Musiɗɗo men Sammaba Hammaat Gaajo (yoo Alla ɓuuɓnu ƴiye makko) meeɗii wiyde: « jooɗɗo yiɗete, jontaaɗo ndaaree ». Eɗen keewi kadi wiyde « kala mo ko weli welataa, ko ko metti heewi nawde ɗum laakara ». Waɗde en mbeltiima, tee en mbeltaniima weltinooɓe renndo ngoo. En mbeltiima, en mbeltaniima yontaaɓe leñol ngol. Ɓeen ngoni dariiɓe, dadiiɓe, semmbuɓe, liggotooɓe ko nafata tawa njiilaaki heen « woyyoo, walla taaree ». Ko weeɓaani hannde e oo aduna mo gooto fof wiyata « yoo mi waɗ, walla yo mi haal, mbele mi yiyee, haala am haalee ».
Eɗen piɓi anniya tan wonde Baaba Maal jeyaaka e ɓeen, sabu hannde, belaaɗo mettaaɗo, ko o jontaaɗo, jeeɓeteeɗo, keɗeteeɗo, keɗanteeɗo ñemmbeteeɗo. Caggal nde o yillii e nder reedu Fuuta ko ene ɓura duuɓi cappanɗe tati, o dañii miijo addande Fuutankooɓe golle ɗe ngonaa tan pijen njalen ngamen, soko kadi pinen, pinndinen liggo-ɗen ligginen. So en mbiyii Fuuta noon, firtaani ko Fuuta tan addani mo sosde NANN-K. Ma a taw tan, ko ɗoon ɓuri woƴde en, nde tawnoo Pulaar ene jogii konngi ɗiɗi laatiiɗi goonga. « Yiɗande hoyre mum, wonaa añannde bandum » e « nokkuɗo fof fayri ko e hunuko mum ». Sikke alaa, ko miijo moƴƴo, arngo kadi e sahaa mum. Sabu toɓo won no wayi, ilam kadi dañaaka e mum ko ɓuri « mbakku sasa« , ko ɗuum waɗi jeeri e waalo fof ko ngaddata koo ittaani tuuyo. Waɗde faabu men tan ko ruɗtaade e eɓɓooje ngam darnude liggorɗe baawooje yeñtinde ngalu. Hay sinno en ndañaani jooɗodaade e ardiiɓe NANN-K walla e jooɗaniiɓe ɗum e leydi hee, en paamii kam addi ndee dillere ko wallude miskineeɓe haa ngiwa e majjere, ceera e humambinnaagu, ndaɗa e heege e ɗomka. Eɗen nduwoo yo jibin barke haa heewa, kono kadi eɗen mbasiyoo gollotooɓe heenn ɓee.
Ko adii fof ko siftinde, golle ɓamtaare wonaa ko newii. Ene naamnii karallaagal mawngal e humpito yaajngo. E nder ɗuum, eɗen citina wonde ko wiyatee KOPPERATIIF koo, ko ɗum fedde yimɓe faamondirɓe, teskiiɓe caɗeele mum en denndaaɗe, pelliti waɗde njuɓɓudi, yeewtidde ngam safrude ɗeen caɗeele. Waɗde mbiyen ndeen fedde, miijo sosde ɗum ummorii ko e yimɓe sosɓe ɗum ɓee. Ɓe ndenndina doole maɓɓe e ngaluuji maɓɓe ngam liggododaade. Waɗde ɓeen so mballitaama, alaa ko ɓuri ɗum waɗde faayiida sabu ko nootaade konngol biyngol « weli jinngande ko duudotooɗo ». Ndiin mbaydi pelle, ene luutondiri e jooɗiiɓe tan haa nani NANN-K ene waɗa lappol, tan cosi fedde. Walla caggal nde yimɓe njoofni lappol njooɗodii e mumen, pammini ɗum en, pelliti waɗde fedde. Sikke alaa, ndee fedde, so tawii ko saabinoo dental mum en koo dariima walla woodii no wayi.
Jooni noon, en mberloto naamnal. Mbele wonaa wallude wonɓe e liggaaade ɓee, ɓuri ligginde ɓe njiɗaano liggaade ɓee. Waɗɗde eɗen mbiya mawɓe NANN-K yo tiiɗno ndaroo, mbaasa jaggirde ɗum ko bolle puuɗe. Heddii noon ko eɗen nganndi, laamɗo bonataa, ko batula bonata feere. Ko ɗuum waɗi, ko taarii Baaba Maal koo ene foti yuurniteede. Ɓee ko ɗaɓɓooɓe ko ndañi, ɓeya ko yiɗooɓe nandeede e neɗɗo mawɗo, hay woɗɓe noon ko goongɗinɓe ko yehatee koo, mbaɗa heen doole mum en no potnoo. Ɓeen noon keewaani heewde, nde tawnoo ko moƴƴi heewataa. Ko miijooji moƴƴi mballittee… Ko raɓɓiɗatnoo e ko juutatnoo e haala hee fof tan, mballen Baaba Maal e ko woni e dow mum koo.
Heddii noon, won miijotooɓe tawde Yuusu Nduur waɗii fedde mum naatii e dawrugol tan, Baaba Maal ne ma a taw ko toon fayi. En nanii jaabawol ngol, woni, « NANN-K » daranii tan ko pinal, jaŋde, e ɓamtaare to bannge faggudu ». « Waɗde nduwo-ɗen kadi » Yoo Alla sellin doole !
Malal Samba Guissé
