E. Choli ko bakteri
E. Choli ko bakteri taweteeɗo e dolirgol jawdi ngaaƴtotoondi. So jawdi ndi jaañtii ngel yaltida e dubuuje mum, ngel saroo e diƴƴe e ñaamndu. So neɗɗo ñaamii ndiin ñamri tawi defaaka walla ɓenndaani, ina waawi ngel naata e mum (teewu, kosam ɗam fasnaaka, legimaaji kecci, ndiyam ɓiɗɓe leɗɗe keccam ekn…). Omo waawi kadi raaɓrude ummaade e neɗɗo feewde e neɗɗo. Ɗum na jeyaa e ko addanta yimɓe wasiyeede yo cooɗorto juuɗe mum en saabunnde. Hol no anndirtee E. Choli tookaaɗo oo fiɗii neɗɗo ? Ɗum fuɗɗortoo ko muus reedu, rewa heen ndogu reedu. Ina hasii joomum sella tawa safraaki boom. Heen sahaaji kadi eɗum waawi wontude ñawu teeŋtungu, joomum waya no tampuɗo nii, ɗaasɗa.
Hol ko woni bakteri ?
Hol ko woni bakteri ? Innde bakteri nde, e lasli, firata ko ɓanel –batonnet-). Baketeri ko kullel baɗngel toɓɓere wootere, nde alaa aaludere. Ɗeɓi wayde tan ko no caawgel nii. Ko kullel ngel wonaa puɗol, ngel wonaa jawdi, Alaa ɗo ngel tawetaaka, haa arti noon e nder neɗɗo. Ko ina tolnoo e 1012 bakteri ina kuurii e ɓalndu neɗɗo ; Fotde 1010 ina e hunuko neɗɗo, fotde 1014 ina tawee e tekteki neɗɗo. Ko ɓuri heewde e majji tookaaka, walla nii ina keewani en nafoore. Ina waɗi heen noon tookaaɗi, ko nanndi e gaddooji koleraa ɗii, walla ɗoyru ekn… Bakteriiji ina kuutoree kadi ngam laɓɓinde diƴƴe kuutoraaɗe, walla e peewnugol yaawuraaji e geɗe goɗɗe keewɗe.
Bookara Aamadu Bah
