Ñalnde alkamiisa 11 abriil, ko ñalngu ciftorgol Umar Bah Mboyna. Umar Bah sankinoo ko ñalnde 8 lewru mars 2012. Kono, sabu ngantu, lajal ngal dirtinaa haa e lewru abriil. Yimɓe heewɓe nootitiima e ñalawma hee. Hay so tawii ko o ñalawma sunaare ne, o waɗaa ko e weeyo Pulaagu dowrowo. Kala ko Pulaagu ena huutortonoo walla ena ñaantortonoo e nder nguurndam mum walla e nder kewu mum, addaama ɗoon. Faawru Jaati Ngenndi ñaantii ɓale ɗee fof, ñaantiri ɗe nate ɓooyɗe, kaɓirɗe harbiyankooɓe e waɗɗiyankooɓe hanki, nde hoɗdu e ndimaangu njogii joomiraaɓe, geɗe cubalaagu e geɗe ngaynaaka. Duɗal Ɗemɗe Ngenndiije hanki baɗtangal Catal Ɗemɗe Ngenndiije to jaaɓi-haaɗtirde holliri kañum ne ngalu mum e defte binndaaɗe e ɗemɗe ngenndiije.
Arani Fedde Ɓamtaare Pulaar e Muritani e kewu nguu ko hooreejo mum, hono Aamadu Umar Jah wondude e Ifraa Al Hajji Boli kalfinaaɗo Jokkondiral e wondude e Aamadu Seydi Jiggo, tergal Fedde ndee e terɗe goɗɗe, ɗe en mbaawaa limtude inɗe mum en kam en kala. Pelle keewɗe kadi tawtoraama, ko wayi no “Sifaa Hanki, pinal Hannde”, Fedde nde Umar Bah softunoo e mum no feewi.
Golle ɗee puɗɗii ko 17w15hojom. Ɗe puɗɗorii ko quraana tedduɗo. Caggal jaŋde ndee ko konngol gardiiɗo golle ɗee hono Mammadu Demmba Sih. O bismii denndaangal yimɓe arɓe ɓee, o yetti ɓe sabu noddude tiiɗaani, tiiɗi ko noddude nootee. O jaari pelle e goomuuji gollodiiɗi e makko ɗii. O anndini jamaanu nguu wonde ooɗoo kikiiɗe hannde, wonaani sabaabu mum yiɗde juloraade maayɗo. Faayndaare makko ko wallitirde ɓesngu Umaar Bah denndaangal ko waawi dañeede heen. O sakkitorii ko : “njaggondiren, njiɗondiren, gooto fof yo yiɗan banndum ko yiɗani hoore mum koo”
Caggal Mammadu Demmba Sih, ko Alasan Borti Jallo (keyni mum Umaar, njaatigi mum, ceerno mum), Gelongal Bah, Aamadu Umaar Jah, hooreejo FƁPM e hooreejo Sifaa Hanki, Mammadu Yero Jaak. Ko ɗoon Jiboore Sih lollirɗo Takko Abuu Takko noddaa, ƴefti konngol : “Umaar Bah ko min denɗiraaɓe. Neene am tan e baaba makko njiidi yumma e baaba kono wonaa enɗam ɗam addani min wuurdude e ɓooydude. Addani min wuurdude e ɓooydude ko giɗli tabitɗi. Mi waawaa wiyde wonde ko Umaar Bah ɓuri worɓe fof kono mboɗo anndi o yeeyii kam teddungal aduna, ngal mi waawaa yejjitde haa mi dawa mi abboyoo mo to Sahre Goonga. Waɗii sahaa gooto, caggal nde njooɗii-mi fotde duuɓi 20 walla duuɓi 19 pawɗi lebbi, ɓiɗɗo lelaaki e reedu am, noddu-moo-mi, miin tan e makko e Alla, mbiy-moo-mi haade min ndesondirii ko foti nii fof, min ndañdaani ɓiɗɗo, yo o ar, o ndaartoya debbo goɗɗo, ena waawi tawa ko e am caɗeele ɗee ngoni. Kanko o waasa maayrude nii. Ndeen mi rowii haala am, o ndaari mi haa gite makko ñiiɓi e am, o wiyi so o dañat ɓiɗɗo mo min ndañdaani woto Alla rokku mo oon dono.
Umaar haalanaama ko heewi, nannaama ko heewi ko fayti e dewle kono o heewi jaabtaade joom mum tan ko haa o haalana mi, miin Takko. So jaɓii, o naata heen. So mi saliima o waasa naatde heen.
Umaar, min meeɗaani luurdude e haala walla e feere alaa ko haali fooɗondirde konngol. Gaagaa ɗuum; ko Umaar nehi mi, janngini mi geɗe aduna keewɗe. Umaar ko muñɗo, teeyɗo, teyliiɗo, mo hono mum heewaani e worɓe. Hay so caɗeele mbaɗiino to diiwaan amen too ko kanko nuletenoo yo o yah o masloya, mi haalaani kay ko waɗi e nder enɗam amen. Umaar Bah udditinii kam damuɗe aduna haa njaaji, rokkii kam ngalu ngu huuɓataa. O waɗi ko metti mi tan ko nde o yahi, o woppi mi teelɗo ndee.Yo Alla ɓuuɓnu ƴiye makko. Mi rowataa konngol tawa mi yettaani Mammadu Demmba Sih kaaɗdi njettoor, gonɗo sabaabu kala sabaabu. Won ɓurɓe Umaar Bah ganndal, duuɓi e daraade kono mbaɗanaaka hono nii. So Umaar dañii nguuɗoo ñalngu e ngal teddungal ko kanko rewdaa ɗoon. Yo Geno yoɓ mo moƴƴere”.
Caggal rokkaaɓe konnguɗi ɓee ko naalankooɓe e pelle pine ndewi heen. Ko ɗoo woni ɗo Tahraa Mint Hemmbara naati dingiral, waɗi golle jooɗɗe, haali haala njurminiika saɗne : “Umaar ko neɗɗo mawɗo wonnoo, fanniyanke joom geɗal timmungal. O wonaano mo mon tan onon ɓaleeɓe, o wuuraniino hay minen safalɓe. Nde nan-mi sankaare makko, mi woyii woondu saɗtundu. Mboɗo sikki ne maa mi woy mo ko juuti”.
Caggal ɗuum Njaay Saydu Aamadu holliti “hol gonnooɗo Umar Bah”; yeewtere nguurndam makko. Uddi hiirde ndee ko naalanke mo mawɓe e sukaaɓe fof mbaɗti hannde hakkillaaji mumen ena wiyee Saydu Nuuru Gay. Caggal hiirde ndee, gardinooɗo golle ɗee, hono Mammadu Demmba Sih noddii en ngam habrude en wonde ko dañanoo e hiirde hee faayodinii Sanne, waɗtaama e juuɗe ɓesngu Umaar Mboyna Bah
Konngol Yiilirde ngenndiire FƁPM Feewde e joɗnde ciftorgol Umar Bah Mboyna
Ooy Fulɓe ! Oy enɗam Umar Bah Mboyna ! Ooy musiɗɓe e gollodiiɓe Umar Bah Mboyna ! Mi salminii on e innde yiilirde ngenndiire FƁPM e innde fedde ndee e hoore mum. Musiɗɓe tedduɓe
Joomiraaɗo toowɗo oo, tagɗo winndere ndee oo, wiyi : « tagir-mi yimɓe e jiineeji ko haa ndewa mi ». Rewde Alla e goonga, ko teskaade e teddinde tagoore Alla, gila e weeyo mum, haa e sato mum, haa e kuulon mum, haa e aadeeji mum. Teddinde tago Alla ko gollaade e yeeso hisnude tago ngoo e bonanndeeji, dow daraade laŋ e ƴellitde e hisnude tago ngoo. Oo gorko moƴƴo mo ngon-ɗen e siftorde golle mum hannde oo, hono Umar Bah Mboyna, ko gadduɗo haa laaɓti ballal mum e faaminde renndo ngoo konngol joomiraaɗo ngol. Ndeen muuyaande, Alla rewni ɗum e makko ko to bannge pinal, hoddiri yo o naat e fedde Ɓamtaare Pulaar e Muritani e sahaa muusɗo, sahaa mo yimɓe mbaɗantee jeeyngal nafoore wonnde e janngude Pulaar. (Hol ko janngi Pulaar ?). O duusi Fedde ndee e golle mum, haa o hooti e joomiiko. Ndeen darnde addani fedde ndee arde hannde e yeeso oo jamaanu, ngam seedtaade balle makko e ƴellitgol pinal leñol ngol, e nder heen, e ƴellitgol pine ngenndi makko e dow ñootde hakkunde leƴƴi ngenndi makko Muritani, mbele ina hisa, daɗa e bone musibbaaji hoore am hooram ngaddata (geɗe seyɗaan).
Ɗuum ina feeñi e, darnde makko e nder FƁPM e darnde makko e nder pelle goɗɗe (sifaa …), e golle makko (D.Ɗ.NG. – Rajo – Tele), e kooli pine cifotooɗi eddaaji pine Muritani. Ngal alluwal hollirii haa laaɓti pellital Umar Bah Mboyna, darnde Umar Bah Mboyna, muñal Umar Bah Mboyna, belgol Umar Bah Mboyna. Goongɗingol Umar Bah Mboyna wonde nguurndam mbelɗam fawotoo ko e daraade laŋ e ñootde e hisnude weeyo, sato, e waɗde ɓuri tiiɗde e moƴƴude e yimɓe ko ɓurɗo teddinde aadee.
Banndiraaɓe Sehilaaɓe
Eɗen ñaagoo Alla toowɗo oo nde ɓuuɓnata ƴiye Umar Bah Mboyna, ƴiye denndaangal maayɓe (juulɓe). Yo Umar Bah Mboyna wonan yontaaji garooji lewlewal udditaare, ñootowal hakkunde renndooji e leƴƴi, haa ngenndi makko hisa e caɗeele nguurndam e koɗdigal.
On njaaraama. kɓl : Abdullaay Haaruuna Sih, koolaaɗo Kuuɓal FƁPM
