Occitannde koorka adannde ko nangtaade, ngam no Alla Toowɗo Oo wiyiri nih : Miin mi fodanii kala ko woni yurmeende koorka, ɗum firti ko ngam jaggude e reentaade yoga e taƴe, ko wayi no ñaamde e yarde ñalawma tuggi puɗal naange haa mutal naange, ɗum noon ardii ɗuum ko anniya, ngam hay huunde waawaa sellude e jaggugol koorka ngol tawa aldaa e anniya.
Ɓure mum : 1. hono Abii Hurayrata : Nulaaɗo Alla (JKM) wiyi: Alla toowɗo o wiyi: kala golle ɓiyi Aadama, ko kañum jeyi so wonaa koorka, o wiyi, ɗum ko miin jeyi, ko miin kadi yoɓata ɗuum. Koorka noon ko tiiɗnaare, so ɗum hawrii e ñalawma koorka gooto e mon, hoto waɗ bellanteeje hoore mum, hoto o ñoh, hoto o ñiŋ, hoto o majjikino ngam yiɗde waɗde ko boni, so tawii won ƴattiiɗo mo walla yenni mo, walla yiɗi haɓde e makko, yo o wiy ɗum “ miin ko mi koorɗo “ laabi ɗiɗi. O wiyi, “ mi woondiri mo fittaandu Mohammed woni e juuɗe mum oo ”, oon nimsittaa, ngam hunuko koorɗo ɓuri uurde to Alla ɗoo e henndu lati. Ngam koorɗo ina jogii mbelemmaaji ɗiɗi ɗi o weltotoo e mum : so tawii o taƴii, omo weltoo e nde o taƴi ndee, so tawii kadi o ruttiima e joom makko, mao o welto e koorka ka o hooratnoo kaa. Naniraa ɗum ko, Ahmed e Muslim e Nisaayi.
2. E nanireede Bukariyyu e Abii Daawuda : kañum enne kaalii ko wayi noon, ngam ɓe mbiyi : nelaaɗo Alla wiyi “koorka ko tiiɗnaare so tawii laatiima gooto e mon ina hoori, hoto o waɗ cangarte, hoto o majjikino so neɗɗo yiɗii haɓde e makko walla ƴattaade mo, yo wiy ɗum “ko mi koorɗo laabi ɗiɗi”, o woondira fittaandu Mohammed mo o woni e juuɗe mum oo”, joommum nimsataa ngam hunuko koorɗo ɓuri uurde to Alla ɗoo, e henndu lati, ngam woppude ɗum ñaamde mum e njaram mum e belanteeje mum, ngam “ Miin Alla, koorka noon ko miin jeyi, ko miin kadi yoɓata ”, moƴƴere wootere, ko geɗe sappo waɗtetee.
3. Hono Abdallahi Bun Umar wiyi : nelaaɗo Alla (JKM) wiyi: koorka e Ɓuraana fof maa tefan Maccuɗo Alla ñalnde ñalawma darnde, ngam koorka wiyat, eehey ma joom-mam ! ooɗo jiyaaɗo mi haɗii ɗum ñaamde e yarde e belanteeje, kono ina weltii e ko woni koo, ndeke o mo jari ñaaganeede. Ɓuraana wiya : miin ne mi haɗii mo ɗoyli makko nder jamma, ndeke o mo jari tefaneede. Naniraa ɗum ko Ahmed e tuugnorde sellunde.
4. hono Abii Amaamata wiyi : mi arii e nelaaɗo Alla (JKM), mbiy-mi : eehey ma nelaaɗo Alla ! Hollu am laawol ngol ina naatna-mi aljanna. O wiyi : ina waɗɗii e maa hoorde ngam ɗumɗoon alaa ko foti e mum. Caggal ɗum kadi ngartu-mi e makko, kaal-mi hono ko kaalnoo-mi adan koo, o wiyi : mbiy-mi, ko yo a hoor. Naniraa ko Ahmed e Nisaayi e Haakim ko kañum sellini ɗum.
5. Hono Abii Sayiid Elkudiriyya (yo Alla wele mo) wiyi : nelaaɗo Alla (JKM) wiyi: kala nde maccuɗo Alla hooriri ñalawma ngam laawol ɓolol, oon ñalawma ma Alla woɗɗitin yeeso makko jeynge ko ina tolnoo e capanɗe jeeɗiɗi ndunngu. Nanira ɗum ko dental annduɓe so wonaa Abii Daawuda.
6. Hono Sahla bun Saad wiyi : nelaaɗo Alla (JKM) wiyi : ina to Aljannaaji too damal gootal ina wiyee Reyyaan, ɗoon ina naamndee “ holto hoorɓe ɓee ngoni ?” So tawii kooratnooɗo battindiiɗo naatde oo naatii, “ ngal damal uddaama hankadi wontaa uddite ”. Naniraa ɗum ko Bukhariyyu e Muslim.
Pecce koorka
Koorka ko pecce ɗiɗi : koorka mbaɗɗiika, e koorka yarlitaare. Koorka mbaɗɗiika kaa ina feccoo e pecce tati, ɗeen ngoni ɗeeɗoo : 1. koorka ramadaan, 2. koorka njoɓdi pergitte, 3. koorka takkere. Jooni noon haala men fawii tan ko e koorka ramadaan e koorka yarlitaare, ko heddii e koorkaaji koo, maa aroy e nder damuɗe mum en.
Koorka Ramadaan : ñaawoore koorka Ramadaan fawii ko e deftere e sunna. To bannge deftere ndee, Alla toowɗo o wiyi: eehey mon goongɗinɓe ! waɗɗinaama e dow mon koorka hono no waɗɗiranoo e ɓeen adiiɓe on mbele oɗon kula Alla (183). Ko ɗum balɗe limtinɗe kala laatiiɗo e mon ko ñawɗo walla woni ko e ɗanngal, yo o limtoy ɗum e balɗe goɗɗe, wonande ɓeen hattanɓe ñamminde lehel waasnuɓe, oon mo yarlitii ko ɗum ɓuri moƴƴude e mum, so on koori kadi ko ɗum ɓuri moƴƴude e mon so on laatiima oɗon nganndi (184) Lewru Ramadaan ko nduun Alla jippii e nder mum Ɓuraana ngam peewal yimɓe e feññinde heen deeƴre e furqhaana, oon mo seedii e mon lewru yo o hoor ndu, e mon laatiiɗo ko ñawɗo walla ko e ɗanngal woni, yo o limtoy ɗum e nder balɗe goɗɗe, Alla noon yiɗani on tan ko ko newii, o yiɗanaa on ɓittere ngam timmitinon limoore e ngam mawninon Alla e peewal mon mbele oɗon njetta mo (185) simoore Nagge, kaawise:183 ha 185
To bannge sunna, fawii ko e konngol nelaaɗo Alla (JKM) wiyi : lislaam mahii ko e geɗe joy: 1. seedaade deweteeɗo alaa so wonaa Alla, Mohammed ko nelaaɗo Alla, 2. daranaade juulde, 3. ittude asakal, 4.hoordee lewru koorka, 5.hajjoyde to suudu kaaba oon mo hattani yahde ngool laawol.
Hono yeewtere Ɗalhata bun Abdellaahi : gorko gooto ariino e nelaaɗo Alla (JKM) o wi’i : eehey maa nelaaɗo Alla ! Mbiɗo yiɗi kumpitaa-mi, hol ko waɗɗii e am to bannge koorka. nelaaɗo Alla wiyi mo, kooorka Ramdaan. O wiyi : o wiyi : mbele ina waɗɗi e am ko jiydaa e kaaɗoon koorka? nelaaɗo Alla wiyi mo : alaa. So wonaa tawa ko a jarlitiiɗo. Denndangal leñol ngol waɗɗinaama e dow mum en koorka, waɗi noon ko e ndu jeyaa e jookli joy lislaam ɗi Alla waɗɗini alaa e sago e dow yimɓe, kala caliiɗo ndu oon ko keefeero jartodinɗo caliiɗo lislaam. Laatiima ndu waɗɗinaa e dow yimɓe ko ñalnde altine tawa ɓennii jammaaji ɗiɗi e lewru suubaan e nder hitaande ɗimmere caggal ferngo nelaaɗo Alla (JKM).
Ɓure lewru ramadaan e ɓure golle moƴƴe e nder heen:
1. Hono Abii Hurayrata wiyi : Annabi (JKM) oo wiyi : so tawii lewru ramadaan naatii, nganndee lewru ɓural arii e mon ko Alla tigi waɗɗini koorka mayru e dow mon, ina udditee heen damuɗe Aljannaaji, damuɗe jeyli kadi nguddee, seyɗaneeji kaɓɓee haa tiiɗa, ina heen jamma ɓurɗo moƴƴude e ujunere lewru oon mo neetanii ɗum yo anndu neetanaama. Naniraa ɗum ko Ahmed e Nisaayi.
2. Hono gaa firjata, o wiyi : laatiima mbiɗo yahnoo to galle Utbata bun firkada, ina yeewtana min ko fayti e lewru ramadaan, haa gorko gooto e sehilaaɓe Mohammed (JKM) yettii min. Ndeen Utbata yiyii mo tan naji, o deƴƴi ko o yeewtatnoo koo, sehil nelaaɗo Alla oo jokki yeewtere ramadaan ndee, o wiyi : mi nanii nelaaɗo Alla (JKM) ina wiya, e nder ramdaan, damuɗe jeyli ina uddee, damuɗe Aljennaaji udditee Seyɗaneeji toŋngee.
3. Abii Hurayrata : nelaaɗo Alla (JKM) wiyi mo rewi juulɗeele ɗee joy, Aljumaa haa Aljuma, Ramadaan haa Ramadaan ina wayi no oon yaafaama so tawii o reentiima bonanndeeji ɓurɗi mawnude ɗii, ko wayi no warde hoore e ñaamde jawdi alyatiime, ko nanndi e ɗeen geɗe. naniraa ɗum ko Muslim.
4. Hono Abii Sayiid ELkudariyya (yo Alla wele mo) o wiyi: nelaaɗo Alla (JKM) oo wiyi, oon mo hoori o anndi keeri mum, o reenii ko o foti reende heen koo, o yaafaama bonanndeeji gadinooɗi ɗii. naniraa ɗum ko Ahmed e Bayhaqiyu.
5. Hono Abii Hurayrata wiyi : nelaaɗo Alla (JKM) wiyi: oon mo hoori ngam goongɗinde e moƴƴere, o yaafaama bakkatuuji makko gardinooɗi.
Tijjagol taƴgol e nder lewru koorka
Hono Ibnu Abbaas (yo Alla wele mo) : nelaaɗo Alla (JKM) oo wiyi: lislaam ina jogii calɗi diina tati, ina heen ngooroondi lislaam kala goppuɗo heen wooturu, oon ko keefeero laaɓtuɗo : 1. seedaade deweteeɗo alaa so wonaa Alla gooto, 2. waktuuji joy juulde ɗii, 3. koorka Ramadaan.
a. Hono Abii Hurayrata wiyi : nelaaɗo Alla (JKM) wiyi : oon mo taƴi e nder lewru koorka tawi wonaa ko Alla yamiri ɗum koo, hay gooto waawa wallude mo yoɓde oon ñalawma, hay sinno hoori aduna oo fof.
Jooni noon hol mo koorka waɗɗii ?
Denndaangal annduɓe diina lislaam ina kawri koorka ina waɗɗii e ɓeeɗoo : 1. juulɗo, 2. jom hakkille, 3. jontuɗo, 4. celluɗo, 5. ñiiɓɗo e nokku.
Ɓeeɗoo yimɓe sappo kadi potaani horde : 1. keefeero 2. kaangaaɗo 3. cukalel, 4. mo seelaani, 5. ɗanniiɗo, 6. debbo piiliiɗo, 7. gonduɗo e ƴiiiƴam ɓesngu, 8. nayeejo debbo e gorko, 9. cowiiɗo, 10. muyninoowo. E nder wattindiiɓe ɓee ina e maɓɓe fotɓe yoɓde, kono tan en ndartinii ɗoe haa hitaande faande so ko Alla jaɓii.
Jibiril Muusaa Jooɓ
