Sikke alaa, wiyde « holi nafoore naalankaagel e ɓamtaare Pinal renndo » woɗɗondiraani e fiɓde anniya juɗde goro walla fasnude kosam kaaɗɗam. So wonaani majjere tan tawata ko puuyndam, walla ɗaayre ɓurtunde. Leyɗeele keewɗe hannde, so nganndaama, ko Alla haaji, kono naalankaagal ene jeyaa e sababuuji hee. Aamadu Sammba Demmbele wiyi: « naalanke wiyatee ko nawa lanka, sabu nawat pinal haa wooɗoya, ruttoo lanka, woto goɗɗo wiyde en heedtinoo heen ».
Ɗum noon, hollirta en tan ko naalankaagal ene jogii faayiida e renndo jayngo ɗum ngoo. Ndeen, e sahaaji ɓooyɗi, so won e naalankooɓe men ene njima, limtat gure, peññina jaraale mumen, woɗɓe limta maaje, caalli, beeli e kolaaɗe, won heen kadi limta, ngaskina maaje, tufɗe, lugge e duuɗe. Yeruuji ene mbaawi rokkeede haa keewa, kono tonngen tan e Gellaay Aali Faal, Bayal Sammba Teen, Aamadu Koli e Sammba Joob mo Alhajji Ngaydo mo rajo Muritani wiyatnoo « mawɗo naalankooɓe ».
Sikke alaa noon haaliyankooɓe ɓee ene mbiya « yo jontaaɗo yeeƴoto, so puuyɗo nanii sikka ko yahde ene yeeƴoo woni yonteede ». Saabii ɗum tan noon, ko puuyɗo oo faamaani ko konngol ngol soomi e ñamri koo. Ene faamoo e maggol « kala jahɗo daawal juutngal, ene foti dartaade seeɗa, ƴeewa to ummii too, hakkille mum doga e to fayi too, mbele ɓeta so tawii ko e laawol woni walla ko cerindiiɗo tinaani ». Ko ɗuum waɗi, so renndo men ngoo jaɓno daraade seeɗa yuurnitii ngonka naalankaagal mum, maa wood ko ngo yiyi, ko bonnata ɓernde, ko yamminta, ko warata ɓanndu, ko addanta kiroowo wiyde ene waɗa ko waawaa e ko waɗata haa gaanduɗe e peeje mum jooɗoo yiila hoyre, ŋata tonndu, wona e saɓɓitaade no muccuɗo jaɓɓe, yartii ndiayam follere fasnaande, nde waɗaaka suukara.
Haa jooni, ndeen, e sahaaji ɓennuɗi, kiirɗeeli nalankooɓe men keewnoo waɗeede ko so waalo soñaama, jeeri suwaa. Lappi mbaɗee, pittaali ligginooɓe haa tampi ene mbeltoroo. Nde tawnoo waasanooka, heyɗanooka, ɗomɗanooka. Hannde noon, ellee fof ko ko waylii, nde tawnoo jeeri e waalo fof nattii wayde no mbayatnoo. Ndeen, so hiirde foŋaama, ko softi ara heɗaade jimɗi e gaaci e yeeɓde amooɓe. Aduna noon yahata tan ko ene wayloo. Hannde, mo naatnaani junngo e jeyba fof, heɗnetaake ko weli, yeeɓnetaake ko yooɗi ɗum.
Waylo-waylo woɗngo yiyaango heen, ko ndeen, naalanke gooto ene hebbina dingiral, hay sinno nii, ko goonga alaano njoɓdi, kono kala garɗo addorat ko ɓuri ko fotatnoo waɗde njoɓdi natirɗe koo, juura ɗum naalanke e yahdiiɓe mum. Kono hannde, humpitooji kollirii, kala nde naalanke hebbini dingiral, tawata ko nodduɓe ɓee noddii koreeji mumen, ngari nootorii sabu jokkude enɗam hakkunde mumen e nodduɓe ɗumen ɓee.
• Holi ko saabii ɗum ?
• Mbel ko naalankooɓe ɓee ngoni ɓe mbaɗaani ko yimɓe ɓee ene ngarda nootaade ɗumen ?
• Walla ko yimɓe ɓee ngoni ɓe coftanaani arde so tawii ko kamɓe tan noddi ?
Ene yaakoraa, so tawiino naalankooɓe ɓee njaɓiino rentude, njooɗodii, njeewtidi, waasataa ndañana ɗee naamne jaabawuuji laaɓtuɗi. Waɗde eeraango werlaama e maɓɓe, kamɓe tammbiiɓe pinal leñol ngol, fotɓe nawde ɗum haa dow, nduttoo lanka.
Malal Samba GISE
