“ … duuɓi 80 haa 84 duɗe keewɗe ngudditaama e nder cate he, jaŋde nde jaajii heen no feewi.”
“… Fedde nde golliima fotde duuɓi capan- ɗe tati, e nder ko gollaa e nder duuɓi capanɗe tati e fannuuji daranaa[i eɗen mbaawi wiyde fannu jaŋde ɓuri heen yaajde, ɓuri heen fof kadi duumaade. Sabu so Yetaama fannuuji goɗɗi [i ko wayi no jeewte, coñce, ñeeñal, mogooji, haaliyankaagal, ɗum fof ina waɗee kono ina yejjitee e sahaaji. Miin gila naat-mi heen 1977 to Rooso, mbiɗo teskii wonnde jaŋde nde yahat tan. Heddoo noon e nder dumunna jaŋde nde foo[ta yimɓe heewɓe, janngooɓe heewɓe ngara naata e nder Fedde nde, ngara [aɓɓude heen ganndal. Ina e sahaaji yimɓe ɓe ngustoo haa arti noon e sahaaji [i nganndu- ɗen ɓur[i muusde. Oɗon nganndi e oon sahaa ko heewi e fulɓe ina wayi no ɗeestiima ngoɗɗitiima Fedde nde. E nder jaŋde mawɓe won ko heɓaa heen! Jaŋde noon noddii geɗe keewɗe. Noddii jogaade fayndaare :enen fayndaare men ko anndinde pinal men, e wallondirde e pelle go[ɗe mbele ɗemɗe men ɗe ina mbaawa heɓde hakke mum en e nder leydi ndi.
Ɗum waɗaama e sahaa, ina wayi no jokkondiral hakkunde pelle tati ɗe : Fedde Ɓamtaare Pulaar e Muritani e Fedde Ɓamtaare Sooninkooɓe e Fedde Ɓamtaare Jolfuɓe. ɓe mbaɗii won ɗeen golle ko wayi no heɓde yeewtere to Rajo, ko wayi no Tippudi Nehdi e Jaŋde (T.N.J) nde waɗatee nde ɓe ngooto[inii miijooji maɓɓe. Sahaa fof won ɗo ɓe kawrata mbele eɓe mbaawa nawrude ɗemɗe ɗe yeeso, mbele ɗemɗe ɗe ina mbaawa jogaade hakke mum en e leydi ndi. Ruttanaade hono jaŋde nde : duuɓi 80 haa 84 yimɓe nootitiima heen no feewi, duɗe keewɗe ngudditaama e nder cate he, jaŋde nde jaajii heen no feewi e oon sahaa, kono e nder ɗumɗoon eɗen pota teskaade wonnde jaŋde nde heɓii caɗeele, to bannge dumunna cakkitiiɗo o…
Softeende yimɓe ɓe jooni e Fedde nde won ɗo haa[i, ɗum tagi yimɓe ina ŋakkiraa e ooɗoo sahaa jooni ko wayi no seernaaɓe jannginooɓe e nder duɗe ɗe. Kadi ko wiyatee yi[ɓe janngude ɗemngal ngal. Miin to batte miijo am, yimɓe ina poti wallondirde mbele enen daraniiɓe pinal, eɗen mbaawa yiyondirde e sahaa kala yo a taw ko to bannge pelle , yo a taw ko to bannge fannuuji, ngostondira heen hakkillaaji, mbele ina mbaawa nawrude pinal ngal e ɗemngal ngal yeeso. Ɗum noon ina moti, miin to bannge miijo am, kala ne[ɗo, soofaa pinal yo o taw ko o pullo, yo a taw ko o jolfo, yo o taw ko o sooninke, walla aarabe. Mbele kadi haɓanaade haa ɗemɗe men ɗe mbaawa heYde tigirigi e nder duɗe, walla e nder tippudi e nehdi e jaŋde Moritani, sabu enen fof ɓiɓɓe leydi ndi, eɗen nganndi Yellitaare alaa gaagaa jaŋde, ganndal, karallaagal…
Won ɗo en mbaawaa yettaade sibu en ngalaa won e doole, kono so tawii ɗemɗe men ɗe nduttitiima e duɗe laamu heptinaama e duɗe laamu wonaa tan tawi ina jannginee haa[tirde jaŋde (université), kono tawa jaŋde nde ina saroo e nder duɗe leslese to. tawa eɗen mbaawa jogaade won ndeen darnde to bannge pinal E tonngol tan mi wiya wonnde ɗii- ɗoo duuɓi capanɗe tati won ko dañaa, ɗemngal ngal huutoraama tigi rigi e nder leydi ndi, haa arti e leñol Fulɓe.ɓon ko dañaa to defte ballifaaɗe, won ko dañaa to bannge seernaaɓe, kono hannde e ooɗoo sahaa won ko ŋakki e ɗeenɗoon geɗe to bannge seernaaɓe, to bannge defte potɗe wallifeede, to batte kadi jotondiral hakkunde daraniiɓe pinal e nder leydi ndi.


