Farayse : koorka fuɗɗotoo ko ñalnde 9 sulyee

Gila dawaa dawi, juulɓe, hade mum en hoorde lewru koorka, maa njiya tawo lewru. So ina njuula koorka kadi, ko maa njiya lewru, walla koora balɗe 30. Juulɓe wonɓe leydi Farayse, puɗɗotoo hoorde hikka ko ñalnde 9 sulyee, ɓe njuula koorka ñalnde 9 ut. Hankadi, ɓe coklaani ƴeewde lewru ngam anndude nde koorka fuɗɗotoo e nde joofata.

Rokki oo kabaaru ko Diiso Farayseewo diine Lislaam. Ɗumɗoo noon ko huunde hesere e nder leydi Farayse.

Marde ɗemɗe 20 ina yahra e 17 hitaande !

Cukalel laaɓa juuɗe walla kerjemmuyon? Caggal cukalon iirtowon geɗe kammu (Ibata) e cukalon peewnowon ƴeewndorɗe cellal ( Jack Andraka), jooni kadi ko cukalon kaalowon ɗemɗe keewɗe, e njiytowon peeje juumtuɗe lawƴirɗe geec e njiytowon safaara nguɗu.

Cukalel gadanel ngel, biyeteengel Tim Doner, jahrowel e duuɓi 17 fat, jeyangel to New-York, ina mari ɗemɗe 20. Ɗum jaggii annduɓe kaawis, haa mbiyi «ko maggel koo ina foti sunneede ». 

Julaaɓe dorog to galle laamorɗo

Jaaynde wiyeteende Alakhbar.info, saaktunoonde ‘’yeewtere hakkunde Abdel Asiis e saaysaaye Iraknaajo’’, bayyinii kadi, ñalnde alarba 15 mee 2013, winndannde ɗo wiyaa wonde hooreejo leydi ndii bismiima to galle laamorɗo too, gayi ɓuji njulaagu dorog. Gooto e ɓeen nii, jeyaa ko yimɓe ɓe Interpol (fedde adunaare haɓotoonde bonanndeeji) yiylotoo hannde. Heen gooto kadi, ko ñaawoore Muritani yiylotoo ɗum. 

Alakhbar wiyi ɓe keɓii naatde leydi men ndii e cili keewɗi ngam tawtoreede batuuji keewɗi rewo-malinaaɓe njuɓɓintunoo e Muritani

Sankaare Ibraahiima Demmba : Ceedtagol Jibi Mbooc

Caggal yettude Alla e juulɗe e mo Alla suɓii e nder winndere hee Muhammadu ɓiy Abdullillaahi. Ko e nder sunaare e jaɓde Alla joom baawɗe. Eɗen etoo haalde e oo musiɗɗo jahɗo ɗaldi en yeeweende. Oon woni Ibraahiima Demmba Ayse Bah ganndiraaɗo Sori, hay so tawii noon, haaldude geɗe makko wonaa huunde weeɓnde. Kono, sabu ganndal e korsa men e makko, alaa e sago eto-ɗen haalde heen ko nganndu-ɗen to bannge jibinannde, jikku, ganndal makko, jotondiral, golle e to enɗam.

Ibraahiima Demmba Bah wayniima, ganndal suuɗiima

Baasal mawngal wonande Muritani e fulɓe? Holi ɗuum? Ɗuum kay ko mbayniigu Ibraahiima Demmba Bah ganndiraaɗo BID. BID ruttii e joom mum  ko ñalnde oo aset 15 suwee 2013. Wonande annduɓe mo, ko lekki mawki yani ɗoo. Waɗi noon ko Ibraahiima Demmba Bah ko ganndo, ko neɗɗo ceeɓɗo hakkille, juumtuɗo, cuusɗo, koosɗo, nuunɗuɗo wonnoo.
Ibraahiima Demmba Bah ko ngenndiyanke, jiɗɗo Pulaar, daraninooɗo Pulaar. O fuɗɗii jannginde Pulaar ko gila omo woni sanɗa to leydi Farayse, caggal ɗuum, nde o arti ɗoo e leydi makko, o woni ceerno duɗal Toowngal Pulaar Fedde Ɓamtaare Pulaar e Muritani udditnoo ɗoo e Nuwaasoot e hitaande 1979. 

Woote : goonga walla gubbe

 

Miijo makko ko sosde goomu diisnondiral njaajngu hakkunde laamu nguu e luulndo ngoo, ngam yeewtidde e faamonidrde e toɓɓe luurdaaɗe ɗee. Ina wiyee o wiyii omo “heɓii e yaajtinde CENI, ngam heƴnude heen luulndo ngoo”. Mesawuud ɗaɓɓiri mo jaabawol binndangol… E miijo heewɓe, ɗumɗoo firti tan ko Abdel Asiis jaɓaani feere Masawuud ndee…

Misiide yahaa, nde ndarti tun !

Musiɓɓe tedduɓe,
Janngooɓe Misiide,
Hawnaaki hara woɓɓe e mon etike juuragol lowre men www.misiide.com o ronki feere ! Si ɗum arii on heɓude, wata on jiɓo, wanaa ko tiiɗi, ko golle kippaa ngam lowre nden heɓa innɗe domen (domaine) lolluɗe ɗen fow (com .net .org..) e innde Misiide Ɓamtaare, hara gootel kala ngel juurotooɗo tedduɗo on ɗaɓɓitiri men, o yiitay men ka ca’un enternet.

Binnditgol to Farayse : Naamnal keñorangal feewde e kalifu caggal leydi

Naamngal jangtangal keñorangal feewde e Kalifu Geɗe Caggal Leydi e Gollondiral, jowitiingal e caɗeele binnditagol to Farayse...
Kalifu,
Muritaninaaɓe wonɓe caggal leydi ndii, haa teeŋti noon e wonɓe Farayse ina ngondi e caɗeele binnditagol teeŋtuɗe (ɗaɓɓireede kartal koɗaagu) caggal nde Ammbasadeer Muritani to Pari winndi laamu Farayse, ina hollita ɗum wonde paaspooruuji ɓooyɗi ɗii nattii huutoreede, tee ɓe mbaawaa kadi heɓde paaspooruuji kesi ɗii. 

Wullitaango hardaneeɓe

Ñalnde 2 mee 2013, batu pattamlamu jooɗiima e nder galle sukaaɓe Ɓooyɗo (Ancienne Maison des Jeunes). Yuɓɓini nguun batu ko denndaangal hardaneeɓe wonɓe e nder lanndaaji politigi ɗii kala, e nder pelle renndo ɗee walla nii tawa ko yontaaɓe hinnde ndee tan; gila e dipiteeji maɓɓe haa e annduɓe maɓɓe ekn… Faandaare maɓɓe ko bayyinde kaayit gullittooɗo “ɓittere e paltoor nde hardaneeɓe nguuri e nder leydi Moritani” gila e jamanuuji ganni haa e ñalaande hannde ndee. 

Diine : laaɓal (4)

Laaɓal nebam e ko nanndi heen : Hono ibnu Abbaas, yoo mbelemma ALLA won e makko , wiyi, hono nellaaɗo Alla mo jam e kisal ngoni e mum o wiyii : “naamndaa ma so tawii ko wayi no Doomburu maayndu yanii e nebam?” O wiyi  : “ittee ndu, mberlon ndu, kuuyton ɗo ndu yani ɗoo, ñamon nebam mon ina laaɓi. So tawii won e geɗe, ko wayi no diwooje walla laadooje yanii e ñameele mon, ittee ɗum, kuuyton ɗo yani ɗoo, so on nefaani ɗum, ñamee hay huunde alaa heen. 

Binnditgol : Hol ko nawdi jeyeede e Muritani e wonde koɗo...

E tonngoode 108 Fooyre Ɓamtaare, en njaltiniino winndannde tiitoriinde “Binndital paltoor”, ɗo kollituno-ɗen caɗeele ɓiɓɓe yummiraaɓe men wonɓe to Orop kawrata ngam waawde winnditaade. 

Caabune paddotooɗe jontinooje

Sanɗaaji ɗiɗi duɗal 2iE (duɗal winndereewal ganndal diƴƴe e sato) to Wagadugu peewnii saabunnde haɓoore e ñawu jontinooje. Ɓe mbiyetee ko Muttaar Demmbele (Burkinaajo) e Jeraar Niyonndiko (Burunndinaajo). E nder ɗuum kamɓe ngoni afriknaaɓe idiiɓe heɓde njeenaari kawgel mbiyeteendi «Global Social Venture Competition (GSVC)», ndi nganndu-ɗaa ko ameriknaaɓe tan nawtatnoo ɗum.

Dillere 25 feebariyee : « laamu woodaani »

 

Dillere 25 feebariyee (Mouvement 25 février) dillii ñalnde 3/06/2013 ngam aybinde laamu nguu e waasde wallude ɓesngu leydi ndii to bannge safaara, ndiyam, golle, caɗeele nguura, koɗorɗe e tiiɗgol coodguuli, ekn. Seppo ngoo waɗi ko beetawe toowɗo e dow laawol Gamaal Abdul Naseer, hakkunde Otel Marhabaa e Rajo Muritani.

Nguɗu : safroraade ñamri

Nguɗu, woni kaaseer, ko ñawu ndonkanaangu, kulɓiniingu, ngu yimɓe njiɗaa hay sowtude innde mum, alla e mum bonde. Wiyeede ina wondi e nguɗu, wayi ko no wiyeede « ko a maayɗo » nii. Ko ɗum addani safrooɓe waɗtude soowde ngu, ndokki ngu inɗe goɗɗe, ko wayi no « tumeur », « néoplasie », « crabe » ekn… Ko ɓuri heewde, ñawɓe nguɗu keewi safrireede ko ko anndiraa hannde « simiyoo » (chimio, dottere «chimiothérapie»).

Tabitine e ɓeyde ngam yuumtinde Jaŋde ɗemɗe …

Pottital haralleeɓe jaŋde lesre yuɓɓinaama tuggude e ñalnde 17 haa ñalnde 19 lewru abriil 2013 to Duɗal Keblorgal Jannginooɓe Leslesal (ENI) Nuwaasoot, caggal darnde e tiiɗnaare gooto e heblooɓe jannginooɓe ɗoon e duɗal ngal ena wiyee Doktoor Yarba Wul Ahmed Faal

Jokkondiral ooɗoo gorko e Duɗal Jaaɓi-haaɗtirde Faransh Komte Besaasoŋ (Franche Comté Bésançon) addanii Duɗal Keblorgal 

Sankaare Jagodin mo Bagodin

Ɓesngu Muritani e leñol Fulɓe e kuuɓal mbaasii ɗoo jaalal Pinal, baayeteeɗo haala, fanniyanke beeɓaaɗo konngol. Aadama Sih ganndiraaɗo Jagodin to Bagodin yaltii e men. En nelda duwaaw feewde e denndaangal ɓesngu Bagodin, teeŋti e galle makko. 

Yo Geno waɗ fooftorde makko e nder aljannaaji hakkunde nammbuuji bewɗi ñebbe, buudi e jayeeje. Seydi Sih ñebbe kay malaama hankadi!

Gelagol MISIIDE ƁAMTAARE

Hunorde. Misiide Ɓamtaare, ko lowre ɓamtal diina e pinal ka ɗemngal pulaar/fulfulde, nde sincaa ko ñannde 01/01/2013 nde fuɗɗii golle e lewru fabraa’iru (Colte) ndun. Ko tawde hari lowe pulaar e ɗuuɗude ka jowlol enternet, lowre hertinanaande fii diina tan woodaaka ; si men eɓɓi fampagol Misiide Ɓamtaare, ngam haali-pulaar en heɓa ka jannga fii diina, e pine wondude e gannde kese, e ko nanndi.

Ngonka ɗemɗe to leydi Kamaruun

Kamaruun ko leydi ndi bannge e mum jeyaa e Afrik hakkundeejo, bannge goɗɗo oo e Afrik hirnaange. Heedi ndi bannge hirnaange ko Niiseriyaa e geec Atalantik, bannge worgo ko Gine ekaatoriyaal e Gabon e Konngo, bannge fuɗnaange ko Santarafrik e Caad e bannge rewo ko weendu Caad. Wertallo mayri ko 475 442 km2, keeweendi yimɓe mayri ko hedde 19 miliyoŋ aadee. Laamorgo mayri wiyetee ko Yaawunnde.

Huunde e ɓure banaana

Banaana ina heewi ɓure, haa teeŋti noon e wallude neɗɗo e heddodaade e jimme cukaagu. Ina moƴƴi e yeeso : Ina haɗa nayeewu. Banaana ina waɗi geɗe kaɗooje koomndi. Ko ɗum tagi so neɗɗo ina duumii e ñaamde ɗum, yaawataa naywude. Muulde ɗum e yeeso mum, ina haɗa ñorɓolli. 
Ndolu : Ina moƴƴi e ɓalndu, sibu ina moƴƴi e ndolu, siɓu ina ɓorwina dolirgol, wallita tellagol e dolgol ñaamdu.

Al Hajji Mahmuud Bah : Tuubnugol e jamirgol golle moƴƴe (3)

E tonngoode 107, en ngardiino e Al Hajji Mahmuud Bah haa e cosgol Duɗal Kaay... Haa nde e hitaande 1947, nde almuɓɓe ngoni e suppitoraade e jookli ɗii kala, ena nootitoo e duɗal ngal, e felo jihaadi ganndal teeŋti e diiwanuuji Fuuta-Tooro (Damga, Ngenaar, Boosoya, Yirlaaɓe, Hebbiyaaɓe, Halayɓe, Tooro e Dimat). No almuɓɓe ɓee mbaamirta ena ngara nii, siftinta ko no fergooji fuutankooɓe ngabbortonoo Sayku Umaar e nder teeminannde 19ɓere nii.