Yimiyankaagal. Yimiyankaagal ko karallaagal jimol walla mbiyen ko ñeeñal kuutorteengal e juɓɓingol jimol, gila to bannge lelngo haa to bannge mbaydi e to loowdi.
Yimiyanke. Kala jogiiɗo hattan, karallaagal walla ñeeñal tafde haa ŋarɗa, loowde heen ñamri haa sukka e lelnude haa regoo, ena waawi wiyeede ko yimiyanke walla jimoowo.
Darnde Yimiyanke e nder renndo. Neɗɗo fof baawɗo wonde, en pawaani tan e yimiyanke oo, naftirta renndo ko e bannge mo heedi oo. Hay gooto waawaa naftude e bannge mo heedtaani. Oogre, nde jimoowo walla yimiyanke addanta renndo haa waawa naftoraade ndee, wiyetee ko jimol walla yimre. Ko e jimol, o waawata seedtinirde darnde makko e Renndo. Jimol noon wonaa sara e Renndo. Won haaliyanke gooto to cuuɗi men Kanel wiyi wonde jimol ko ko wuurnata. Jimol ko ko sifotoo. Jimol ko ko rokkata faayiida, ko ko laɓɓinta. Jimol ko ko addata yurmeende, ko ko yooltata e ladde. En paamii, so tawii jimol ena waɗa ɗeeɗoo geɗe fof, ɗum firti ko yimiyanke lollinta, yaajnata geɗe Pinal Renndo. Ko ɗum waɗi yimiyanke fof mo wooraani faandaare mum, jogotoo ko darnde annebi e nder renndo mum. Donngal mum ko siftinde, jeertinde e softinde. O siftina ko ɓenni, o waajoo e sahaa gonaaɗo, o jeertina kadi ko fayi arde. Yimiyanke ena yeewta jeewaaɗo, ena suusna kulɗo, ena artira peeriiɗo, ena waajoo canndolinɗo.
So en teskiima, kala leñol ngol njiy-ɗen e dow laral leydi ndii, ena jogii yimooɓe mum. Paamen kadi kala leñol ɓurngol heewde yimooɓe, ɓurata anndeede. Kala kadi leñol ɓurngol famɗude yimooɓe walla naalankooɓe, ngool ɓurata famɗude ko anndaa e winndere ndee. So en ƴeewii kadi haa hannde, yimooɓe ɓee fof e heewɓe e seertude kinɗe guri ɓalli, ɗemɗe, pine e ngenndiiji, maa en taw won ɗo ɓe ceertaani. Ɓe ceertaani nehaaɗe ɓulno ɗo ɓe ƴoogata. Pine ena mbaawi seertude, guri ɓalli ena mbaawi seertude walla ngenndiiji ena mbaawi seertude kono ngoƴaaji tagoore wiyeteende aadee ndee, meeɗaani seertude. Maa wonii ko:
– Giɗli : yiɗde, jarabi, korsa maa walla yeeweende.
– Ŋari : mbaydi aadee, mbaydi leydi, sifaa ladde, beeli, maaje e caali walla ñaam-golluuje tiiɗɗe, ɗe leñol sokli ngam cuɗaari daartol mum.
– Tooke fittaandu: sunaare (maayde, ñawu, baasal, ekn), ronkere (ronkude heɓde ko yiɗnoo walla ronkude waɗde ko wiynoo ) e jamfa walla e ko nanndi heen.
– Jimɗi diine: Jaarooje Alla, duwantooɗi Nelaaɗo Mohammadu( yo jam e kisal ngon e makko).
Njaay Saydu Aamadu


 
                                    