko owni beeli yimɓe to rewo Santarafrik. Fulɓe aynaaɓe wuurɓe e ooɗo nokku ko ina ɓura jooni 100 hitaande, njeyaa ko e ɓurɓe tampude heen, nde tawnoo aɓe ngalɗi sibu aɓe njogii jawdi ndariindi.