Fedde Ngenndiije Dentuɗe hollitii wonde ile baɗɗe to Pakistaan ɗe ɓuri heewde bonannde e tsunami baɗnooɗo Geec Inndo (2004) e yerɓo leydi to Pakistaan (2005) e to Hayiti (2010) fof so ndenndinaama. Kono, hannde caɗeele ina ngondaa ngam faabaade Pakistaannaaɓe jaayaaɓe e ɗee ile.
Fedde Ngenndiije Dentuɗe hollitii wonde ile baɗɗe to Pakistaan ɗe ɓuri heewde bonannde e tsunami baɗnooɗo Geec Inndo (2004) e yerɓo leydi to Pakistaan (2005) e to Hayiti (2010) fof so ndenndinaama. Kono, hannde caɗeele ina ngondaa ngam faabaade Pakistaannaaɓe jaayaaɓe e ɗee ile.
Nde leydi yerɓi to Hayiti nde, huunde e Ameriknaaɓe ndenndinii, e darnde, fotde 31 miliyoŋ dolaar, kono ko ɗee ile kewi to Pakistaan ko, alaa ko ɓe ndenndini so wonaa 10 000 dolaar. E hitaande 2004, nde tsunaami wutti nde, pelle faabu aadee ndenndinaniino jaayaaɗo kala fotde 1 249,80 dolaar, ɓe ndenndini kadi 1 087,33 dolaar wonande kala jaayaaɗo e yerɓo leydi Hayiti, wonande yerɓo leydi Pakistaan e hitaande 2005, ɗe ndenndinaniino kala jaayaaɗo fotde 388,33 dolaar. Hannde, caggal ooɗoo musiiba, alaa ko ɓe keɓi so wonaa 16,36 dolaar wonande kala jaayaaɗo.
Hol ko saabii winndere nde dillanaani ɓesngu Pakistaan caggal nde ooɗoo musiiba, ɓurɗo ɗiya musibbaaji kala so ndenndinaama bonde ? Gooto kala ina joganii ɗum faamamuya mum : yimɓe tampii wallude ɓe. Sabu laamu Pakistaan ko njeenaangu, ngu hoolnaaki tottude balle. Sabu jaayaaɓe ɓe ko juulɓe. Sabu miijaade wonde aɓe mbaawani koye maɓɓe, sibu aɓe njogii bommbo atomik… Ina gasa tawa won ko woni goonga e ɗii jaabawuuli kala. Kono ɗi njonaani. Sibu, so tawiino musiiba potɗo nii yannoo ko e leydi ngoɗndi, aduna oo maa jogotono e mum njurum. Nde Hayitinaaɓe e Srilankanaaɓe njaayaa nde, Ameriknaaɓe e Oropnaaɓe njawii e maɓɓe law, uditani ɓe ɓerɗe e booñuuji… Kono so tawii ko Pakistaan, ɓerɗe maɓɓe njoorii, sabu won yitere hirnaange ƴeewrata ɓe.
Hannde, Aduna fof ina ndaara ɓesngu Pakistaan ina halkoo. 1 700 maayɗo, teemedde limtilimtinɗe majjuɓe, ɓe waraango reggini, miliyoŋaaji noogaas neɗɗo ɓe ngalaa ɗo ɗuhii (fotde 12% yimɓe leydi ndi), ko ina wona miliyoŋaaji 6 ɓe ngalaa ko njari, ngalaa ko ñaami, miliyoŋaaji 7 suka wemjuɓe sabu pusgu gure mum en, ekkolaaji mum en, majjiraaɓe jiknaaɓe mum en, baayeeji, ñawɓe … Ko ina wona 650 000 pooye (galleeji) ɗe ngalaa ɗuhorɗe, ngalaa comci, ngalaa nguura, ngalaa jawdi, …
Ko winndere nde waɗi ? Hannde, ɓuri fof heewde ko renndini ngam faabaade nguu ɓesngu juulɓe ko Danemark !!! Fotde 10 738 152 dolaar (dolaruuji ɗiɗi wonande jaayaaɗo kala) ; Amerik, so yerondiraama e Danemark, alaa ko renndini so wonaa 0,32 dolaar wonande neɗɗo kala. Farayse alaa ko renndini so wonaa 917 432 dolaar, Amiraaji Aarabeeɓe Dentuɗi ndenndini ko miliyoŋ e feccere fat, hay Siin ɓuri ɓe, sibu renndinii 1,8 miliyoŋ. Inndo, heediiɓe maɓɓe, alaa ko rokki so wonaa miliyoŋaaji 5, huunde woɗɗondirnde e 200 miliyoŋ dolaar ndi rokki Srilanka nde tsunami yani e mum e hitaande 2004 nde.
Won annduɓe ko fayti e faggudu puɗɗii hollitde, e fawaade e humpito mum en, wonde balle ɗe leyɗe ɗe ndokkata so musibbaaji kewii, ina waɗi heen ɗe ngonaa Alla ɓolo. Wonande leyɗe hirnaange, ina sikkaa ina jeyaa e ko addani yimɓe majje jaggude juuɗe mum en, sikkude ɓe « talibaan » en ina kuutoroo ɗum ngam hoomtude walleteeɓe ɓe e naatnude ɗum en e fedde maɓɓe. Kono tan ina anndaa wonde yoga e pelle faabu aadeyankooje ina kuutoroo ɗuum.
- Hol to juulɓe ngoni ?
Hay ko yimɓe mbaawi faamande leyɗe hirnaange, mbaawaa ɗum jaɓande leyɗe juulɓe. Hol ko leyɗe juulɓe, teeŋti noon e aarabeeɓe mbaɗi, hol faabuya ɗe neldi juulɓe Pakistaannaɓe, haa teeŋti noon kadi ko e lewru koorka wonaa, lewru yurmeende e ballondiral ? Alaa no wayi. Hay fedde Mooɓondiral Lislaam ko balɗe 15 caggal musibbaaji ɗi e deƴƴere hooreejo mum, hono Abdullaay Wad, fuɗɗii wullaade. Booñ Islaam (BID) alaa ko renndini so wonaa 11,2 miliyoŋ dolaar, Sawuud 120 miliyoŋ dolaar. So oɗon ciftora, nde leydi yerɓi to Jafa (Inndonoosi), Kuwoyt e Kataar e Dental Amiraaji Aarabeeɓe kam en fof ngidii rokkude gooto e maɓɓe fof 100 miliyoŋ dolaar. So tawiino tan miliyaar juulɓe wonɓe e winndere nde, ndokkiino gooto kala dolaar gooto, maa won miliyaar dolaar ngam fabaade sukaaɓe juulɓe Pakistaannaaɓe !!!
« Hannde, e winndere nde, yimɓe ɓe ina ngoɗɗi dillere e njurum keptinooɗo ɗum en e yerɓo leydi Hayiti, walla tsunami kewnooɗo to Asi. Balle ngaraani, kono kadi hay jeeyngal ngal alaa ɗo tolnii. Hol ko jaayɗe leyɗe juulɓe mbaɗi ? Hol ko annduɓe juulɓe mbaɗi ? Hol ko naalankooɓe e yimiyankooɓe juulɓe mbaɗi ? Hol mo ɓe kirjini ? Hol njuɓɓudi ɓe cosi ngam renndinde balle feewde Pakistaan ? Hay batte ! Sibu hay so tawii juulɓe njiɗii wallude, yoga heen ngalaa mo totti balle mum en.
Won wiyɓe ina jeyaa e ko saabii ɗumɗoo fof darnde jaayɗe leyɗe hirnaange, kollitooje Pakistaan e sifaa kulɓinoowo yimɓe, gañtinoowo ɗum en ndii leydi. Ina gasa tawa hannde ɗum ina jeyaa e sababuuji gaddanɗi winndere nde famɗude njurum. Tawi noon kala gannduɗo Pakistaan, maa seedto wonde ko ndi Aljanna, sabu moƴƴere yimɓe mayri, ko ɓe mbaawi wonde fof noon, Punjaabinaaɓe walla Pastuun en walla Baluste en, walla sunniyankooɓe maa Si’iyankooɓe maa walla ismaayiilnaaɓe. Ma a taw nii hannde, wonaa kaalis ɓe ɓuri soklude ; ɓe ɓuri soklude ko yo yimɓe nattu jaggirde ɓe no saaysayeeɓe nii. Ɗumɗoon noon, maa yeeɓooɓe teleeji, e janngooɓe jaayɗe, walla heɗotooɓe rajooji, paama no moƴƴi wonde, won jaayɗe bonnitooje ko moƴƴi, moƴƴinooje ko boni, kollooje yimɓe ko woodaani, haa arti noon e jaayɗe leyɗe mawɗe. Aduna o ko peccaaɗo hakkunde moƴƴuɓe e bonɓe ; hay balle aadeyankooje ɗe ina mbaɗi moƴƴe e bonɗe, sibu sababuuji ɗi ngonaa aadeyankooji kono politik walla pinal. Kono, alaa daliliilu baawɗo riiwtude wonde Pakistaannaaɓe ko innama aadee en. Hannde aɓe lorli, aɓe torki. Aɓe cokli ballal innamaa aadee en, ballal men.
Bookara Aamadu Bah
Ƴoogirde : slate
