Waɗiino gorko gooto, e jamanuuji jawtuɗi, ko adii nde o maayata, o wawti paali tati; o loowi e wooturu leydi o takkii; woɗndu nduu, o loowi heen huɗo ñoomre haa heewi, o takkii, faandu tataɓuru ndu, o loowi heen kaŋŋe dimo, o takkii.
O noddi ɓiɓɓe makko tato fotɓe ronde mo ɓe, o totti heen gooto fof faandu buumaandu, o wiyi mooftee haa ñalnde maay-mi fof, ngaddon to ceerno yo ronnu on paali ɗii e kala ko accu-mi e jawdi.
Waɗiino gorko gooto, e jamanuuji jawtuɗi, ko adii nde o maayata, o wawti paali tati; o loowi e wooturu leydi o takkii; woɗndu nduu, o loowi heen huɗo ñoomre haa heewi, o takkii, faandu tataɓuru ndu, o loowi heen kaŋŋe dimo, o takkii.
O noddi ɓiɓɓe makko tato fotɓe ronde mo ɓe, o totti heen gooto fof faandu buumaandu, o wiyi mooftee haa ñalnde maay-mi fof, ngaddon to ceerno yo ronnu on paali ɗii e kala ko accu-mi e jawdi.
Ɓooytaani, baabiraaɗo hawri maayii. Ndeen yahii haa janayse oo huulti, ɓiɗɗo afo oo noddi miñiraaɓe mum, wiyi ɓe : « ngaddee paali mon, njahen to ceerno wuro ngo, o ronna en ko baaba acciri en koo fof.
Dental noddaa to jamaa, ɓiɓɓe ɓee ngaddi paali ndesndanoo, paali mbuumtaa.
Hammadi, hono afo oo, faandu mum ina waɗi leydi haa heewi, sammbaajo o, faandu mum woni heen ko huɗo ñoomre haa heewi, ɓiɗɗo demmbaajo o, faandu mum ko kaŋŋe dimo hebbini ɗum. Kamɓe fof ɓe kawri ko desndal tan, baaba maɓɓe wiynoo ɓe, wonaa dokkal. Ɗum noon, fof ko ko yantintee e ndonu he, feccee. Ceerno wuro ngo dirmii ko juuti, ina mooyta wahre mum, o wiyi : banndiraaɓe juulɓe, miin woni ganndo ɗo, ɗumɗoo yawtii ganndal am ; yo yimɓe ƴeew to caggitoyii.
E joɗnde he, woodi keɓɓitiiɗo wiyi : « miin, miɗo joortii so en njahii wuro wela hoɗde, maa ceerno Raasikuuna firlitan en ndonu ngu. Tee oɗon nganndi wuro ngo ina jogii dokke Alla to banngal hakkilantaagal. » Ɓe kawri yo sukaaɓe joom en ndonu en ɓe njahdu e mawɓe ɗiɗo, sehilaaɓe baaba maɓɓe maayɗo o, ɓeen tawtoroyee ndonu ngu.
Sukaaɓe ɓe e yahdiiɓe mumen ndawani wuro wela hoɗde, ɓe njahi haa ɓe tampi, ɓe njooɗoyii les lekki. Lekki ki na waɗi cate ɗiɗi, foondu wooturu ina juurii e heen catal gootal, ngaal ene oli. Catal goɗngal ngal ene wilti, ɓe teskii kadi nde foondu ndu diwi, juurtoyii e catal biltungal ngal, ngaal ne oli. Diwangal ngal wilti. Kaawisi Alla jaggi ɓe ; kono ɓe kaalaani hay huunde. Ɓe njokki ɗanngal maɓɓe, eɓe njaha, haa naange daarii e hoore. Ɓe ɗomɗi no feewi haa ɓe cooynii ɓulli ɗiɗi, wooturu ndu ina e naange, nduya ina e les lekki ɓuuɓki. Ɓe ndiirani ɓunndu les lekki ndu, ɓe cafi ndiyam, ɓe turii, eɓe njara ɓe tawi eɗam wuli jaw, tee eɗam haaɗi rok ; kaawesi Alla jaggi ɓe, ɓe ngoni e jasjasinde e miijaade woyndu e naange ndu, alaa e sikke, tawata ko endu wuli. Kono, ɓe cafi ndiyam e woyndu wonndu e naange ndu, ɓe tuuɓi heen eɓe njara, ɓe tawi eɗam ɓuuɓi yem, tee eɗam weli haa alaa ko nanndi. Ɓe kaawaa no feewi, kono ɓe njokki laawol maɓɓe. Eɓe njaha haa ɓe ngari e karawal mawngal, Alla ɓuri mawnude, ɓe tawi mbabba ngirja ina werti salli nguru mum, ina hucciti fuɗnaaange, ina wirda.
Ɓe ƴeewondiri, ɓe njokki yahdu maɓɓe. Eɓe njaha haa naange ari e debdebinde, ɓe nani ɓoosaaji dawaaɗi wuro ina ngofa, ɓe mbiyi : « njahen ɗo gurel ɗa, mbaalen ɗoon haa weeta, njawten ». Ɓe ngari ha ɓe njettii e wuro he, ɓe tawi ko rawaandu rewru ina woni reedu; ɓikkon mum ngonkon nder reedu kon, ko koon ngofata. Oon kaawesi ne yanti e ɗiya, ɓe lelii haa weeti, ɓe njahi. Ɓe njettii e wuro wela hoɗde, ɓe kawri e cukayel, ɓe naamnii ɗum galle ceerno Raasikuuna, cukayel ngel wiyi ɓe : « on njiyii nduya jubudu suudu, ɗo foondu mariyaama juurii ɗo, ko ɗoon. Gooto e ɗanniiɓe ɓe wiyi mo iih, so foondu diwii min njettaaki e galle he, no min mbaɗata ? cukayel ngel heɓɓitii, wiyi ɓe mbaɗon no mbaɗ-ɗon jooni nii, naamno-ɗon.
Ɓe puɗɗii anndude wuro ngo cukayel mum ƴoƴiri nii, Ceerno mum haanaani roŋkude firlitde ndonu maɓɓe. Hoɓɓe mbismaama, njippinaama. Nde yahi haa bottaaje ngottaa, ceerno Raasikuuna naamnii ɓe, ɓe kabri ɗum ko addi ɓe. Ceerno oo wiyi ɓe : « hade men huccande ndonu ngu, maa mi firtana on ko njiy-ɗon e laawol he, hay so on kaalaani, eɗum jaggi on kaawesi. » Ɓe moosi, ɓe mbiyi, « ko goonga ». Ceerno heɓɓitii, wiyi : « foondu e cate ɗiɗi ɗe, ko rewɓe ɗiɗo nawliraaɓe. Gorko maɓɓe ko neɗɗo kittuɗo, ñaaɗɗo, suudu o yontaa fof, oon debbo wonata ko e sunu e mette haa o ummoo to mum, ndeen oon fuɗɗotoo dañde jam. Ɓulli ɗiɗi ɗi, ndu les lekki ndu ko neɗɗo belɗo haala, kono bonɗo ɓernde, ko mo gite ɓiraɗam, ɓernde tooke. Woyndu wonndu e naange ndu, ko neɗɗo jaawɗo sekde, ñaaɗɗo haala, kono laaɓɗo reedu, mo waawa waɗde hay gooto ko boni.
So tawii ko mbabba ngirja ba, ɗuum ko e seernaaɓe jamaanu jooni o, ko jannguɓe haa ngasni, kaɓɓi defte mum en, ina mbaɗa ko mbelaa, ɓe ngondaaka jawdi karam, ɓe ngondaaka taƴ-endamaagal. So tawii ko rawaandu wuro ndu, ɓoosaaji gofatnooɗi e reedu mum ndu, ɗuum ko yonta maa aroy, mawɓe nattat jogaade konngol e galle, e wuro, fof ko sukaaɓe keɓtata. » O jokki, o wiyi ɓe « ndonu nguu noon, baaba mon wiyi ko kala leydi ndemeteendi waɗii e juuɗe hammadi, ko afo oo foti ronde ɗum. Joom faandu ñoomre nduu, oon ronnaama njahoori baaba oo fof : na'i, be'i, baali, pucci, bamɗi, gelooɗi, gertooɗe. Joom faandu kaŋŋe ndu, oon ko kaŋŋe oo rontinaa. Kono baaba mon wiyi, ko aan e Sammba, yo on ngon e les hammadi, joom leydi ndemateendi, e ɗo jawdi aynetee ɗo, sabu joom kaŋŋe, alaa e sago, sooda nguura. » Ko hono nii woni no ndonu nguu waɗiraa to wuro Wela-hoɗdee paamnugol ceernal seernaaɓe, ceerno Raasikuuna. Hade maɓɓe waynitaade, ɓe mbiyi : « minen, min cuwaa resde, tee won ko baaba amen reentinnoo min ; ko ɗum haɗi min resde. Baaba amen wiyiino min : « ɓikkon am, woto ndesee debbo boɗeejo coy, woto ndesee debbo ɓaleejo kurum, woto ndesee debbo njool, woto ndesee debbo daɓɓo, so oɗon ndesa, ndesee debbo dardaro, naawo. »
Ceerno Raasikuuna moosi, wiyi ɓe : « baaba mon ko neɗɗo mawɗo hakkille. Hono makko weɓaani hannde. Yo Alla yurmo mo, haarna mo Aljanna. O yiɗi wiyde on, ko debbo boɗeejo oon, ko ɓiy laamɗo, cuɗaaɗo haa timmi ; alaa ko gorko waawi waɗande ɗum ko addoraani galle mumen. Oon debbo, so haaldii e gorko wiyata ɗum ko ‘’iih! Wonaa kaŋŋe maa ! wonaa kaalis maa!’’ So ɓooyii, gorko haaɓat, seera ɗum. debbo ɓaleejo, kañum, ko ɓiy miskiino mo alaa hay huunde, so wonaa mbaydi mum. Oon debbo, so gorko suɗii ɗum haa yooɗii, so o haaldi e mum, o wiyata mo ko : ‘’ko woni ? Anndu koy a hoccaani mi e jinnde !’’ So gorko yuurnitiima, ƴeewii ɗo itti mo ɗoo tan, sekat, seera mo, jawdi mum bona. Debbo njool ko mo wuro mum en woni leydi ngoɗɗundi. Njillu debbo oo fof ko tampere ɗanngal, e jawdi keewndi. Debbo daɓɓo ko mo nganndu-ɗaa gorko o e esum debbo koɗdi e galle gooto, cukkel-ñus, so o haaldii e joom suudu makko seeɗa tan, esiiko oo wiya ‘’o yennii ɗum’’ kañum ‘’naniri nofuru mum’’. Aan gorko o, a wontaa haaldude e debbo maa hay huunde. Debbo naawo; dardaro, ko mo nganndu-ɗaa wonaa ɓiy baasɗo no feewi, wonaa kadi jogiiɗo cuɗaari no feewi, tawa kadi wuro mum en e wuro gorko o, ngoɗɗondiraani no feewi ; so a dawii, a ñaltoyat ; so a hirndii, a jofoyat. Ko nii woniri ko baaba mon tinndantunoo on. »
Nde yeewtere ceerno oo joofi ndee, sete garnooɗo filitaneede ndonu nguu waynii; hooti wuro mumen. Ko hono nii joofiri ndonu njaltungu binndi.
E kuɗol almuɗel mon
Rugi SOH, ɓurɗo anndireede debbo Pullo (Ƴoogaa ko e facebook)
