KAALDEN GOONGA . « Majjere ɓuri bara »

«Majjere ko bara, kono so jontiraaka muusataa». Pulaar dee nde tawnoo ene alɗi, konngol haali fof so hiñaama maa binndannɗe keewɗe ndañe heen. Heddii tan, ko mo woni fof hiñirta ko no faamiri. Tee faamaamuyaaji ene mbaawi luutondirde.  Ngeto-ɗen ƴeewde so tawii won ko mbaaw-ɗen yaltinde e ngol konngol nanndungol e goonga.

Ngadoro-ɗen naamnaade «holi no majjere woniri bara e holi no jontiro ngoo wayata»? Hakke ganndal men, maa en ngeto jaabaade ɗee naamne e ballal Joomiraaɗo, tawi en ndiiwtaani ballal kala aadee jenanaaɗo ko jogiri addude heen koo ɓuri ko jogori haaleede ɗoo koo.

Mbiy-ɗen ko e etaade tan, sabu men goongɗinde won ko hakkille gooto waawaa gasnude, ma a taw, o dooɓat tan, hakkillaaji keddiiɗi ɗii, walla mbiyen ɓurɗi seeɓde ɗii, e miijooji ɓurɗi yumtude ɗii, njokkita. Ɗoon noon, ene wona yeddude adda daliilu laaɓtuɗo ɓurɗo waawde deeƴde e hakkille, sabu fenaande jommbaani aadee, saka mo nantintaako. So ɗuum alaa, ko teeŋtinde, so tawii ko haalaa koo ene woodi. Bara noon, ko no fulɓe keewi wiyde nii tan «feɗeendu am e leydi» walla «Noppi men nanaani». Ko ɗum ñawannde mawnde, tawi ɓuri heewde wonde, ko ronkaande yo sellu, nde gonduɗo e mum oo yiɗaa hay gooto mema, sabu hulde muusalla. So en nanii jontirde noon, ko memde ɗum, memira no joom mum oo ɗaminiranooki, tawa muusalla kaa ko ɗaaninooka haa sikkaa woni ko e sellude, ka fina, ɓernde joom mum kadi huɓɓa, hakkille jiiɓoo. So tawii ko cukalel, yooɓoo daande mum, mawɗo noon kam heewi ko so uumaani kam ñirɓinoo, tuutaaɗe kora sabu caɓɓitaali. So hulaano ne kay maa hay ƴattooje ngar heen. Majjuɗo noon, en paamii ko majjude, ruɗtii kadi majji ko majjuɗo. Heɓtinde joom mum saɗtaani, sabu heewi huutoraade ko kelɓe ɓurɗe ɗum doole, naatna heen gummiiɗe e ɗemɗe goɗɗe tawa nii heen sahaaji, ko ɗo ɗeen potaani arde. Sabu mawnikinaare, kala nde njeddu-ɗaa mo, maa seerndooɓe ɓiloo hakkunde mon. So tawii ko a naamniiɗo mo, o nanngira ɗum ko juwal. Nde tawnoo o faamaani, naamnal ene jogoo mbaydiiji keewɗi. Ko Goonga, won naamnortooɓe tan ngam yuwde mo naamnotoo oo, tawi fayndaare mum ko hoynude oon, kono kadi neɗɗo ene naamnoroo sabu anndaa, walla ngam laɓɓitinaade ko anndunoo ene yiɗi ɓeydude, so ɗum alaa ngam yanaade mo naamnotoo oo, sabu maɓɓe aadoraade ɗum, tawi alaa tanaa tee jibintaa fitina. So Pulaar WIYII «majjere ko bara….» noon, paamiren ɗum no ganndikiniiɗo ko anndaa, laawata ɗum ko naamneede ko waawaa jaabaade, fitolina heen, laawoo haa waɗa ko fotaani. Ɗuum ene hawri e konngol eeltiiɓe e haala ɓee keewi haalde, so wiyde  «kala gonkiniiɗo ko wonaani, naamnee ko jogaaki, waɗde dañde ɗum gacce jommbaani». Sikke alaa, so en kaaldii goonga, hono ɓee ɓe limtu-ɗen ɗoo ene keewi hannde e renndo men. Yankinaare noon yanndintaa, ɓurnaare, ɓurnataa, tee ko Alla ɓamti, tagaaɗo tellintaa.

Malal Sammba Gise