Nguurndam koɗdiiɗo ene foti woƴde hoɗdiiɓe. Sabu so jam so jamalun, ko waawi heɓtaade heen gooto fof luutataa ɓeya. Ko ɗum waɗi, nguurndam dawrugol Senegaal ene foti woƴde en, sabu ko koɗdiiɗo ɓurɗo ɓadaade. Kadi ko koɗdiiɗo jiidaaɗo, jotondiraaɗo e fannuuji keewɗi. Sikke alaa, wooteeji mbaɗii toon ko ɓooyaani. Tawi ɓe cuɓotonoo ko sarɗiyankooɓe. Ɗuum noon waɗi ko caggal nde sarɗiyankooɓe wonnooɓe ɗoon caggal suɓngo hoyreejo leydi ɓee njaafaa. Ciftinen, addunoo ɓeen yaafeede ko Hoyreejo leydi oo ronkunoode liggoraade no yiɗiri nii. Ene anndaa, kala ko hesɗi ko hoyreejo leydi yiɗi waɗde, maa naamnoo sarɗiyankooɓe haa njamira tawo. E nder ɗuum, ɓeen sarɗiyankooɓe ene mbaawi salaade, haa teeŋti so tawii ko ɓuri heewde e maɓɓe ummii ko e lanndaaji luulndo.
Waɗde doosgal leydi ene rokki hoyreejo leydi oo hattan fusde nduun Sarɗirdu ngam suɓtaade sarɗiyankooɓe woɗɓe yahduɓe e miijooji mum. Caggal nde ɗiin wooteeji mbaɗtaa noon, ko Lannda Hoyreejo Leydi ndii jeyaa kaa hawi. Sabu ko kañum ɓuri heewde sarɗiyankooɓe. Waɗde, hankadi, kala miijo ngo o addi maa ɓennu, sabu ko renndidiiɓe makko lannda ɓuri heewde toon. Ciftinen, ardii lannda kawka mbiyateeka PASTEF kaa ko Usmaan Sonko. Ko oon woni gardiiɗo jaagorɗe e oo sahaa. Jooni noon, ene waawi wonde inta aanniinde. Kanko Usmaan Sonko, o waawaa ardaade jaagorɗe, o ardoo kadi Sarɗirdu (sarɗirdu). Waɗde holi heen ko o suɓotoo ?
So tawii o suɓii ko wonde mawɗo jaagorɗe, o heddotoo ko e njiimaandi Hoyreejo leydi. Tee won no hakkunde maɓɓe ene siforoo, ene waawi oon itta mo. Kono kadi, so o heddiima gardiiɗo jaagorɗe tan, ko kanko yiilata kala ko golletee e leydi hee, gila e faggudu, ñaawooje, cellal, jaŋde, oogirɗe, kaɓirɗe ekn…
So tawii noon o suɓii ko wonde hoyreejo Sarɗirdu, ko kanko wonata koohowo ɗimmo caggal hoyreejo leydi. Hay so o nattii weldude e hoyreejo oo ne, oon waawaa ittude mo. Kadi so hoyreejo leydi nattii hattande gollaade walla sankiima (ko en nduwaaki koo), ko kanko lomtotoo ɗum hakke lebbi ɗiɗi, o yuɓɓina suɓngo hoyreejo leydi goɗɗo. Ene jeyaa e caɗeele gonɗe ɗoon noon, ndeen kanko o waawataa jeyeede suɓeteeɓe hoyreejo leydi ɓee. Kadi so o wonii hoyreejo Sarɗirdu, liggey makko wonata tan ko ardaade batuuji nduun suudu. Kono o alaa tiiɗnde e ko jaagorɗe ɗee ngollotoo koo. Firti ko o jogotaako humpito ko fayti e golle faggudu, cellal, jaŋde, oogirɗe, ekn… sabu o ardaaki ɗeen jaagorɗe. Waɗde ene waawi ɗum wonana mo ngaanuuma. Ko waawi heen wonde fof, en ñaagiima Alla nde waɗata heen sutura, mbele weeyo jam e deeƴal ene wooda. Wona no haaliyanke Umar Siidi Bah heewnoo wiyde nii « jam toon, jam gaa, jam ɗo hakkunde nɗoo ».
Malal Sammba GISE
