Baaba Maal e “television”

Baaba fiili lefol kesol biyeteengol “telewisiyoŋ”. Ngolɗoo lefol noon ina seedtini sibu e ngol loowi gaaci keewɗi : cosaan e kesamkesaagu . Fooyre Ɓamtaare ina yaltina ɗo huunde e jokkondiral o waɗdunoo e RFI Musique e Afrik.com

Jokkondiral e RFI Musique

RFI Musique : Hol ko wonnoo fayndaare ma adannde e ngolɗoo lefol kesol ?

Baaba Maal : Ɓurnoo-mi ko yiɗde feeñirde gaaciyanke, jimoowo, tawa wonaa gaaciyanke Afriknaajo tan.

Ko huutoraade daande am, sawto am, e baaruuji kuutorinoo-mi ngam fentude jimɗi jahduɗi e gitaar, mi ƴeewa hol no mbaawirtu-mi nawrude ɗi yeeso, tawa miɗo yimda e ɓe mi jiydaani pinal.  Waɗi mi waɗde ɗum ko naalankooɓe men ngoownii heɗotooɓe ɗum en yiyrude ɗum en no naalaŋkooɓe Afriknaaɓe tan, tawi noon, ko idii fof, ko min  naalaŋkooɓe tan.

RFI Musique : A ɓooyii miijaade ɗum ?

Baaba Maal : Mi etinooma ko idii hannde, ngoppu-mi. Mi wallifiima jimɗi ɗi njaltin-mi e Afrik. Miɗo hatojinnoo e waasde heñaade, ha mi annda hol ko njogor-mi waɗde caggal nde njaltin-mi lefol biyeteengol  “Missing You” gaddannoongol kam ruttitaade e Baayo. Mi ƴeewa ɗum noon waɗde huunde yahdoore e ko njiɗ-mi haalde ko. Nde tawnoo kadi ɗum wonaa tan gaaci, eɗum nawori haala yahdoowo heen ka.

RFI Musique : E nder leppi piil-ɗaa ɗi, ina waɗi heen ƴoogɗi e cosaan, ina waɗi heen jilluɗi. Aɗa hatojini e jogaade ɗii mbaydiiji ɗiɗi kala ?

Baaba Maal : Aahaa ! Kañji fof ɗi njeyaa ko e neɗɗaagal am. Fawii ko e nguurndam am e oon sahaa … So tawii njiɗ-mi ko haaldude e leñol am, e Afrik, ko gaaci ganni ɓurata doolnude e am. Kono so tawii njiɗ-mi ko haalde ko ko fayti e winndere nde, ko oya sifaa ɓurata doolnude. So tawii ɗi (sifaaji ɗiɗi ɗii) mbaɗtii fooɗondirde mi, oon sahaa miɗo wemja seeɗa. Nafi mi tan ko miɗo jogii maantorɗe ballitooje mi yiytude laawol am, walla won ɓeen yimɓe, ko nanndi e sehil am Mansuur Sek, mo ngollodtoo-mi gila ndeen haa jooni.

RFI Musique : E deftel jahdowel e lefol kesol ngol, aɗa yetti heen kisa Mansuur Sek, mo innir-ɗaa heen «My Best Friend». Hol ko tiiɗni ngalɗoo gollondiral ?

Baaba Maal : E mbunndi mbunndi, ko mi neɗɗo lasliyanke. Mawnu-mi ko e sato pinal afriknaawo aadanteewo, goɗɗuɗo teeruuji. E nder ɗuum nehaa  mi kadi nehdi kesam-kesaagu, neesu Orop seeɗa, sibu Baaba am wuurii Farayse. Ko ɗum addani mo sikkude so o naatnii kam ekkol, ma mi ƴellito. Ɗum noon, njiyrat-mi kala kesam-kesaagu ko no huunde jeyaande e am nii. Mansuur noon ko gawlo. Kala nde ɗeɓ-mi majjude (walla selde laawol), ko kanko fooɗata ceɓal wutte am, o siftina mi nde min puɗɗii yimde nde, min njiɗnoo wonde tan ko gaaciyankooɓe lasliyankooɓe.

RFI Musique : Aɗa yetta heen kadi Chris Blackwell, jeñtinatunooɗo Bob  Marioy, keɓɗo wallitde ma ko juuti. Mbele wonaa kanko addantu maa, suɓaade won ɗeen geɗe ? .

Baaba Maal : O naatnii e hoore am wonde miɗo foti anndude nafoore gaaci am ɗi mbaawi addande Afrik, mi huutoroo kattanɗe am fof ngam naftude tawo leñol am Afrik, hade am miijaade nii njulaagu. Ɗum heewaani e renndo naalankooɓe, kono miin e Chris, ko ngaal jotondiral woni hakkunde amen. O yilliima mi cili keewɗi nde njah-mi Philadelphie e nder Stijoo Roots en, tawi addaani mo so wonaa cehilaagal. O seerataa e rokkude mi wasiyaaji nafooji, sibu ko o kumpitiiɗo.

l Jokkondiral e Afrik.com

Afrik.com : innir-ɗaa lefol maa gadanol ko « telewisiyoŋ » : ɗum ko yiɗde mantude ɗum walla reentinde yimɓe ?

Baaba Maal : Njoopii-mi ɗo ko jaynirgol keewngol jarabi, haa teeŋti noon nder Afrik. So boowal, walla so e nder saloŋ, tawataa ko yimɓe ina taarii mo. Jeewte keewɗe ko e makko payti. Afriknaaɓe ina mbaawi naftoraade mo so kuutoriima mo hakilantaagal. Yeru, mi meeɗii bismeede e emisiyoŋ “Big Brother House” to Afrik worgo. Omo ƴeewee no feewi e diiwaan he. Miɗo wondunoo e hoohooɓe woɗɓe, min njokkondiri e sukaaɓe tawtoranooɓe mo ɓe, min njeewtidi ko fayti e Payndaale ngam Ƴellitaare Ujunannde (Objectifs du millénaire pour le développement –OMD). Ɗoon e ɗoon, emisiyoŋ o wonti emisiyoŋ ɗo yimɓe njeewtata ko fayti e jaŋde, ko fayti e ndeenka sato, ko fayti e potal hakkunde rewɓe e worɓe nder golle, nder jaŋde … Wakyuuji 24 mbaɗ-mi Johannesburg ɗi, mi seeraani e heɓde emeeluuji e SMS ɗi sukaaɓe hoɗɓe e diiwaan he nuldata mi. Nafoore tele ina feeñi ɗo. Ina hasii yimɓe mbaɗta hakkille e kala ko haalaa heen. So o huutoriraama no moƴƴi, omo nafa, so wonaa ɗuum, o bonnat.

Afrik.com : So neɗɗo heɗiima lefol ngol ma tesko gaaci ɗi ko “deeƴɗi”, “daasotooɗi” …

Baaba Maal : Ina waawi tawa ɗum tinndinta ko kellifuya to bannge naalankaagal. So neɗɗo ina yima jimɗi baawɗi addude luural, ina moƴƴi yahdina ɗum en e gaaci deeƴɗi, keɗotooɗi, kono tawa neɗɗo ina waawa waɗtude hakkille e ko haaletee ko. Addani mi waɗde ngolɗoo lefol ko yiɗde naatnude mbayliigu e fooɗtude hakkille leñol am e denndaangal heɗotooɓe mi e winndere nde.

Afrik.com : Hono no heewnoo wonirde, ngonka debbo ina jeyaa heen e ngoƴaaji ma. Hol ko Tindo kaaleteeɗo heen o joopii?

Baaba Maal : Tiitoonde nde noddi ko konngol ɓooyngol. E sifaa kuftodinɗo, ngol wiyi wonde debbo foti heddaade ko e suudu mum ngam toppitaade nehdi sukaaɓe e moƴƴinde galle. Hay so tawii miɗo wondi e ndaɗɗudi miijo ngo, miɗo goongɗini wonde rewɓe ina poti yaltude, sibu ñeeñal maɓɓe nder suudu ngal, ina hatojinaa e nder renndo he, ina waawi naftude renndo ngo. Yeru, aɓe ceedtanaa waawde ɗowde golle haa njoofa, aɓe ceedtanaa coftal … Aɓe coklaa yiyeede aɓe ngollanoo faggudu e pinal e politik … Ko noon kadi wonande sukaaɓe. Hoohooɓe men politik ina poti waɗtude hakkille e rewɓe e sukaaɓe. Baasal ngal fof e yaajde, aɓe pitoo, ɓe njooɗtina ha ɓe ndaña ko ɓe nguurdi. Ke njebbilantaako abada baasal.

Afrik.com : Rewɓe ina mal maa ? No lefol maa “African Woman” ngol njaltinno-ɗaa e hitaande 1994 ngol malirno ma ?

Baaba Maal : Miɗo sikki waɗi mi rokkude geɗe toɗɗiiɗe rewɓe himme, ko jotondiral keeringal gonnongal hakkunde am e neene am. Gaa gaa ko o woni neene am ko, o battinii no feewi e nguurndam am, haa teeŋti noon kadi e ko ngollotoo mi ko. Ko kanko waajotoo kam so miɗo winnda jimɗi, o wiya mi «waylu ɗo», “ittu ngol konngol walla oo kelme”, ngam waɗtude ɗoon ko ɓuri yuɓɓude.

Aljumaa 7 ut 2009,

Waɗi ngal ko Falila Gbadamassi

Fulo : Bookara Aamadu Bah