Ngenndi ɓuri ngoowaandi, jatti ɓuri koɗnaandi (ko ladde weli fof ngenndi mum ɓuri). So tawii ɓe paamaani ɗii konnguɗi ina ngoondi, sikki alaa Usmaan Gaŋnge kam jeyaaka heen, caggal nde o wiɗti jatte makko, gannde e aadaaji renndo makko, o oolini ɗum e daande sernde, haa tacci maaje, diwni kelewaaji jamma, o weltiniri ɗum pittaali ɓiɗɓe mbiy-mi, wiy-mi e mbiy-maa-mi, o weeyi fayde doŋre Orop ngam saroyde toon pinal Pulaar, no ɓuri yooɗirde.

Fooyre Ɓamtaare heɓii jokkondirde e gooto e ngenndiyankooɓe leñol, e sahaa nde yillii Likseyba Gorgol, njillu musidal makko e ngenndiyankooɓe terɗe catal F.Ɓ.P.M. to Likseyba e Fedde Tiimtimaare e pelle pine daraniiɗe ɓamtaare. 

Fooyre Bamtaare : hol to njeye-ɗaa e gure men Fuuta ?

Fedde Muritaninaare ko fayti e ɓernde ariino ɗo e Nuwaasoot ñalnde 11 oktoobar 2010. Nde joofni golle mayre ko 17 oktoobar 2010 : ina eɓɓaanoo  e makko, waɗde operaaji 10 ɓernde e golle 20 cukkitgol ɗaɗi ƴiiƴam. Ardii golle ɗe ko Doktoor Muhammadu Lih, karallo ko fayti e oppeer ɓernde e ɗaɗi ƴiiƴam, hooreejo Fedde nde. Ina jeyaa e lappol ngolɗoo, doktoor Nuureddiin Ramadaan, karallo ñawbuuli ɓernde e ɗaɗi (Tunisi) e A. Bertrand, karallo ko fayti e «ɗanningol» (anesthésie) e ɗiftingol (réanimation), wonde e safrooɓe (infirmier) rewɓe nayo tuubakooɓe Faraysenaaɓe

Leyyannde to bannge ganndal nokku.

Sorimalee, Jammal e duunde walla Sori-malee, jammal e ndenndoori woni ko e taƴre Pete e nder diiwaan Yirlaaɓe. Ciftinen wonde diiwaan Yirlaaɓe oo waɗi ko cuuɗi tati : Yirlaaɓe Jeeri, Yirlaaɓe Alla-yiɗi e Pete. Pene Njuru ena ɗoon kono ko dewol Petenaaɓe. Koɗdi e maggo ko Toorodɓe Pete e subalɓe Sahre Buubu. Heedti ngo to bannge funnaange ko Cengelel.

AQMI jibinaa ko caggal naatgol GSPC  e nder Al Kayda mo Ben Laaden. GSPC ko fedde jihaadi Alaserinaare sosaande e hitaande 1998, e sahaa nde GIA (Goomu Lislaam njogitiingu, hono Groupe Islamique armé). Caggal nde ngu naati les wimmbo Al Kayda, ngu sarii e nder diiwaan Saahal oo kala, gila Muritani haa Niiseriyaa, ƴaaŋan maa Mali e Niiseer. Ina wiyee wonnoo fayndaare Ben Laaden nde AQMI sosaatee nde ko Orop, kono, nde tawnoo  toon ina metti heɓde, ɓe ngarti e Saharaa.

• Ñalnde 26 mars 2007, konu Alaseri ummini wolde mawnde feewde e fedde nde e nder diiwaan biyeteeɗo Bejaya ngam muumtude terɗe GSPC. Ɓe kuutorii diwooje e saaruuji. Hade ɗum tawi ɓe tampinii leydi ndi. Tuggi Abriil haa desammbar ndeen hitaande, fedde nde gunndiima laabi keewɗi joɗnde guwarnama Alaseri e lappol persidaa Butefliika, Diiso Doosɗe, joɗnde HCR to Alaseri : ko ina ɓura teemedere neɗɗo maayii heen, heewɓe kadi gañii heen. l Ñalnde 11 abriil 2007, fedde nde innitiima gunndooji wartaare ɗiɗi (attentats suicides) : 30 maayɗo e 220 gaañiiɗo.

Almaami Abdul Kadeer Kan haɗii njeeygu ɓaleeɓe e leydi mum, duuɓi 13 ko idii waklito Farayseejo 1789.  Almaami Abdul Kadeer Kan ardiima Fuuta tuggi 1776 haa 1806 walla 1807, caggal nde liɓi laamu deeniyankooɓe, heli muudo horma …

Ko ina ɓura duuɓi 250 caggal sankaare makko, nguurndam Abdul Kadeer Kan, mo jannguɓe tooroɓɓe innirnoo Almaami gadano Fuuta Tooro (hirnaange Senegaal e worgo Muritani), caggal nde fooli laamu deeniyankooɓe njiimnoongu e Fuuta Tooro tuggi 1512 haa 1776, ina ɓeydii yaha fooɗtude hakkillaaji wiɗtooɓe Afriknaaɓe.

She she waasii fiɗtaandu mum ñande Mawbaare ( Talaata 14 Siilto 2010) aksidaa oto hakkunde  Jemaa e Moritani  ( toon o umminoo ). Ko kanko wonnoo hoyre jirwinooɓe “ la Nuit du Bazin” ñande Aamnde ( Aljumaa ) jamma, kono maayde feriima jontaaɗo joom jamaanu, goram, o haaytii tawtoreede Maanditaare duuɓi capanɗe joy jeytaare. O anndaa tigirigi ko nde yaltini lefol makko gadonol biyeteengol “ A yee nde me”  (2006); O sankorii ko duuɓi 26, e tuma nde yonta oo jarribaa e makko.

Bubakara Mammadu Sammba Jaadanaa Njaac ko taani mum Ceerno Sammba Jaadana Njaac mo Gawdal Kooɗli. Ko kaŋko yuɓɓini Siyaara baɗanooɗo e nder lewru Abiriil yawtundu ndu, ñalɗi 5 et 6. O jooɗii hannde o ko to saare Ndakaaru. Fooyre Ɓamtaare jokkondirii e makko caggal nde o arti Ndakaaru. Ko ɗum min kaaldi e makko.

Ko adii nde kaalaten haala toɓo, eɗen njaafnoo musiɗɓe annduɓe ko fayti e meteyoo (météo), ko nanndi e Umar Abdalla Wele en, Maamuudu Bah en, Alasan Kaaliidu Bah en (Taagutalla) e woɗɓe ɓe en nganndaa tawi ko haralleeɓe majjum … Winndannde ndeeɗoo wallifaa ko e hitaande 1981. Nde yaltiino e tonngoode 5 Fooyre Ɓamtaare (oktoobar, noowammbar, desammbar) e tonngoode 7 (abriil, mee, suwee 1982). Ina wayi no ko en « wultinɓe » winndannde ndee. Ɗum noon ɓe njaafoo en so tawii won ko ñawi heen, ɓe mballa en e sellitinde.

Baawɗe Alla, booti, ko wiyetnoo « hoɗdiiɓe bonɓe », ina mbaawi wontude safaara keewɗo faayiida. Ko ɗum woni ko kippu annduɓe wiɗtooɓe, wonɓe to duɗal jaaɓi-haaɗtirde Nottingham to Angalteer, kabri ñalnde 6 settaambar 2010. Ɓe njiytii ko ina wona molekilaaji jeenay ceertuɗi e nder ngaanndi e ciirte (ciirtol) ɗaɗi-tino booti e teŋke.