Yiyannde : Pottital Gardiiɗo Amerik e huunde e hooreeɓe leyɗeele Afrik

Haala kaa heewii. Mallooje e jennooje ne kay toɓii no feewi e dow koye ɓee laamɓe leyɗeele joy Afrik yahnooɓe nootoyaade noddaandu Donal Toromp, gardiiɗo leydi Amerik. Eɗen nganndi, hannde, leydi Amerik jeyaa ko e leyɗeele ɓurɗe doolnude e aduna hee, to banngeeji keewɗi, haa teeŋti e ngalu e kaɓirɗe bonnooje, walla mi wiya to bannge koninkaagal.

So mi ruttiima caggal seeɗa, mi wiya, pooɗondiral ɗeen doole ɓooyii waɗde hakkunde leydi Amerik et leydi Riisii. Sinno ko sago, heen ngootiri fof, ko fooltaade ndiya haa wiyee ko kañum woni kubeeri aduna oo. Nde tawnoo noon leyɗeele ɗiɗi ɗee ene ngoɗɗondiri tee alaa heen fof njenenaandi ko kañum waawi ndiya kadi ɓuri ɗum jogaade kaɓirɗe, ɗe kaɓataa. Kono kala ɗo heen leydi ngootiri dañi fartaŋŋe bonnande ndiya, rewrude e leyɗeele pamare doole ɗee, ɗeŋotaako fiyde haa muusa. E sahaa hannde oo noon, ene yaakoraa, Amerik koko faayi. Sabu Riisii nana daakii Mali, heedi ɗum e Maayo geeƴ tan ko Senegaal, Gine Bisaawo e Muritani. Ko noon ne kadi, wiyeteeɓe jihadiyankooɓe ɓee ene tawee e leyɗeele bayɗe no Nijeriyaa, Burkinaa, Kameruun, ekn. Waɗde, to oon bannge ne, heedi ɓe e maayo geeƴ tan ko Siyeera Lewoon, e Gaboo. Ene joortaa, waɗi  gardiiɗo Amerik oo noddude ɓee ardiiɓe leyɗeele Afrik gonɗe e Daande mayo geeƴ, ko ngam wooda ɗo faamodiri e mumen, mbele daña arde jooɗoo ɗoon haɗa Riisi e jihaadiyankooɓe tiimde e mayo ngoo, sabu ndeen, wirnaango nattat wonde hakkunde maɓɓe.

Waɗde, tawde mayo geeƴ ko yaajngo, tee kaɓirɗe ene mbaawi rewneede dow ndiyam, nder ndiyam haa e weeyo fof, jommbaani ɓeen ndaña no njettorii Amerik, wooda ko mbonni.  Nde tawnoo noon leyɗeele men ko doofole to banngeeji fof, so doolnuɗo wiyii yo en ngar tan, en ngarat. Nde ngar-ɗen kadi, gooto e men fof sikkata ko maka yettee, heddoo ene haala caɗeele mum, mbele wooda ko heɓi. Ɓe njejjitii, Amerik naatataa ɗo alaa ngartam keeri ɗam. « Ene wiyee laamu faalaaka cehilaagal, naatata tan ko ɗo dañata huunde ». Ene ɓuratnoo moƴƴude, caggal nde Donal Toromp wiyi yo ɓe ngar, wooda tawo ɗo ɓe pottiti, ɓe ndiisnondira. Ɓe ngetoo faamde holi ko hooreejo Amerik oo sokliri ɓe. Ɓe ngostondira miijooji e ko ɓe njogori jangtanaade mo. Tawi wonaa tan wiyde « leydi am ene jogii ɗum, alaa ɗuma ». Sabu hannde, kala ko woni e ndiya too leydi, ardiiɓe ndiya gaa ene nganndi. Nde tawnoo aduna oo koko wonti wuro wooto. Ko yimɓe fof koɗdi.

Heewɓe noon kollitii « Afriknaaɓe ɓee mbayi e yeeso Toromp ko no sukaaɓ mum nii ». Kono miin mbiy-mi ko Toromp woni kaawtiiɗo doole mum, haa nanngiri aduna oo fof no hay dara wonaani nii. Ɗum fof e wayde noon, enen fof pot-ɗen ko wasiyaade ardiiɓe men nde mbaasata yawaade koye mumen. Sabu e aduna hee « kala no neɗɗo waɗi hoore mum, ko noon woɗɓe nanngirta ɗum ».

Malal Sammba GISE