Ndeen Suleymaani Baal jibinaama, haa dañii duuɓi jeeɗiɗi, taaniiko Sammba Bukarinaatni mo jaŋde. Ndeen o dañii duuɓi sappo, taaniiko Sammba Bukari hawri e lajal.Suleymaani Baal faati Haayre Laaw, to Ceerno Basmoor Lamin (Saako) mawɗo (inawoodi Ceerno Basmoor Lamin tokooso : ko oon njannginoyta Sayko Umaar Saydu Taal).

Suleymaani Raasin Bah, ɓurɗo lollirde Suleymaani Baal, jibinaa ko Boode e hitaande 1720. Baaba makko ko Raasin Sammba Bukari Ibraahiima Ñokor Ibraahiima Suleymaan. Yumma makko ko Maymuuna Yumma Jeŋ Lamin Biraan Abdalla....

Nde Suleymaani Baal jibinaa nde, tawi ko ɓoggi ina e daaɗe Fuutaŋkooɓe. Ko kaŋko jogori ittoyde ɗi. Eɗen ciftina wonde keɓno-ɗen ngolɗoo daartol Suleymaani Baal ko e yarham mum musiɗɗo men Tijjaani Aan (yo Alla yurmo mo yaafoo mo, haarna mo aljanna, kanko e maayɓe juulɓe fof). Ɗum wonnoo ko ñalnde 29/11/1981, tawi FeddeƁamtaare Pulaar e Muritani ina addi Ƴellitaare Fuuta (Baaba Maal), ɗo e Nuwaasoot.

Ñalnde talaata 27 mee 2009, Mammadu Tañjaa, hooreejo leydi Niiseer, fusii parlemaa leydi mum. Ɗumɗoon ko caggal nde Diiso Doosɗe (Conseil Constitutionnel) riiwti ɗaɓɓaande makko juɓɓingol referaandoom mbele omo ɓeyda manndaa makko. Diiso ngo jaabtii mo ko ñalnde 25 mee, wonde ɗuum aamnotaako.

Eɗen ciftina tan, o laamiima duuɓi sappo (manndaaji ɗiɗi). Ooɗoo manndaa battano fotnoo joofde ko ñalnde 22 desammbar 2009.

Koolol jeegoɓol Yontere adunankoore jolo mo Ndakaaru udditii ñalnde aset 13 suwee 2009 e nder wuro Ndakaaru.

Ameriknaajo biyeteeɗo Kiristofoor Lagee (Christopheur Languet), gardiiɗo Fedde nde wonaa laamuyaqkoore wiyateende ”Fondation Noura”, waraama hannde subaka talaata 23 suwee 2009, hedde waktuuji 8 e hojomaaji 30, tawi omo jippii e oto makko, omo jogori naatde e nokku ɗo o gollotooɗo ɗo.

Jiydigal mbaadi

E wiyde Seek Anta Joop, pinal ejiptnaaɓe e pinal ɓaleeɓe Afrik ko gootal. Won annduɓe woɗɓe kaali hono ɗuum, ko wayi no Herodote, Strabon walla Shampolliyon. O wiyi kadi wonde ejiptnaaɓe, e nder ɗemngal mum en, cifortonoo koye mum ko leñol ɓaleeɓe (ɓaleejo/kam). O dalliniri ɗum ko natal gootal gannominngal gorko e debbo ina njooɗii tawi firo mum ko nii "dental worɓe e rewɓe ɓaleeɓe"…

Maamuudu Malal Gey ɓurɗo lollirde Dooro Gey jeyaa ko to wuro Sahre Ndoogu. Ko ɗoon o naati jaŋde e duɗe laamu. O waɗi jaŋde makko hakkundeere ko ko Ɓoggee e Nuwaadibu. Ko e hitaande 2001 o heɓi BAC (C) to Liisee Ɓoggee. Caggal ɗuum o naati e ɗuɗe jaaɓe haaɗtirde to Nuwaasoot (Nokku Ganndal e karalaagal) haa o heɓi seedantaagal (maîtrise en Physique). Rewi heen o janngii to Burkina Faso.

"So maayde waajaaki holi ko waajotoo?"
Ɗum ko Murtuɗo Joob wiynoo noon
"So mi wirtiima genaale, 
mi miijoo ɓee kam ceerti e penaale,
joobinooɗo fof maa male,
sabu alaa ko yoɓetee so wonaa baɗle"

Yiilirde Ngenndiire Fedde Ɓamtaare Pulaar e Muritani ko nii lelorii :

Hooreeɓe teddungal

- Doktoor Abuu Usmaan Bah

- Doktoor Al Huseyn Jah

- Umar Mammadu ganndiraaɗo Sileymaani Bah

- Mammadu Siley Bah

- Umar Idriisa Saawo

Yiilirde siynoore

«So tawii gawlo awlata ko yimɓe haa artira gooto fof to umminoo,
Miin ko mi gawlo gawloowo yimɓe haa rutta ɗum en to ngummino,
To yumma men Hawaa e baaba men Aadama
Arɓe mehɓe, hotɓe ngaluuji naworaani.
Ko mi gawlo  mo weelnaaki hoddu, sinndaaka moolo,
Gaskinoowo miskineeɓe, tooñaaɓe, lorlaaɓe, yurminiiɓe, yuŋginiiɓe….. »

«So tawii gawlo awlata ko yimɓe

haa yaltina mo woni kala ɗo umminoo,

Miin ko mi gawlo gawloowo yimɓe

haa artira ɗum en to ngumminoo,

To yumma men Hawaa e baaba men Aadama

Arɓe mehɓe, hotɓe ngaluuji naworaani.

Ko mi gawlo  mo weelnaaki hoddu,

Sinndaaka moolo,

Gaskinoowo miskineeɓe, tooñaaɓe,

Lorlaaɓe, yurminiiɓe, yuŋginiiɓe….. »