Debbo gooto jahroowo e duuɓi 102, to Almaañ, heɓii ñalnde 9 suwee 2015 ɓennuɗo oo, seedantaagal mum doktoraa. Nde nan-mi ɗuum, miijinoo-mi o fotata weeɗeede kaayit ceedtotooɗo ɗum oo ko nder suudu makko, sibu mbiyatnoo-mi ko o nattii yahde. Kono, ko to duɗal ɗo o jangatnoo too tigi o weeɗaa ɗum, omo darii e koyɗe makko no sagata debbo nii. Kanko oo, o wiyetee ko Ingeborg Syllm-Rapoport.
Doktoraa oo ko doktoraa safaara, jowitiiɗo e ñawbuuli sukaaɓe, woni ko anndiraa pejaatiri (pédiatrie). Ko ñalnde 15 mee ɓennuɗo oo, o waɗaa “oraal”, woni jaabawol naamne tawi ko e kuccondiral. Ina gasa nanɗo ɗumɗoo kala wiya “oo dee gollortaako oo doktoraa”. Kono, wonaa haa o safra o ŋatirnoo heɓde ngalɗoo seedantaagal, alaa. Ko o goonnooɗo yoftaada wiyeteeɓe “nasii” (nazis) en haɗnooɓe mo jokkude jaŋde makko nde o woni suka ndee, sabu makko jogaade iwdi yahuud.
O jibinaa ko e hitaande 1912. O janngi ko faati e cellal (medisiin) to wuro Hambourg hade makko golloyaade e opitaal wuro ngoo e kitaale 1937-1938. Ko ndeen o winndi jangtol doktoraa jowitiingol e ñawu diphtérie, kono ardiiɓe duɗal ngal calii o dallina ngal, kujjikinorii ɗooftaade “sariyaaji leƴƴi leydi ndii”. Oon sariya daaɓaaɗo noon, ko waɗde ceerungal hakkunde leƴƴi, tuugiiɗo e ngañgu leñol yahuud en e ko ɓuri teeŋtude, woni ko anndiraa “nazisme”. Ko ndeen o uuji, o fayi Amerik e hitaande 1938. Ko toon o joofni jaŋde makko faatunde e ñawbuuli sukaaɓe. Kono e hitaande 1952 senaateer biyeteeɗo Joseph MacCarthy ummanii riddude kala neɗɗo cikkaaɗo ina waawi yiɗde senngo sowiyet. Nde tawnoo ko o maruceejo (communiste) goongɗinɗo, o arti Almaañ, kanko e jom galle makko, to Berlin-est. Haa e oo sahaa ko ɗoon o wuuri.
Mo wuuri ɓura !
So tawii oya debbo heɓiri doktoraa mum ko duuɓi 102, ngelɗoo cukalel dewel heɓiri bakkaa mum ko duuɓi 11 fat. Wonaa ɗuum tan, sibu ngel yantini heen ardaade ɓe ngel janngitunoo kala. Haaɗaani ɗoon tan, sibu ngel jogori jokkoyde jaŋde maggel ko to duɗal jaaɓihaaɗtirde Harvard, duɗal jeyangal e duɗe gannde ɓurɗe lollude e nder Dental dowlaaji Amerik. Tee ngel suɓii ko janngoyde toon ko fannu « gangol e ƴoƴre masiŋaaji » (cryptographie et l’intelligence artificielle) . Aɗa anndi kay, wiyeede “mo wuuri ɓura”, ɓuri wiyeede “so o mawnii maa nattu”!
