Juutde balɗe ko e tiiɗe fesaa
Jaaynde wiyeteende Maxisciences yaltinii winndannde facciroore sabaabu gaddanoowo won e yimɓe juutde balɗe. E wiyde Porfesoor Nir Barzilai, gardiiɗo Duɗal naywugol to janngirde Albert Einstein College of Medicine mo New York, ɗum fawii ko e tagoodi yimɓe.
Ko huunde «winndaande» sibu woni ko e ADN joomum en, fawaaki e senaare nguurndam. O tuugii ko e jarribo o waɗi e dow 500 nayeejo, yahrooɓe hakkunde duuɓi 95 e 112.
O wiyi: «ɓeeɗoo yimɓe njaawinii, aɓe neyɓi, ɓalli maɓɓe ina mbaɗi kolesterol haa heewi».
Ganndal Kuule Asamaan walla «Astoronomii »
Ganndal «astoronomiya» ko gootal e gannde paytuɗe e weeyo: ko ganndal paytungal e fiyaaku naange, koode, lewru, koode ciirtatooɗe, ekn. Konngol «astoronomiya» ko konngol gereknaaɓe, denndingol konnguɗi ɗiɗi:«astoroon» e «nomos»: « astoroon » firtata ko hoodere, « nomos » firtata ko laawol walla doosgal. Ndeke « astoronomiya firtata ko ganndal paytungal e koode.
Jubbande e “dewgal Haal-Pulaaren” e nder Fuuta
Jubbande e Dewgal Haal-Pulaaren e nder Fuuta, yeru Boosoya (Kayhayɗi))
E nder reedu Fuuta, diiwaan biyeteeɗo Boosoya, e wuro wiyeteengo Kayhayɗi, dewgal banndiraagal ko nii yahranno: Resondirta ko ɓiɓɓe baaba, resondirta ko ɓiɓɓe yumma (remmeraaɓe), resondirta ko denɗiraaɓe, resondirta ko fotɓe jibinannde,
Pullo e nagge : Nagge fulfule haa hakkunde Pari ?
Gooto e yeewtatnooɓe ɓe hollitii wonde naatgol nagge e ngalɗoo leegal ko kewu pinal maantinɗo. Nagge yuɓɓinanaama wejo wiyeteengo Vach’Art (Ñeeñal nagge) ngo nganndu-ɗaa ko kewu ñeeñal, tuggi 24 haa 26 suwee 2006.
Jamma ɓuucam fowru e Woolum
Ñalnde 1 lewru wiyeteendu Mee Woolum waali e jamma niɓɓo no ɓuucam fowru. Ko ñalawma mo liggotooɓe mawnintunoo, ngam ɓeydugol njoɓdeele walla ustugol coodguuji nguura walla newnande ɗum en no golle mum en njeñtiniri. Kono oon ñalawma, hedde beetawe baggo, Woolum ñalli ko e duko e hare haa ɗum jibini warhoore.
Yuɓɓo naange walla sato naange
Ko ɓuri anndeede e nder ganndal koode ko nokku ɗo njeyaɗen ender aduna o. O nokku ɗo njeyaɗen ɗo, wiyetee ko Satonaange.
Hol ko woni Satonaange?
Naange ko hoodere ɓurnde fof ɓadaade en, ɓurnde fof ɓadtade leydi. Ko kayre hokkata nguleeki kuule catiiɗe nge ɗe.
Doggol fuɗɗiiɓe wallitde Galle Pulaar
T° |
Innde |
rokki |
Wuro Ɓataake ɗaɓɓirɗo ballalƁataake ɗaɓɓirɗo ballal ƁATAAKE feewde e musiɗɗo/musiɓɓe Muujiibu : Ɗaɓɓaande ballal ngalu ngam yoɓde njaru galle mo Jonnde Halifaaɓe laamu jooɗiinde nyande 24.02.2010 rokki fedde nde e mudda Banndiraaɗo/banndiraaɓe, Lettre demande de contributionLettre demande de contribution Cher(e) M./Mme/Mlle Objet : Demande d’appui financier pour le paiement des frais du terrain concédé à l’ARPRIM par le Conseil des Ministres du 24.02.2010 Galle Fedde Ɓamtaare Pulaar e MuritaniNGARDIINDI : Ene moƴƴi siftinde wonde ko e fawaade e ɗ'aɓɓaande Hooreejo Fedde nde, Kalifu Toppitiiɗo Kopporeeje laamu (Ministre des Finances) hokki Fedde "Bamtaare Pulaar e Muritani dingiral ɓetowal 60 x 60 m, hawra 3.600 m2, to leegal hirnaange Worgo Sebka. Aamadu Tumaani Tuure : «…wonaa laamu tan woni nguurndam !»Yimɓe fof ina ciftora, Aamadu Tumaani Tuure ina jeyaa e heɓtunooɓe laamu to Mali e hitaande 1991 caggal warngooji e mbeddaaji Bamako. Ko laamɗo kaaɓanooɗo biyeteeɗo Muusaa Taraore ɓe liɓnoo. Niiwoni o ardinaa leydi ndi e daawal hakkunde ngal, o yuɓɓini kaaldigal ngenndiwal (29 sulyee haa 12 ut 1991), caggal ɗum o yuɓɓini woote depiteeji e gardagol leydi e hitaande 1992. E oon sahaa, ina famɗi mo sikkaano wonde ma o nangto e laamu, o saloo woppude hono no heewɓe mbaɗata haa hannde nii. Kono o sali hay wonde kanndidaa, Malinaaaɓe cuɓii hooreejo goɗɗo, hono Alfaa Umar Konaare, mo luulndaaki jikke, laamɗo mo bonnaani. Ko ndeen o deestii, o sosoyi fedde toppitiinde cukaagu. “Dow keeceeje sukaaɓe” : Paabo-ɗee almuɓɓeFedde nde wonaa laamuyankoore wiyeteende Human rights watch, yuurnitiima nguurndam almuɓɓe to leydi Senegaal. Nde bayyinii, ñalnde 15 abriil 2010, ciimtol ngol 126 hello tiitoriingol “Dow keeceeje sukaaɓe”, ɓe kolliti heen ko fayti e njelaari e kuutoragol sukaaɓe almudɓe e mbaydiiji keewɗi. Ɓe ñiŋii heen laamu Senegaal e seernaaɓe waɗooɓe ɗeeɗoo golle. Eɗen nganndi noon, to ooɗoo bannge, aadaaji Senegaal e Muritani ko gootum. So laamu maa huunde e seernaaɓe Senegaal njooɓtoraama huunde, yo laamu Muritani e seernaaɓe Muritanaaɓe nganndu ko kam en kadi kaaldetee, hay so tawii wiɗto ngo wonaa ɗo waɗaa, haa teeŋti noon e nder leñol Fulɓe. Wolkaa Eyjafjöll filñitiimaKo meeɗaa yiyeede e winndere nde : cuurki dartinde yah-ngartaa hakkunde leyɗeele : kiin cuurki ummorii ko e wolkaa puccitiiɗo to leydi ina wiyee Islande. Ndiin leydi woni ko ceɓtam rewo, rewo Orop. Ko duungel peggungel nder diƴƴe geec, nokku jaangɗo no feewi, haa ko ɓuri heewde e sahaa ndiyam ko penndiɗam. Nokku o ina woowti ko wayi noon, sibu omo waɗi ko ina tolnoo e 130 wolkaa guurɗo, ɗi nganndu-ɗaa sahaa e sahaa kala Nguurndam Dr Umaar BahDoktoor walla Professeur Umaar Bah ko Dabbenaajo. Dabbe woni ko e diiwaan Baraknaa e jiimde Maayo Senegaal. E nder diiwanuuji Fuuta hanki, ngo askitintoo ko e diiwaan Yirlaaɓe bannge Muritani. Ngo takkii ko e wuro subalɓe wiyeteengo Mbaañ Cile e leydi Hammadi. Ngoon heedti ngo ko bannge funnaange ko ena fota wonde 500m. Seerndi gure ɗee ɗiɗi ko caanngol Mbaañ e pale ena mbiyee Ndañtaandi.Yumma makko dawi ko Jaaba e nder diiwaan Hebbiyaaɓe, wiyetee ko Ama Maadiiyu. O wiyi Doktoor UmaarBah ko Abdul. Ko ɗum jeyi sabaabu Umaar Bahena noddiree kadi Abdul Ama. Ooɗoo Ama Maadiiyu, jibinɗo Umaar Bah, to bannge silsil, Ceerno Sammba Jaadanaa Njaac : Moobaare Gawdal KoolɗiO waraa ko ñalnde 5 Abiril 1890, hoore makko e ɓalndu ceerndaa no layya juulde Taaske. Ko adii ɗuum ngarmi-ngaraa heewiino hakkunde makko e laaminooɓe reedu Fuuta oon yonta, ɓeen ngoni Almaami Ibiraa Almaami mo Laaw, Andul Laamtooro mo Tooro yanti Almaami Yirlaaɓe. Maa Tuubakooɓe Ndar e Podoor ngaddi ballal mum en nde ɓe pooli Ceerno Sammba Jaadanaa Njaac. Poolgu ngu aldaa baawal. Poolgu ngu soomaani manoore.
Usmaan Mammadu Lih e « FOLKOMEN »
Fooyre Ɓamaare(FƁ) : Nde pellit-ɗaa wonde naalanke hol ɗo puɗɗori-ɗaa? Ismaayel (Ism): Ngidii-mi wonde fof ko gamoowo teknoo e h 1998, rewi heen ko naatde e fedde jabbaaji wiyeteende EGZAL e h 1999, rewi heen ko Black Dental h 2000, caggal ɗuum peewtu-mi to Black J e h 2002 refti heen ko sosde-mi fedde FOLKOMEN e h 2004. FƁ: Hol ko woni darnde Folkomen hannde? Ism: ko yiɗde wuurtinnde pinal fulɓe e ƴellitde ɗemngal men. Duuɓi 50 jeytaare : Hol ko waylii ?Leyɗe keewɗe e nder Afrik ina njogori mawninde hikka (2010 ) hitaande 50ɓiire ko keɓi jeytaare mum en. Mbele ndeen jeytaare addii ɓeydaare haa hokki Afriknaaɓe waawde fandinde jeyiiji mumen? Mbele nii jiimnooɓe ɓee pokkitii haa laaɓi? Ɓuri welde jaabaade sikke alaa ko: “eey, ɓe njahii”, kono ellee beeli maɓɓe ina keddii tawo. Haŋki e hecci haŋki koloñaal en njiylotonoo tan ko ɓakdi ngadiindi (matières premières) Duuɓi 50 caggal jeytaare Afrik : ngonka e kappanɗeYoga e leyɗe duunde Afrik nde ina piɓi mawninde hikka, caggal duuɓi cappanɗe joy, keɓgol jeytaare mum caggal nde ɓoorii tiimaandi Farayse e darorɗe kitaale capanɗe jeegom. Hol to ngoo miijo ummorii ? Ina gasa tawa ɗum ummorii ko to tiimnooɓe ɓe (sabu e Moritani ko nelaaɗo Sarkosii yettini miijo ngo Wul Abdel Ajiiju), to Senegaal kam, ina wayi no ɓeen lelnii tuugnorgal mum en no kebori mawninirde hitaande nde e tee puɗɗiima siynude ɗum. Ganndal Kuule Asamaan walla « Astoronomi »
Ngal natal hollata ko sato naange kañum e laabi ɗi tagopeeje taardotoo naange: Hollaa ɗo ko naange taarateenge nge (ko wojji ko), rewi heen ko Meerkuur, rewi heen ko Wenus, refti heen ko Leydi, caggal ɗuni ko Maars rewi heen, rewi e Maars ko lefol kaaye kahooje (nokku koode ciirtatooɗe: wonaa tagofeere kono ko deental kaaye pamare e kaaye mawɗe ɗe ndenndaani; ko kannje keewi felBondirde, walla doole godtfe njana e majje haa ɗe cela laawol ngol de ngoni ngol, de naatoya e laawol leydi, de naata e weeyo leydi de cuma mbiyen «koode ciirtatooɗe»). Refti e ngol lefol ko tagofeere wiyeteende Supiteer(maandoraa «Jupiteer»).
Ganndal «astoronomiya» ko gootal e gannde paytuɗe e weeyo : ko ganndal paytungal e ñyaaku naange, koode, lewru, koode ciirtatooɗe, ekn.
|