ngalɗoo damal toɗɗi tan ko dokkirgol leydi jeyi laamu. Njuɓɓudi laamu ina jogii hakke siifondireede nanondire baaɗe no :
- kasdi, tawa ko kasdi njuutndi fawaade e sarɗiiji gonanɗi kala heen fannu keeriiɗo ;
- gostondire, njeeyguuji kuɓeeje mahaaɗe e leydi ndi mahanooka tawo ;
- baɗtugol leydi e juuɗe won e juɓɓule ndendaandi so tawii lor ɗaɓɓi.
Kuulalb51 : Ministeer fiyakuuji ndernderi ina waawi ƴettude aretee waɗa e juuɗe sarwisaaji ndenndaandi ko poti hatojinde e leydi fawaade e ko woodaa. Tayre 5.1
- luɓal leydi to dowri e mudda
Kuulalb52 : to nokkuuji dowri, luɓal leydi e mudda e dokkirgol panndungal mbaawi waɗeede tan ko caggal cakkitgol miijo goomuuji taƴɗi sañ wonande :
- ministeer so tawii njaajeendi leydi ndii diwaani teemedere hektaar ;
- diiso ministeeruuji so tawii njaajeendi leydi ndii ɓurii teemedere hektaar ;
- leydi ndokkiraandi ndii yo o taw ina yahdi e eɓɓo juɓɓule tawa kadi ina winnditaa e Karnal leydi.
Kuulalb53 : dokkal leydi dowri ko
Kuulalbngal koohoowo taƴɗo sañ ƴetti ngam luɓde leydi e mudda walla rokkitde ɗum pandungal tawa taƴi ɗum ko e leydi jeyi laamu ndii, tawa ndi wonaa ngonndi e nokkuuji hoɗorde no lelnira e palaŋuuji wuro. Ndiiɗoon leydi tottiraandi, gollugol mum foti wonde tan ko e fannuuji golleteeɗi e nokku hee tawa tuugii ko e deftere sarɗiiji.
Kuulalb54 : dokke leydi dowri waawataa aaɓnaade e ɗiiɗoo nokkuuji garooji :
- nokkuuji duurngol ɓurɗi maantinde;
- nokkuuji hurum walla ndesaaje leydi;
- sawndooji baamuule;
- dunli desaaɗi walla kala boowe baɗaaɗe haɗde.
- ɗeen dokke mbaawata tottireede e papparli guretan ko fawaade e no siforaa e nder palaŋuuji ɗeen gure tawa ko Ministeer toppitiiɗo wuraagu ƴettata aretee, toɗɗoo tolno goɗɗondiral mum e gure ɗee.
Kuulalb55 : dokkal leydi dowri toɗɗii ko leydi e ko woni e nder mum so wonaa noon ngaluuji tawa gollugol mum en yowitii ko e sariya juɓɓinɗo oogirɗe.
Kuulalb56 : Alaa neɗɗo jaambuur waawi rokkeede leydi pandungal hay so tawii noon omo heɓtinanaa nafoore ndenndaandi, so wonaa tawo o adorii heɓde leydi ndii ko luɓal e mudda tawa kadi o liggiima ndi.
Kuulalb57 : luɓal leydi e mudda tottirtee ko e lajal duuɓi joy tawa ko adii joofgol lajal ngal, leydi ndii ina gollee. So tawii leydi ndii gollaaka e oon mudda e ndi waawi teetteede, joomum kadi dañataa rokkeede ndi pandungal.
Kuulalb58 : dokkal leydi dowri e mudda fawii ko e sarɗiiji lelnaaɗi e nder deftere parliiɗi (sarɗiiji) cinndaaɗi e ooɗoo dekere caggal nde dokkaaɗo leydi ndii yoɓi coodgu mayri to Booñ ndenndaandi.
Kuulalb59 : Ina farlii e dokkiraaɗo leydi e mudda nde gollotoo ndi e nder duuɓi joy dewondirɗi so wonaa tawa falii ɗum ko doole dowrowe walla pooftingol leydi ndii, tawa noon teskii ɗum ko goomu taƴɗo sañ toppitiiɗo leydi.
Kuulalb60 : Kala jiɗɗo dañde luɓal leydi dowri e mudda foti ko ɗaɓɓirde ɗum haakem taƴɗo sañ nokku oo. Ndeen ɗaɓɓaande ina foti yahdude e :
- Seedantaagal jeyegol e leydi walla tummbutere sosngo so tawii ɗaɓɓoowo oo ko jogiiɗo neɗɗaagu keeriingu (fedde, sosiyetee) ;
- Sifaa leydi ndii e darngo mum e nokku hee ;
- Tuugnorgal ko hebori golleede e mayri koo, tawa golle ɗee ina toɗɗaa.
Kuulalb61 : Ɗaɓɓaande luɓal leydi e mudda ina foti winnditeede e ñalngu nde heɓaa ndee, rokkee tonngoode e nder karnal ngal haakem udditi. Hooreejo tirbinaal falnde ndee ina foti siifde, jela, kala heen hello e karnal hee. Jom ɗaɓɓaande oo ina foti heɓde seedamfaagal (récépissé).
Kuulalb62 : Joɗɗingol ɗaɓɓaande luɓal leydi e mudda addantaa joomum jogaade hakke wiyde ina jooɗoo e leydi hee walla ina ummanoo gollal no ngal waawi siforaade kala e dow leydi hee, so wonaa nde o heɓi luɓal ngal. So tawii ɗaɓɓuɗo oo hormaaki ooɗoo sarɗi, hiisetee ko joɗnde makko e dow leydi hee rewaani laawol.
Kuulalb63 : Caggal nde haakem yuurnitii so tawii ɗaɓɓaande ndee ina hormii
Kuulalb60 gonngal down ngal, omo foti yillaade nokku oo, o yenanee nokku oo hiisetee ko e jeyi laamu etee ɗaɓɓaande ndee ina yahdi e ko farlii e golle joottinooje ngaluuji tago.Terɗe Goomu toppitiiɗo leydi ina poti ɗoftude haakem e nguun njillu.
Kuulalb64 : So tawii ina jooɗtoraa dokkirgol leydi ndii ina waawi jogaade batte ɗe moƴƴaani e heerondiraaɓe walla e golle jowitiiɗe e ngaynaaka, haakem ina foti ɗaɓɓirde sarwisaaji karalleeji taƴɗi sañ falnde nde mbaɗanta ɗum losko ko yowitii e batte ngol dokkirgol, o ruttoo kadi o ɗaɓɓa miijo winndaango ummoraade e meeri mo ɗum toɗɗi oo. Ko caggal njeñtudi peeje cifaaɗe e nder
Kuulalb63 gonngal dow ngal e tayre adiinde ɗum, haakem ina waawi salaade ɗaɓɓaande ndee, winnda ɗum feewde e ɗaɓɓunooɗo oo walla noon saakta ɗaɓɓande ndee mbele kala jogiiɗo heen hakke, hakke mum ina yaltinee.
Kuulalb65 : haakem ina foti, caggal nde sakki peeje cifaaɗe e kuule gadiiɗe ɗee, yettinde ɗaɓɓaande ndee to Biro toppitiiɗo fiyakuuji leydi rewrude e Waali. Faanditaa e ɗuum fof noon ko ngam lelnude, e ko tabiti, ngonka leydi ndii, njaajeendi mum e ko woni e nder mum.
Kuulalb66 : ko haakem foti ɗum waɗde bayyinaango ngoo :
- foti ko takkeede e nokku ardorde diwaan oo, muqataa e meeri mo ɗum toɗɗii oo.
- foti ko saakteede e nder ɗemɗe ngenndiije ɗee. Ko takketee koo e ko saaktetee e rajooji koo nganndinta ko ngonka leydi ndii, njaajeendi mum e sifaa ko ɗaɓɓoowo ndi oo hebori gollude e mayri.
Kuulalb67 : Ina farlinaa e dow haakem nde tottata tummbutere kaayit mo bayyini oo kala jedditiiɗo dokkal laamu leydi mbele ina daña ɗo tuugii ngam wullitaade e ñaawirɗe taƴɗe sañ. Ina jokki e tonngoode faande Miijo men ko yowitii e ngalɗoo damal, panndo-ɗen haa ngal uddee nde mbaawen silde sariya oo ko yowitii e oo fannu sabu eɗen mbaawi wiyde ko ɓuri tiiɗde e sariya jeyi leydi mo toŋ 83 127 ñalnde 5 suwee 1983 ko ɗoo fawii, sabu ma a taw ko ɗum ɓurnoo himmande tabitinooɓe sariya oo.
Maamuudu Haaruuna Joop
