Waɗiino jamanuuji, hedde 1987, diɗɗasanɗaaji janngatnooɗi e duɗe Qur’aana ceertuɗe, sukaaɓe rentuɓe njiidi miijo, kawriti e yiɗde rentude, caggawon ko njanngi, wooda ko ngummanii. Ngaadiɗɗal, hedde yimɓe 18 mbaɗi fedde, nginniri nde “Jiiduɓe neene e baaba”.
Tawde noon ɓe ngaynaano jaŋde, alhaali waɗi ko ɓe kawritta heewaani. Dumunna caggaɗuum, nde tawnoo golle ko miijo maɓɓe, kadi oon sahaa jokkondirawayaani no hannde nii weeɓde. Heen e maɓɓe heednooɓe bannge Faas Gunaas , wuro sara Kuppentum e nder senegaal, ngo Ceerno Mawɗo siiñti hedde 1967, waɗi ɗoon almuudo mum ɓiyum Ceerno Mawɗo, ganndo Ceerno Ahmadu Tijjaani Faas, yo o jooɗo ɗoon janngina. Ɓesngu makko heewngu, so en mbiyaani fof, ko ɗoon njanngi, gila e ɓiɓɓe haa e taaniraaɓe.
Ɓeen heednooɓe oon bannge pelliti waɗde jaaynde nginniri ɗuum Caafal. Oon sahaa tawi ko ɓe almudɓe janngatnooɓe Qur’aana. So ɓe ndoɓindiima kabaruuji nder e caggaleydi, ɓe mbinnda ɗum. Tammbaa woɗɗaani ɓe, ɓe njaha toon, tappee, keppee, ara, yimɓe kolliree. Caggaɗuum, hooreejo maɓɓe Ceerno Jalaalu Diine Bah gaynii toon jaŋde. O yahi Ndakaaru jokkoyde jaŋde tuubakiri ndii, o heɓi kadi fartaŋŋe yahde heen hay DuɗaKeblorgaJaaynooɓe biyeteenga“ CESTI” (Centre d’Etudes Des Sciences Et Techniques De L’information), o heɓi toon seedanfaagu jaayndiyanke. Ɗuum ko hedde 1992. O jokki golle ndeen jaaynde.
Caafawaɗiino yaakaare sabu omo joginoo jot mum. Fiɓnde ndee kam o meeɗaa seertude e mum. Ko noon ne kadi binndugodefte. E oon tuma lakhdari Pulaar arii, 40 hadiis, Tijjaaniyya e Batuuji sunna, e deftere nde nganndu-ɗaa ina jeyaa e defte caaktuɗe ko o yahatnoo koo, hono Anndu Diine Maa. Ɗeen golle fof ko e innde goomu Caafal.
Caggaɗuum alhaali ari kadi, golle tonngii ko juuti, koye keewɗe noon ndewdaama e golle hee. Haa 2008 faafi seeɗa, fedde ndee e juuɗe kadi sukaaɓe woɗɓe, nde arti e sifaa dartinde. Jaaynde yalti na inniraa ɗerewoCaafal. Defte ɗee ngoni e muulteede, karalle kese ɗee keƴi heen. Gila ndeen sahaa fof, Caafenaange ngelewña seeɗa, kadi ruulde ara hippoo e maggel. Kono nde tawnoo darnde ndee nani ɗoo, pellitanganani ɗoo, ko ɗuum waɗi na jokki tan.
Caafanoon jokkirii kadi golle mum goomu jaŋde fedde sukaaɓe yarlitiniiɓe jannginde Madiina Gunaasnaaɓe. Ndeen fedde reɓii haa caggawuro Ɓunndu ferlo, jooni nii yettiima Fuuta dartaaki. Hay sinno doole ngalaa, pellitae ɗaɗotiiɗngonani ɗoo tammbii golle ɗee. Yaajirii noon ko e innde wiyateende Duɗe Anndu Diine Maa, e huufireede fedde inniraande ndeen innde. E gardagobiyateeɗo Saada Baylo Sih. Duɗe 45 ina njannga oo sahaa. Ko ɓuri ɗuum na fadi jannginooɓe. Hannde oo caafanana darii e duñde ndeen fayndaare. Duñira ɗum juuɗe kala ɗaminiiɗo won ko ganndawaylata e renndo men ngoo, jaakoriiɗo won ko ganndasaabotoo haa wooda ko sosti e renndo men ngoo. Ngoon junngo noon ko ngo weeɗanii koo ina toowi ! Kono enen renndo ngoo, en ndaɓɓiɗaani darɗe !
Abdullaahi Ac koolaaɗo kuuɓal fedde Caafal
