Duuɓi 20 jooni, UNESCO ina mawnina hitaande fof ñalnde 21 feebariyee Ñalawma ɗemngal muuynangal. Hikka kadi ñalngu nguu mawniraa ko e yeeso semmbinde keewal ɗemɗe, e kuutoragol ɗemɗe keewɗe. Ko ɗum firti ? Keewal ɗemɗe ngal (diversité linguistique), ko hollude wonde ko leydi heewata ɗemɗe koo, ko ɓural mawngal wonande ndiin leydi. Ɗum noon, enen Muritaninaaɓe eɗen poti anndude wonde ɗemɗe men nay (4) ɗee ko ngalu, wonaa teppol. Kuutoragol ɗemɗe keewɗe (multilinguisme) kadi ko ɓural, sibu ko huunde wallitoore ƴellitaare.
Ko ɗuum tagi jooni, faandaare Unesco e mawningol ñalawma oo ko hisnude keewal ɗemɗe e semmbinde nehdi e jaŋde tuugiindi e ɗemngal muuynangal.
Ina anndaa wonde lewru kala ko ina wona ɗemɗe ɗiɗi ina maaya, njahda e ngalu pinal e ganndal. Kono kadi, teskaama jaŋde tuugiinde e ɗemngal muuynangal ina ƴellitoo, haa teeŋti noon e kitaale gadane jaŋde ɗee. Ko noon kadi, ɗemɗe muunaaɗe ina ɓeydoo huutoreede e nder nguurndam renndo.
Hikaa hawri ko e UNESCO ina mawnina hitaande 70ɓiire Bayyinaango winndereewo hakkeeji aadee. Ina wiyaa e ngoon bayyinaango wonde alaa paltoor sabu ɗemngal foti woodde, nder ɗuum UNESCO ina weltii e ko bayyinaango ngoo firaa e nder 500 ɗemngal e ko fawi koo : « Neɗɗo kala ina waawi ɗaɓɓude denndaangal hakkeeji e denndaangal wellitaare kaalaaɗe e nder ngooɗoo bayyinaango, ko aldaa e paltoor gooto, wonaa paltoor leñol, maa goobu nguru ɓalndu, maa njogoram, maa ɗemngal, maa diine, maa miijo poltik walla miijo waawngo wonde kala, maa iwdi renndo, maa dañal, maa jibinannde walla ngonka mbaawka wonde kala. »
(kuulal 2 bayyinaango huuɓtodinngo jojjanɗe aadee, 1948).
Bookara Aamadu Bah
Machalla
Machalla