Dillere 25 feebariyee : « laamu woodaani »
Dillere 25 feebariyee (Mouvement 25 février) dillii ñalnde 3/06/2013 ngam aybinde laamu nguu e waasde wallude ɓesngu leydi ndii to bannge safaara, ndiyam, golle, caɗeele nguura, koɗorɗe e tiiɗgol coodguuli, ekn. Seppo ngoo waɗi ko beetawe toowɗo e dow laawol Gamaal Abdul Naseer, hakkunde Otel Marhabaa e Rajo Muritani.
Nguɗu : safroraade ñamri
Nguɗu, woni kaaseer, ko ñawu ndonkanaangu, kulɓiniingu, ngu yimɓe njiɗaa hay sowtude innde mum, alla e mum bonde. Wiyeede ina wondi e nguɗu, wayi ko no wiyeede « ko a maayɗo » nii. Ko ɗum addani safrooɓe waɗtude soowde ngu, ndokki ngu inɗe goɗɗe, ko wayi no « tumeur », « néoplasie », « crabe » ekn… Ko ɓuri heewde, ñawɓe nguɗu keewi safrireede ko ko anndiraa hannde « simiyoo » (chimio, dottere «chimiothérapie»).
Tabitine e ɓeyde ngam yuumtinde Jaŋde ɗemɗe …
Pottital haralleeɓe jaŋde lesre yuɓɓinaama tuggude e ñalnde 17 haa ñalnde 19 lewru abriil 2013 to Duɗal Keblorgal Jannginooɓe Leslesal (ENI) Nuwaasoot, caggal darnde e tiiɗnaare gooto e heblooɓe jannginooɓe ɗoon e duɗal ngal ena wiyee Doktoor Yarba Wul Ahmed Faal.
Jokkondiral ooɗoo gorko e Duɗal Jaaɓi-haaɗtirde Faransh Komte Besaasoŋ (Franche Comté Bésançon) addanii Duɗal Keblorgal
Sankaare Jagodin mo Bagodin
Ɓesngu Muritani e leñol Fulɓe e kuuɓal mbaasii ɗoo jaalal Pinal, baayeteeɗo haala, fanniyanke beeɓaaɗo konngol. Aadama Sih ganndiraaɗo Jagodin to Bagodin yaltii e men. En nelda duwaaw feewde e denndaangal ɓesngu Bagodin, teeŋti e galle makko.
Yo Geno waɗ fooftorde makko e nder aljannaaji hakkunde nammbuuji bewɗi ñebbe, buudi e jayeeje. Seydi Sih ñebbe kay malaama hankadi!
Gelagol MISIIDE ƁAMTAARE
Hunorde. Misiide Ɓamtaare, ko lowre ɓamtal diina e pinal ka ɗemngal pulaar/fulfulde, nde sincaa ko ñannde 01/01/2013 nde fuɗɗii golle e lewru fabraa’iru (Colte) ndun. Ko tawde hari lowe pulaar e ɗuuɗude ka jowlol enternet, lowre hertinanaande fii diina tan woodaaka ; si men eɓɓi fampagol Misiide Ɓamtaare, ngam haali-pulaar en heɓa ka jannga fii diina, e pine wondude e gannde kese, e ko nanndi.
Ngonka ɗemɗe to leydi Kamaruun
Kamaruun ko leydi ndi bannge e mum jeyaa e Afrik hakkundeejo, bannge goɗɗo oo e Afrik hirnaange. Heedi ndi bannge hirnaange ko Niiseriyaa e geec Atalantik, bannge worgo ko Gine ekaatoriyaal e Gabon e Konngo, bannge fuɗnaange ko Santarafrik e Caad e bannge rewo ko weendu Caad. Wertallo mayri ko 475 442 km2, keeweendi yimɓe mayri ko hedde 19 miliyoŋ aadee. Laamorgo mayri wiyetee ko Yaawunnde.
Huunde e ɓure banaana
Banaana ina heewi ɓure, haa teeŋti noon e wallude neɗɗo e heddodaade e jimme cukaagu. Ina moƴƴi e yeeso : Ina haɗa nayeewu. Banaana ina waɗi geɗe kaɗooje koomndi. Ko ɗum tagi so neɗɗo ina duumii e ñaamde ɗum, yaawataa naywude. Muulde ɗum e yeeso mum, ina haɗa ñorɓolli.
Ndolu : Ina moƴƴi e ɓalndu, sibu ina moƴƴi e ndolu, siɓu ina ɓorwina dolirgol, wallita tellagol e dolgol ñaamdu.
Al Hajji Mahmuud Bah : Tuubnugol e jamirgol golle moƴƴe (3)
E tonngoode 107, en ngardiino e Al Hajji Mahmuud Bah haa e cosgol Duɗal Kaay... Haa nde e hitaande 1947, nde almuɓɓe ngoni e suppitoraade e jookli ɗii kala, ena nootitoo e duɗal ngal, e felo jihaadi ganndal teeŋti e diiwanuuji Fuuta-Tooro (Damga, Ngenaar, Boosoya, Yirlaaɓe, Hebbiyaaɓe, Halayɓe, Tooro e Dimat). No almuɓɓe ɓee mbaamirta ena ngara nii, siftinta ko no fergooji fuutankooɓe ngabbortonoo Sayku Umaar e nder teeminannde 19ɓere nii.
Defte ceedtotooɗe sahaaji mettuɗi 89-91
Defte ɗiɗi ɗee kala njowitii ko e dumunna 1989-1991. Heen wootere tiitoonde mum ko «Le Muezzin de Sarandogou», woni «noddinoowo Sahre Ndoogu ». Nde jangtotoo ko caɗeele guuranooɗe e worgo leydi ndii e on dumunna. Winndi nde ko biyeteeɗo Isselmu wul Abdel Kadeer, gonnooɗo guwerneer Barakna e huunde e ɗiin dumunnaaji. Ɗum noon ko o seede geɗe keewɗe, bonɗe, baɗetenooɗe ɗoon.
Udditgol lowre fulaniface.com e fulfulde
E balɗe jawtuɗe ɗee, lowre internet wiyeteende fulaniface.com udditii, tawi ko e fulfulde (Fuuta Jaloŋ). A nde seerti e lowe goowaaɗe ɗee e mbaadiiji ɗiɗi : - Ko nde lowre dingiral renndo (walla mbiyen gaccu renndo) woni «réseau social », tee ko nde funeere facebook ; - E nde wona e fulfulde.
En udditii heen konte, cuɓi-ɗen yo lowre ndee won e fulfule (ƴeew nate ɗee)... Ɗumɗoo kadi ko golle peeñɗe, ɗe fulɓe Ginenaaɓe ngollii, potɗe maneede.
Ko tagi rewɓe ɓuri worɓe heewde haala ?
Mi yiilaaki haɓeede, ko jam tan njiɗ-mi. Kono, nde jiy-mi ngalɗoo naamnal e nder internet "Ko tagi rewɓe ɓuri worɓe heewde haala ?", mbiy-mi « eyyoo, jooni neɗɗo faama ko tagi ɓee soknaaɓe so ina njeewta, ngonata tan ko e wullude, tee hay gooto heɗotaako goɗɗo oo, ɗo ɓe ndenti kala hay gooto nanataa ? »
Ngonka komin Faraa Liitaama, nder Magaama
Komin Faraa Liitaama ina waɗnoo pecce ɗiɗi hakkunde lanndaaji ɗiɗi. Kono, e dumunna cakkitiiɗo oo, gila e nguurndam Bah Mbaare, pecce ɗiɗi ɗee kawritiino e wontude lannda gooto. Ko ɗum saabii lappol mawngol waɗaa ummaade Nuwaaasoot ñalnde 27/03/2013 feewde falnde Magaama haa komin Faraa Liitaama.