Aminetu Haydaar foolii, sibu artii Saharaa Hirnaange ñalnde aljumaa 18 desammbar 2009, feccere jamma (00h15h) e nder ndiwoowa, ummoraade Espaañ (kanndaa lasaret) caggal nde naati opitaal ñalawma gooto. Waɗde o wiyi, nde o yettii nde «ɗum ko poolgu jojjanɗe winndereyankooje, poolgu jojjanɗe aadee, poolgu Saharaa».
Aminata Haydaar, debbo Saharaanaajo kaɓantooɗo ndimaagu leydi mum, yaltinaa Maruk feewde Espaañ ko ñalnde 14 noowammbar ɓennuɗo o, sabu mum yooɓtoreede yedditaade «jeyegol mum e Maruk», e wiyde ardiiɓe ndiin leydi. Maruk ɗaɓɓiino e Aminetu nde yaafnotoo.
Aminetu Haydaar foolii, sibu artii Saharaa Hirnaange ñalnde aljumaa 18 desammbar 2009, feccere jamma (00h15h) e nder ndiwoowa, ummoraade Espaañ (kanndaa lasaret) caggal nde naati opitaal ñalawma gooto. Waɗde o wiyi, nde o yettii nde «ɗum ko poolgu jojjanɗe winndereyankooje, poolgu jojjanɗe aadee, poolgu Saharaa».
Aminata Haydaar, debbo Saharaanaajo kaɓantooɗo ndimaagu leydi mum, yaltinaa Maruk feewde Espaañ ko ñalnde 14 noowammbar ɓennuɗo o, sabu mum yooɓtoreede yedditaade «jeyegol mum e Maruk», e wiyde ardiiɓe ndiin leydi. Maruk ɗaɓɓiino e Aminetu nde yaafnotoo.
Ngam hollude salaare makko, balɗe 2 caggal nde o riiwaa nde, o felliti geddude ñaamdu e yardu, o salii yaltude kanndaa Lansarot (duuɗe Kanari). Gila ndeen, kala nde o dañi fartaŋŋe huccitde e jaayɗe, omo ɗaɓɓa « hakke mo heɓtotaako mo ɓesngu Saharaa jogii e yiilde fiyakuuji mum », ɓesngu kaɓanteengu ɗuum duuɓi 35 hannde.
Aminetu Haydaar ina yahra hikka e duuɓi 42. Ɗo o kammpi e kanndaa Lansarot ɗo, ko cuurel ngel ɓuraani meeteruuji ɗiɗi njaajeendi e tati njuuteendi. Ko cuurel ngal alaa fallanteere, ngel alaa firlorde. Ko matelaa gooto werlaa ɗoon e leydi : ko heen AminetuHaydaar hoɗi, ina takki e hoore mum foto sukaaɓe mum ɗiɗo. Alaa ko nanetee ɗoon so wonaa diraango laaɗe diwooje e kaaruuji.
Aminetu Haydaar ko tergal coftungal e dillere haɓantoonde ndimaagu Saharaa. Hannde o, o wiyi ina jarani mo maayde. Ko ñalnde 15 noowammbar, balɗe ɗiɗi caggal nde o yaltinaa El Ayyuun, wuro laamorgo Saharaa. Ko maa mbertaa noppi no feewi nde nanaa Aminetu ina haala, o wiyi : «Ma mi hoot , miɗo wuuri walla miɗo maayi». Daande nde ina leefi sibu o fuɗɗiima tampude, kono kadi haala ka, ko haala neɗɗo pellitɗo. Alaa ko o wuuri so wonaa ndiyam mbaɗɗam suukara ; wonaa witaamin, wonaa safaara. Ko o caliiɗo safreede, sabu añde mo ñamminireede forso.
Ñalnde 13 noowammbar, nde o jippii e abiyoŋ, omo ummorii Dental leyɗe Amerik to o yahnoo heɓde njeenaari ngoɗndi mbiyeteendi « Cuusal siwil », sabu daranaade mo jojjanɗe aadee, omo ɗamininoo huunde fof ko wonaa riiweede feewde Espaañ. Hay so o jooɗtorinooka, o fiɓtanooki, nde tawnoo laamu Maruk ko ko ñaññi gila lewru oktoobar. Haɗeede hootde Saharaa ɗo o woppi yumma makko e ɓiɓɓe makko ɗiɗo yahrooɓe duuɓi 13 e 15, hay gooto hawrataa heen !
Laamu Maruk noon ko ko haaɓani oo debbo no feewi, sibu kala ɗo o rewi, o siftinta ko hare Saharaanaaɓe yejjitaande nde. O haɓretee ko hare yamyamre, kono fiɓnde makko ina tiiɗi sanne. Kono so omo ɗannoo, o ɗannortoo ko paaspoor Maruk, mo o heɓnoo e hitaande 2006 e ballal Amnesty International. Ko ɗuum ɓeydi seknude laamu Maruk : « O huutortoo ko paaspoor Maruk ngam haɓaade ɗum ! ɗum ɓurtii » ! Kono, sokde kadi, ina saɗti. O waɗiino duuɓi nay e kasoo (1987 haa 1991), omo waɗaa muumel siraati jamma e ñalawma. O ruttitiima kasoo e hitaande 2005, o waɗi toon lebbi 7, o geddi ñaamde fotde balɗe 32. Tengiti ngal dow, ko Aminetu ina ɓeydoo anndeede ñalnde kala, haa arti noon to Espaañ e to Amerik. Ko ɗum addani Maruk fewjude yaltinde mo leydi ; ɓe mbiyi wonde e paaspoor he, yeeso « nasiyonalitee » o winndi heen ko « Saharaanajo », yeeso « leydi hoɗi », o winndi heen « Saharaa Hirnaange ». Ɓe ɓeydi heen, nde o tellotoo e ndiwoowa nde, o tarñii paaspoor o.
Kono o wiyi : «ɗum fof woodaani. Mi meeɗaa winndude «Saharaanaajo» yeeso «nasiyonaalitee», hay dara mi winndataa ɗoon. Kono, mi winndii « El Ayyuun, Saharaa hirnaange » yeeso « nokku hoɗi », hono no mbaɗirtunoo-mi ñalnde kala. Hol ko boni e ɗuum, tawde hay Fedde Ngenndiije ko oon adrees huutortoo so ina winnda mi ? Paaspoor oo noon, ɓe keɓtii ɗum gila nde njettii-mi toon, mi seekaani mo ». Sehilaaɓe makko Españool en e Sahraanaaɓe kala ceedtiima, ko no o wiyri nii, o winndirta. Ko ɓuri heewde e haɓantooɓe ndimaagu Saharaa ko ɗuum keewi winndude e kartal joldugal e ndiwoowa. Ɗumɗoon meeɗaa addude caɗeele. Sabu añde bonondirde e Maruk, Espaañ hulii salaade jaɓɓaade Aminetu Haydaar tawi welaaka. Kono tan, hannde renndo Espaañ ina dillani mo no feewi, haa ɓurti.
Maruk woni hannde ko ko jiñii. Farayse mo meeɗaa waasde heedande mo, jaɓaani feeñnikinaade, ɓe ngoppiri ɗum ko woɗɓe. Nii woni Dental Orop – ɓooyaani ko Maruk wonti « gollodiiɗo maɓɓe cuɓaaɗo » yaltinii kominikee ŋeerɗo ñalnde alkamiisa 10 desammbar, ina siftina laamaandi Maruk ina foti ɗooftaade « baɗɗiiɗe mum winndereyankooje ko fayti e jojjanɗe aadee », ina ɗaɓɓira ɗum kadi yeewtidde e Espaañ. Wonande Muhammad Khaddad, gooto e hoohooɓe Polisaariyoo, « darnde Dental Orop nde ina leefi, Maruk foti weeynaneede ko kartal boɗewal wonaa kartal oolal ». Omo yenanaa, kanko e annduɓe Aminetu Haydaar fof, wonde o yahrataa caggal. « Ko ɗo o jogori maayde so tawii maslahaa dañaaka. « Haɓɗe e fenaande, ko ɗum woni nguurndam makko », wiyi noon ko Gurutze Irizar e Fernando Peraita, wonduɓe e makko e nder kanndaa he.
Kono gooto e hoohooɓe Maruk, Khalid Naciri, wiyi : « Dental Orop fotaani jeertinde min. Ooɗoo debbo fotaani waɗdeede e ujunnaaje maruknaaɓe dummbaaɓe e tuddunde Tinnduuf. Oo debbo ko bartiiɗo, kuutortooɗo jojjanɗe aadee e nafoore mum. So omo yiɗi hootde El Ayyuun, ko feere wootere woodi : o yaafnoo yeeso aduna fof » !
E oon sahaa Aminetu Haydaar nana lappii e matelaa mum, ina ɗojja ɗojjo muusngo, ina wondi e yiiño e hoore muusoore, kono ina jaggi ndimaagu mum : « Ko minen saharaanaaɓe, sokanooɓe, leeptaa, mbaraa, majjinaa, ko minen Maruk foti ñaagaade yaafuya » !
Bookara Aamadu Bah / Fooyre Ɓamtaare
Ƴoogirde : Figaro
