Tagegol Baaba Aadama ko nii siforii : fawaade e no Diine Lislaam wiyiri ɗum e tuugnaade e ganndo lislaamiyaŋke gooto ina wiyee Saalabi e deftere mum, ɗo wiyi : “nde Alla yiɗi tagde Aadama ndee, o wahyii leydi, o wiyi ɗum : mbiɗo yiɗi tagde duumotooɓe e dow maa. Ina e ɓeen dewoowo mi, ina e ɓeen kadi goofoowo mi. oon mo rewi mi, mi naatna-ɗum Aljanna, oon mo woofi-mi, mi naatna ɗum jeynge.”
Caggal ɗuum Alla neli Jibiriil (MJKM) wiyi ɗum : “yah to leydi too, nokkanaa-mi heen.” Nde Jibiriil jippii e leydi woni e nokkude heen, leydi ndii woondi wiyi : “mi woondirii teddungal Alla nelɗo ma OO, hoto ƴettu hay huunde e am, ngam ɗum wontanta ko jaynge mawnge e tampere.” Ndeen Jibiriil nanii ɗuum, o ƴettaani hay huunde e leydi ndii, o ruttii to joomiraaɗo jom baawɗe OO, o wiyi ɗum : “leydi ndii woondirii ma, wiyi hoto mi ƴettu hay huunde e mum.”
Caggal ɗuum kadi, Alla neli Maleyka goɗɗo ina wiyee Miikayiilu o wiyi ɗum : “yah to leydi nokkanaa-mi heen ngaddanaa-mi.” Ndeen o yettiima leydi, ndi woondiri Alla, hono no ndi woondirnoo nde Jibiriil nde tellii ndee, ndi wiyi mo : “hoto mem am.” Miikayiilu kañum ne ruttii hay huunde ƴettaani to leydi too. Nde o ruttiti to joomiraaɗo jom baawɗe OO, o haalani ɗum hono ko Jibiriil haalnoo koo.
Tataɓol ngol, Alla neli Maleyka goɗɗo ina wiyee Asrayiil. Oon ne, yahi to leydi too ko leelaani, nde o yettii to leydi too, o yiɗi nokkude, leydi kadi woondi hono no woondiratnoo Maleykaaji ɗiɗi gadinooɗi ɗii nii. Asraayiil wiyi : “leydi, miin mi nanii ko kaal-ɗaa koo, kono yamiroore Alla ndee, ɓuri tiiɗde mi e woondoore maa ndee.” O yahi, o nokki e banngeeji nay leydi ndii kala, o nokki dow o nokki les, o adii nokkude ko leydi ɓaleeri, o nokki e leydi ndaneeri, o nokki e leydi mboɗeeri, o nokki e leydi cooyri, o nokki e leydi ooldi. Nde o ƴettuno ɗeeɗoo geɗe fof, o addani ɗum joomiraaɗo jom baawɗe OO. Ko refti heen, joomiraaɗo wiyi mo kaŋko Maleyka oo : “nde njetti-ɗaa to leydi, leydi ndii woondiri mi, ko haɗnoo maa waɗde no Maleykaaji gadinooɗi ɗii nii ?” Maleyka oo jaabii wiyi mo : “mi hollii leydi ndii wonde, yamiroore maa ndee ɓuri tiiɗde mi, e woondoore mayri.” Alla wiyi : “yah, mi waɗii ma hannde toppitiiɗo maayde, kala fittaandu ko aan artirta ɗum, ɗo am ɗoo.” Ko ndeen Maleyka gartiroowo pittaali meeɗi waɗeede, kono ko adii ɗuum, hay huunde woodaani. Caggal ɗum, nde Maleyka oo nokkunoo e leydi ndee, o yahi, leydi ndii woyii ngam ko ustii e mum koo. Alla toowɗo oo wahyii leydi ndii wiyi ɗum : “ko ittu-mi e maa koo, maa mi artir ɗum e maa.” Ko ɗum tagi Alla toowɗo OO wiyi : “ko e mayri min tagi on, ko e mayri min nduttata on, ko e mayri min njaltinta on laawol goɗngol.”
Caggal ɗeeɗoo geɗe jangtaaɗe, Alla toowɗo oo yamiri Asraayiil yo o yah, o joɗɗinoya nokkanɗe leydi ɗee to damal Aljannaaji, ndeen o joɗɗinii ɗum to damal Aljannaaji, Alla yamiri Maleyka gooto ina wiyee Redwaan (oon woni Maleyka kalfinaaɗo coktirɗe Aljannaaji) O wiyi oon yo jiiɓ e nokkanɗe leydi ɗee, o jiiɓra ɗum ndiyam keelelam, caggal ɗuum, oon jiiɓiri ɗum ndiyam keelalam.
Ko ndeen Alla yamiri Jibiriil yo yah to nokkannde leydi ndaneeri too ngam ndeen ɗoon nokkannde ummii ko e ɓernde leydi, ko e mayre kadi Annabaaɓe tagaa.
So ɗum ɓennii, o renndini nokkanɗe leydi ɗe e ndiyam, o jiiɓi ɗum ha wonti ɓakkere, o waɗi ɗum lonngere, caggal ɗuum Alla wiyi yo o joɗɗin ɗoon. Caggal ɗum morlere ɓakkere ndee jooɗii ɗoon duuɓi capanɗe nay, haa ɗum wonti morlere rentunde tigirigi, ɗum jooɗtii ɗoon kadi duuɓi capanɗe nay goɗɗi, ɗum laatii no ɓakkere loonde nii.
Caggal ɗuum ndeen lonngere mahiraa no loonde haa wonti no ɓiyɗo takaɓɓe. Refti heen ɗum joɗɗinaa to laawol Maleyka potɗo ŋabbinde ɗum to joomiraaɗo jom baawɗe OO. Ɗum jooɗii ɗoon kadi duuɓi capanɗe nay goɗɗi. Ko ɗum tagi Alla wiyi : “mbele araani e neɗɗo tuma nde woni e nder aduna etee laataaki ina woni huunde siftoraande” ɗum ko neɗɗo oo nde woni ɓakkere ndee jooɗiima ko juuti ina yejjitaa. Ɗum woni ko to simoore neɗɗaŋke, kaawise1. Ibnu Abbaas (MAWM) wiyi “hiina” oo ko capanɗe nay hitaande.
Hono Saalabi wiyi : “Alla Toowɗo OO nde jiiɓi ɓakkere Aadama (MJKM) ndee, ruulde toɓi heen ngoƴaaji e sunaare duuɓi cappanɗe nay , caggal ɗum kadi, toɓi mbelemmaaji e weytaare hitaande wootere.” Ko ɗum wattindii, ngoƴaaji walla soklaaji ɓuri weytaare heewde, sunaare kadi ɓuri mbelemmaaji heewde.
Caggal ɗumɗoon Alla toowɗo OO teeŋtinii goodal mum. E oon tuma njuuteendi darnde Aadama ko diraaje capanɗe jeegom. Alla loowi e nder makko teemedde tati e capanɗe jeegom ɗaɗol e teemedde ɗiɗi e capanɗe tergal, e sappo e ɗiɗi jokkorde, e nder hoore ndee ina heen palanteeji jeeɗiɗi, o waɗani mo juuɗe ɗiɗi e koyɗe ɗiɗi e ko wonaa ɗeen geɗe tan. Ko hono nii o timminiri tagoore Aadama, barke woodani Alla ɓurɗo moƴƴude. Hono Abii Muusaa Asrawi (MAWM) wiyi : “nde Alla tagi farji Aadama ndee o wiyi ɗum : ɗumɗoo ko hoolaare am hoto waɗ ɗum so wonaa to foti wonnde walla ɗo jojji.”
Hono Ibnu Abbaas (MAWM) wiyi : “Alla tagi geɗe tati e juuɗe mum : ko adii fof, Alla toowɗo OO tagii Aadama e juuɗe mum. Geɗal ɗiɗmal ngal, O tagii lekki ina wiyee ɗuubi e ɗemngal Arab ngal. Geɗal tataɓal ngal ko Alluwal ina winndaa heen Tawraata. To batte junngo ngoo noon firti ko kattanɗe Alla. kono kala ko Alla sokli wiyata tan ko won ! Ɗum wona.” Caggal ɗeeɗoo geɗe jangtaaɗe fof, nde yahi haa Aadama, (MJKM) laatii no loonde nii. Ko ndeen Ibliis kuɗaaɗo oo wirtii mo fiyi junngo mum e dow reedu Aadama. Ko ngaal piggal laatii woni wuddu neɗɗo nduu. Wuddu ko maande piggal ibliis e dow reedu Aadama. O fiyiri reedu Aadama nduu ko haa annda ko soomii heen, nde o annduno ko terɗe ngoni heen, o naati e nder reedu Aadama o woni e yiilaade e nder heen, alaa fof ɗo o yettaaki e nder ɓalndu nduu, nder e boowal fof, so wonaa ɓernde ndee, ɗum ko Alla haɗi mo yettaade ɗoon, ngam ɗum ko galle Alla. Ko ɗum tagi wiyaa seyɗaane yahrata e nder ɓalndu ko no ƴiiƴam dograta e nder ɗaɗi nii.
So ɗum ɓennii, nde Alla yiɗi loowde e Aadama fittaandu ndee, o yamiri fittaandu yo naatir to hoore too. Caggal ɗuum, fittandu fanndii ko juuti, ndu wiyi : “joom am, hol to naatirat-mi e ndee niɓɓere ?” Alla ƴellitiiɗo OO noddi fittaandu laabi tati, o wiyi ɗum : “ma a naatir heen alaa e sago, njaltiraa heen alaa e sago”; ɗum firti ko ma a naatirii heen e ɗooftaare njaltiraa heen e ɗooftaare. Caggal ɗum Alla wahyii ndu fayde heen. Caggal ɗum ndu naati e nder Aadama, ndu naati e nder ngaanndi ndii. Alla wiyi : “fittaandu so a yiyii a naatirii alaa e sago, ko ko njas njasin-ɗaa koo. Ndeen fittaandu naatii nder ngaandi, ndu yiiliima e nder heen teemedere hitaande, caggal ɗum Alla jippini gite e yeeso makko o feerti gite ɗee o yiytii hoore makko e ɓanndu makko ina wayi no ɓakkere loonde laaltaande nii.
E nanallaaji, ndeen Aadama yettii Alla, Alla wiyi : “ko ɗum waɗi haa tagmaa-mi.” Caggal ɗumɗoon fittaandu tellii e nder ɓernde Aadama, tellii kadi e ceeble juuɗe makko, ɗum wattindii, Aadama ina ƴeewa fittaandu no yahrata , ndu ummoo ɗoo, ndu faya too. Kala nde ndu ummii e tergal, ndu faya e tergal goɗngal, wattindii kadi, kala tergal ɗo fittaandu ɓenni, ngaal tergal waɗa ƴiyal, waɗa teewu, ndeen ndu yettiima koppi Aadama, o waɗti etaade daraade, nde koyɗe mbaawnoo daraade. Ko ɗum tagi Alla toowɗo OO wiyi : “neɗɗo tagaama no goolyel” simoore Annabaaɓe, kaawise37. Nde yahi haa fittaandu huuɓtidini denndaangal terɗe ɓalndu, Aadama ummii darii ina diila ina daala, ina wuuroo, ina dartoo. Ɗumɗoo kadi ko nii timmiri e Aadama e sakkitinoore Alla ko kañum woni guurɗo guurnoowo ƴiye.
Hono biyateeɗo Haafis Ismaayiila Sadi wiyi : “mi janngii deftere “Innjiila” taw-mi geɗe keewɗe ina heen ko wayi no lime waktuuji, ñalɗi e nder hakkunde 24 waktu, ɗum woni balɗe ɗiɗi ɓiy Aadama ina foofa heen laabi capanɗe tati ujunere e teemedde ɗiɗi e capanɗe joy (32 500), kala waktu neɗɗo ina foofa heen laabi 1 250, e teskuyaaji ɗumɗoon ko ɗum huunde haawniinde sanne.”
Hono biyeteeɗo Asiis wiyi : “fittaandu naati e nder ɓalndu Aadama ko ñalnde Aljumaa, ndu heƴi e nder heen ko e nder waktuuji jeeɗiɗi.”
Caggal ɗuum Alla toowɗo OO, ɓoorni Aadama wutte ko ñalnde Aljumaa, wutte bayɗo no haako ñebbe, koyɗo. Alla fawi e dow hoore makko kadi laafa mbayka no tenngaade nii. Kaan ɗoon laafa ko kaŋŋe, e ka ŋeñaa haa ka yooɗi, ka jalbirta ko no caafal naange nii. Caggal ɗumɗoon o tottaa feggere teddungal, Alla waɗi mo e nder falnde mbelemmaaji, o ɓoorni mo kadi tuuba mbayba no haako ñebbe, koyba, o feeñnini e tiinde makko annoore ɓurnde yooɗde e nder aduna ina nanndidinee e annoore makko ndee, hono no annoore Mohammed mo jam e kisal ngoni e mum oo.
Caggal ɗuum Alla yamiri yo Maleyka gooto roondo mo e dow walabo mum, yiilna mo e nder asamaanuuji jeeɗiɗi ɗii kala. Ndeen oon yiilnii mo e nder asamanuuji ɗii, haa ɗi kawri, Maleyka goɗɗo kadi roondii mo, wanngodii e makko duuɓi teemedere, haa o yiyi kaawisaaji gonɗi e nder asamanuuji ɗii kala. Caggal ɗuum, Alla sompani mo daŋkel ina wiyee minbara kaŋŋe. Ko ndeen o holli Aadama inɗe ɗee kala, hono no Alla wiyiri : “anndinii Aadama inɗe kala” simoore nagge, kaawise 31. Nde ɗum ɓenni, Aadama jooɗii e dow min-bara kaŋŋe, walla mbiyen daŋkel kaŋŋe, caggal ɗum Aadama ummii darii e dow minbara hee ina jogii e junngo mum sawru ina haayaa kaŋŋe. Oon ñalnde ko ñalnde Aljumaa, nde Alla darni mo e dow minbara hee, renndinani mo denndaangal Maleykaaji, Aadama salmini Maleykaaji ɗii wiyi : “yo jam e kisal e yurmeende Alla e barke mum ngon e mon”. kañji ne ɗi njaabi ɗi mbiyi mo “yo jam e kisal e yurmeende Alla e barke mum ngon e maa.” Alla heɓɓiti wiyi : “eehey maa Aadama ! Nduuɗoo salminaandu woni salminaandu maa, aan e ɓiɓɓe maa e ngeñgu maa kala, ɗoo haa ñalnde darnga.”
Caggal ɗum Aadama darii e minbara jamaa mum ina yewta o wiyi : “jettooɗe ngoodani Alla.” Ngolɗoo konngol laatii, kala mo ina yeewta ñalnde Aljumaa, ko maa yetta Alla nde fuɗɗoo jokkude yeewtere mum. Ko ɗum ɓuri wonde sunna. So ɗum ɓennii, ko Aadama woni gadiiɗo daraade e dow minbara ina yeewta ko fayti e dewe Alla.
Caggal ɗuum Alla weji inɗe fof e yeeso Maleykaaji, o wiyi ɗi : “kaalanee kam holi inɗe ɓeeɗoo ?” Maleykaaji mbiyi : “senare woodanii Alla, alaa ko min nganndi so wonaa ko nganndin-ɗaa min.” Alla toowɗo OO wiyi : “eehey maa Aadama ! anndin ɓe inɗe maɓɓe !”. Ndeen o anndinii ɓe inɗe maɓɓe, o wiyi : “mbele mi wiyaano on, mbiɗo anndi ko suuɗii e nder asamanuuji ɗii, e nder leyɗeele, e mbiɗo anndi ko puɗɗaton e ko laati-ɗon, oɗon cuuɗii”. simoore nagge, kaawise 33.
Goodgol Hawaa : naamndal newingal : mbele Alla halkaani denndaangal añɓe saliiɓe Annabaaɓe, o heddi Ibliis, etee oon ko gaño Aadama ? Jaabowol : so Alla toowɗo oo yiɗiino goofi mbaasa waɗde, omo waawnoo waasde tagde Ibliis etee kadi, keddugol Ibliis ko haa heefereeɓe ɓeydoo tampude tan, yurmeende heddoo e goongɗinɓe Alla. Alla ne kadi, yiɗiri goofi maɓɓe ɗii ko ngam wallude Ibliis. Kadi Ibliis naamndinoo-ma Alla, yo Alla muñan ɗum haa ñalnde darnga, Alla kadi jaɓaniino mo ɗuum. Nde tawnoo Alla haalataa huunde haa gayna ruttoo yalta heen. Nde Aadama tellinoo e minbara mum oo, jooɗoyii omo fooftoo, Maleykaaji ina taarii mo, ndekete o ɗaaniima. Ɗoon e nder ɗoyngol makko ngol o hoyɗitinaa Hawaa ina takkii sara makko, o waklitori bannge mo o yiyri Hawaa oo, caggal ɗum, o fini. O yiyi Hawwaa ina jooɗii sara makko, ina yalti e wirngo makko nano, Alla ina moƴƴini tagoore mum, Alla ina hokki mo ujunere to bannge jikkuuji moƴƴi. Teskaama ko o ɓurɗo moƴƴude e rewɓe ɓe nganndu-ɗaa, kañum en fof ko ɓiɓɓe makko, ɗoo haa ñalnde darnga. Nde Hawwaa feeñi ndee, ina jogii teemedde jeeɗiɗi jubbol. Njuuteendi makko ina abboo njuuteendi Aadama, caggal ɗum Alla ɓoorni mo wutte Aljanna.
Jibriil Muusaa Joop —Tel : 46565110
