Hikka, ko Nuwaadibu suɓaa ngam wonde Laamorgo leydi ndii, ñalnde 28 Noofaambar 2015. Ene hawri e maanditaare Leydi men, woni 55 nde Muritani heɓi hoyre mum. Ko heewi yuɓɓinaama toon. Ene heen lammbaaji, magooji, daɗndo pucci e gelooɗi, e fannuuji coftal ɓalli goɗɗi. K ono yeewtere faayodinnde waɗaama toon, tawi yuɓɓini ɗum ko Dental Sukaaɓe Ngam Demokaraasii, ngootaagu e Nuunɗal e gardagol biyateeɗo Sal Aadama. Hay sinno feeñaani e innde hee, hay sinno ngal dental wiyata ko jaambureewal, feeñii ngal ɓaggii ko e Lannda mawɗo Leydi ndii jeyaa kaa.
Tiitoonde yeewtere ndee wonnoo ko «Ngootaagu Leydi, ndaɗɗudi ɓamtaa- re huuɓtidinnde, duumiinde».
Yeewtatnooɓe ɓee ko AYSATA TAAL SAL gummiiɗo Senegaal, e MALAL SAMBA GISE mo Muritani. Ko heewi haalaama heen, kadi yeewtantenoobɓe ɓee ngaddii heen ballal mum en. Ngaddiri ɗum naamne e ɓeydi. So en tonngii toɓɓe ɓurɗe feeñde heen ko Ngootaagu naamnii ko kawral ɓerɗe e miijooji. Ɓiɓɓe leydi fof njogoo fayndaare wootere. Hay so golle maɓɓe ene ceerta ne, yoo ɗe ngon timmotirooje. Kadi paamen, hay sinno hay gooto e men nanndaani e goɗɗo tagoodi, alaa e men baawɗo yahde yahdaani e mo hoɗdi e nokku gooto, jiydi e mum to bannge diine e pinal. Ko ɗuum waɗi, gooto fof ene foti yiɗde hoyre mum, yiɗa golle mum, kono woto añ goɗɗo, woto añan ɗum, sabu e gondigal, mo woni fof, ko waɗata koo ene nafa goɗɗo. So tawii en kaɓii e pittaali men, en njogiima pelllital, goot fof waasii jaggirde goɗɗo oo no gaño mum, gooto fof waɗii fotde mum, heɓii hakke mum haa timmi, maa ngootaagu nguu tabit. E ngaan sahnga noon, ene waawi naworen heen hoɗdiiɓe men ɓee, woni Senegaal e Mali, enen fof ngonen gootum. Reɓa haa ngootaagu Afrik tabitngu dañee, waasa haaɗde tan e haala e binndi. Ngam ɗuum fof tabita, won wasiyaaji dokkaaɗi. Ene e ɗiin, darnde mawɓe e wallude sukaaɓe ɓee haa njiɗondira, kormondira, nanngondira. Ene heen kadi ustude bojji, huccana golle. «So en ndeentaaki jooɗaade tan eɗen ngoya sabu en piyanooma, en cokanooma, en ɓooyat jooɗaade ɗo gootel tawa ɓe takku-ɗen piyii en ɓee, ɓennii haa ndaɗii en. Waɗde won ko mbaɗete-ɗaa, woto yejjit nii, kono woto haɗe gollaade haa ko aduna ene daɗ maa. Woto wontane uure ɓernde haa ko aɗa waɗta yimɓe fof añɓe maa».
Ko ƴoog-ɗen e Aysata Taal Sal
E n kuutoriima oo ɗoo fartaŋŋe fottitde e oo debbo dariiɗo biyateeɗo Aysata Taal Sal to Nuwaadibu, ngam heɓde e makko miijooji baawɗi laataade jaabawuuji naamne ɗe won e men keewi naamnaade tawi fayti ko e darnde makko e dawrugol Senegal, jokkondiral makko e dawriyankooɓe toon, kuccam makko, ekn…
Naamnal : Aysata Taal Sal, ko a dipitee, ko a meer, ko a awookaa, ko a dariiɗo e pelle ɗe ngonaa laamuyankooje, kono kadi ko a debbo galle. Holi no o mbaawir- ɗaa ɓoornodaade ɗii kufunaaji fof, tee alaa heen caamoowa ? Aysata Taal Sal : Kañum dee maa taw ko dokke ɗe Alla rokki min, minen rewɓe. Kadi aɗa anndi, debbo, gila ene famɗi, jannginaa ko muñal e tiiɗnaare. Sabu taane nanngat hoyre ene moora, aɗa jooɗii joɗnde wootere, a dillataa hakke waktuuji. Njanngine-ɗaa kadi lawƴugol, unu, teenol, ndefu, ƴoogol e guppol, ekn… tawi fof waɗdetee ko e ñalawma ngooto, alaa heen kadi ko ŋakkata. Alla fawtani min heen jibinirgol e muusalla mum, kanum e nehdi sukaaɓe. Waɗde debbo, so welaama, ene waawi nii waɗde ko gorko waawaa. Alla wallii kam noon, ɗii kufuneeji ɗi limtu-ɗon fof, alaa heen ko ndonku-mi roondaade. Nde tawnoo ballal Alla ngal, ene tawi ɗoon pellital, yiɗde e goong ɗinde ko yahata koo.
Namnal : Nanallaaji ina keewi hannde ko faati e ngonka maa politik. Ina wiyee wonde ko a jaltuɗo walla jaltoowo PS ? Ko kaal-ɗaa e ɗuum ?
Aysata Taal Sal : Mi woppaani parti oo te mi fiɓaani woppude mo. Haalaluuji ɗii noon keewii kono ene gasa tawa ko dawrugol tan siforii noon.
Naamnal : Mate a waawaa hed- daade e e parti hee, tawtaa Usmaan Tanor Jeŋ, mballon Makki Sal haa laamtoo 2017 ?
Aysata Taal Sal : Makki Sal ko banndi am gorko, no Abdullaay Wad woniri jinnaaɗo am nii. Ɗaam enɗam mboɗo nanngi ɗum haa tiiɗi. Tee, e maɓɓe mo njiɗ-mi yiyde fof, mi yiyat ɗum, kadi kala e maɓɓe nodduɗo mi, mi noototo. Kono e dingiral politik ngal, gooto e amen fof won ko goongɗini. Emin njiɗi Senegaal, kono won ɗo mi kawraani e miijooji, ko noon kadi woni dawrugol. Naambal : Ene wiyee PS anniyaa- ki fooɗondirde e Makki laamu so woote garooje ɗee njontii. Kono laaɓaani tawo, aɗa waawi haalan- de min ko laaɓi ? Aysata Taal Sal : No ngonka kaa waawi siforaade fof, nganndee so pooɗondiral laamagol leydi Senegaal yontii, so 2017, so 2019, Parti sosiyaaliste maa wood mo ngemmbi. Sabu emin piɓi laamu keɓtaangu e juuɗe amen nguu, ene foti artude ɗo wonnoo.
Naamnal : Mate a waawaa wallude Makki haa laamtoo, daroo wallu maa haa lomto-ɗaa ɗum so joofnii daawe mum ɗiɗi ɗee ?
Aysata Taal Sal : Mi ronkaani laamaade Senegaal kono hannde ɗuum jeyaaka e ngoƴaaji am. No mbiy mi nii, njiɗ-mi ko parti amen oo heɓta leydi ndii, min liggoo ɗum. Te maa min ndaro heen sabu maa min ngemmbu pooɗondirteeɗo laamu nguu. Hol ko mbasiyto–ɗaa yonta hannde oo ? Aysata Taal Sal : Rentude e daraade liggoo. Sabu hannde, hay tuubakooɓe, jooni ko gaa hakkillaaji mum en kucci, sabu yenaneede ko gaa ngalu woni. Waɗde ndaro-ɗen, woto ɓe ngarde, ɓe keɓta, ngonen hoɓɓe e nder nokkuuji men. Ndaɗɗudi ɗuum fof noon, ko dental e jaŋde.
Aamadu Bookara Saane
