ANC suɓii Kgalema Motlanthe yo o lomto Thabo Mbeki ko ñalnde 25 Settaamburu 2008. Nde Jakkaa Ngenndiijo (« Assemblée Nationale ») jooɗii, fotde daaɗe 269 ngootanii mo, 41 njaamboriɗii, 50 ngootaanii biyteeɗo Joe Seremane mo Democratic Alliance (heerto Maalde Demokoriseejo). Ko kanko joofnata edda mo Mbeki taƴananoo, potnooɗo gasde e maayirɗe hitaande 2009.

Kanko woni hooreejo dowla Afiriki-Worgo tataɓo ko Aparttheid yani e 1994 e jooni. O rewi ko e Nelson Mandela e Thabo Mbeki mo ANC yandini ngam nattude ɗum hooleede. Ko e jagge « syndicat » COSATU ɓurɗe laaɓtude Kgalema Motlanthe jeyanoo.

Thabo Mvuyelwa Mbeki jibinaa ko ñalnde 18 Suwee e hitaande 1942. Ndeke omo yahra hikka e duuɓi capanɗe-jeegom e duuɓi jeegom. Ko o gorko ganndaaɗo e dawrugol to Afiriki Worgo, tergal African National Congress (ANC : Kawtal Ngenndiwal Afiriki). O wonii Cukko-Hooreejo dowla Afiriki-Worgo nder kitaale 1994 haa 1999. O wattindii wonde Hooreejo dowla leydi ndi e hitaande 1999 haa ndee hitaande 2008.

TERGAL ANC CEEDTINNGAL

Thabo Mbeki naatii heerto ANC gila ina yahra e duuɓi 14, e hitaande 1954. Nde Afiriki-Worgo woni e kiiɗal leñamleñamaagu Apartheid (apartaayid), o jooɗaniima ANC caggal leydi maɓɓe haa e hitaande 1967.

Nyalnde 6 ut 2008, yimɓe piniri fiddeende sabu nande e jaaynirɗe ko wayrunoo naneede so «Kominikee n°1» kolliroowo wonde kuulal ngal Hooreejo leydi ƴettunoo ngam ittude e golle mum en hilifaaɓe konu ceŋde nay ɗee fof, sabu makko tuumde ɓe ko kamɓe

Alhajji Saydu Nuuru Taal, ceernaajo ganndo ganndaaɗo nder duunde Afrik, ko taani mum (taanum) Alhajji Umar Taal. Cuddiiɗo makko wonnoo ko gooto e ɓiɓɓe Alhajji Maalik Sih to Tiwaawoon. O yiyi aduna ko e hitaande 1862, o yalti mo ko e 1980. O wuurii duuɓi teemedere e duuɓi sappo-e-jeetati (118).

Nammaadi : Siro ko ina safra reedu dogooru. Ko waɗetee ko e ndiyam, aɗa yara heen ; ina hasii reedu ndu daroo.

-     Siro ko ina safra kadi gite ñawɗe : a ƴakkat siro ko haa ɗigga, cirƴaa ɗam e newre ma, aɗa toɓɓita e yitere ñawnde nde. Ina hasii nde sella ko leelaani.

-     So tawii ko baajo ngol, taw ko keccol, so haɓɓaama e ñawannde hesere sellat ko yaawi.

Oo ñalawma ko huunde mawnde to am. Teskuya : Fedde Pulaar idii soseede ɗo e hitaande ujunere e teemedde jeegom e capanɗe jeegom e nay. Sosnoo nde ko Kumaandaŋ Gay, ɗum ina foti siftoreede. Ɗum ko geɗel gadanel.

Geɗel ɗiɗmel ngel on nganndii caɗeele goodaaɗe : heblude teemedde joy jannginoowo e waasde jogaade jannginooɓe, ko caɗeele. Oɗon nganndi kadi hol ko foti wonde hakkunde pinal e ɗemngal, tawde ɗemngal ko daabaa pinal.

Miin ngadatoo-mi haalde tawo, ko miin, hol ko Fedde Ɓamtaare Pulaar nafi-mi. Sabu ɗuum, miin nde naat-mi e FƁPM, mbiɗo jannga liisee. Mbiɗo heddoraa hitaande wootere mi waɗa bak. Njannginaa-mi heen ko e jonte tati !

No pulaar winndirtee, no janngirtee! Nde mbaɗat-mi duɗal keblorgal jannginooɓe nde, tawi mbiɗo waɗa “terminale”. Mi waawataano janngidde e rogere nde njahdat-mi nde.

Mi salminii ndeeɗoo yiilirde gollunde ɗeeɗoo golle baɗde faayiida. Ummaade 1994 nde naat-mi fedde nde fayde jooni, ko mi seede golle Fedde nde. Mbiɗo jeyanoo e yimɓe wiyatnooɓe alaa ko janngi pulaar. Hannde e ooɗoo sahaa, mbiɗo sikki mi ɗaanotaako, jamma e ñalawma, subaka e kikiiɗe, ko mi dariiɗo e fedde ɓamtaare pulaar, ko mi dogoowo heen, waɗi noon, ko yiyde nafoore mum. ....

Sukaaɓe kaal-ɗen ɗoo ɓee ne, mi haaliino heen seeɗa. Mbiy-mi cambalal mbaroodi, waawi cagataagal fowru! Ɓeeɗoo hannde ko cambalal mbaroodi.

Alla jaaraama on njaaraama banndiraaɓe. Mi salminii on gooto e mon fof innde mum e yettoode mum. Mi salminii on kadi e dow innde rewɓe ARP/TP Senegaal denngaangal kaliifa diine e kaliifa aada gonɗo ɗo e Moritani. Mi salminii salminaango heeriingo rewɓe FƁPM, mi yiyii darnde maɓɓe. Darnde maɓɓe ina yooɗi, ina yuɓɓi. Alaa fof ko ŋakki mi heen. Mi yiyii ñalawma Hanki o. So tawii ko woote wonnoo ko rewɓe ɓe ngañatonoo.

Ko hollitde tan weltaare am e ñalawma hannde o. Ko huunde nde nganndu-ɗaa ko leñol ngol fof foti daraade mawnina ɗum. Ko wonaa ɗum ko, en keɗiima ciimtol yiilirde F.Ɓ.P.M. eɗen nganndi golle keewɗe mbaɗaama. Gila sosaa, haa fayde e hannde, ko e darnde wonaa. ... Ko wonaa ɗum ko, mbiɗo jogii tan naamnde ɗiɗi : heen geɗel gootel ina wayi no yiilirde fedde nde ko debbo gooto waɗi, ko suka gooto kadi. Won kaalɗo ɗo jooni:

Assalaamu aleykum banndiraaɓe, nanooɓe Pulaar, halooɓe Pulaar, miin dey on mbaɗii kam ngaanoore. Nta fulemmu. Ɗum fof e wayde noon, e innde Fedde sooninkooɓe, miɗo yetta mon sabu bismaade min tawtoreede ñalawma hannde o. Ko wonaa ɗum haalaama ɗo ko fayti e ɗemɗe amen ɗe. No wiyretee e tuubankoore " l'homme ne vit pas seulement que de pain " :

Mbiɗo yiɗi ɗo weddaade tan no annama konngiɗi tati : konngol gadanol, "ko seeɗa alaa, ko barke woodi! ", konngol ɗiɗaɓol, "so doole ndonkii, yo doole keɓɓo! ", konngol tataɓol, "ndenten ɓuri ceerten". Sikke alaa ɗiiɗoo konnguɗi fof, won ko coomi haa heewi, gasataa ɗooyene, ɗum tagi konngol heen fof mi jubba heen cetta.

"Seeɗa alaa, ko barke woodi" : Eɗen nganndi kay Fedde Ɓamtaare Pulaar dañii duuɓi capanɗe tati kono noon gila e duuɓi mum nay, joy, jeegom, sappo gadani, golle ɗee fof ngollaama. Alaa fof ɗo golle Fedde Ɓamtaare Pulaar nganndaaka.