«Cukalel laaɓa juuɗe ñaamdata ko e mawɓe». Heewnoo wiyeede noon, ko cukalon nehikon no feewi, njuumtukon. Ndeke, eɗen mbaawi innirde noon sukaaɓe ɗiɗo, ɓe mbiyaaka «so mawnii maa nattu», waɗɓe geɗe teskinɗe no feewi e hitaande 2012 ndee, sibu ko yiytuɓe huunde heddotoonde e defte, daartoyteende e defte ganndal, ɓeen sukaaɓe wiyeteeɓe wageeɓe.
«Cukalel laaɓa juuɗe ñaamdata ko e mawɓe». Heewnoo wiyeede noon, ko cukalon nehikon no feewi, njuumtukon. Ndeke, eɗen mbaawi innirde noon sukaaɓe ɗiɗo, ɓe mbiyaaka «so mawnii maa nattu», waɗɓe geɗe teskinɗe no feewi e hitaande 2012 ndee, sibu ko yiytuɓe huunde heddotoonde e defte, daartoyteende e defte ganndal, ɓeen sukaaɓe wiyeteeɓe wageeɓe.
Suka gadano oo, wiyetee ko Neil Ibata. Ngel yahrata ko e duuɓi 15 fat. Ngelɗoo cukalel ngel yaltaani tawo gudde yulnde, ina jeyaa e wallifiiɓe winndannde ganndal bayyinaande e jaaynde ganndal wiyeteende ‘NATURE’ e hello mum adanngo. Hol ko ngel haali e ndeen winndannde ? Ɗum toɗɗii ko yuɓɓo koode (galaksi – jiiryiirngal) biyeteeɗe dooɓaaɗe (Galaxies naines) taariiɗe galaksi mawɗo (mo dooɓaaka) biyeteeɗo Andoromed, huunde himmunde no feewi, nanngude annduɓe weeyo e tago kaawis. Haa hannde nii, yoga e maɓɓe ko jaɗɗuɓe najoore, mugaaɓe. Waɗi noon, ko hay wonande annduɓe wiyeteeɓe « Savants » en ɓee (kaaɗtudi ganndal), yaltineede e hello adanngo ndeeɗoo jaaynde, ko daraja mo hono mum weeɓaani. Waɗde, so a dañii ɗuum, tawi aɗa yahra e duuɓi 15 fat, tee ko a almuudo liisee tan (liisee Strasbourg, to Farayse), ɗuum ina gumpila annduɓe…
Hol no ɗum ardi ?
Ma a taw ko no wiyretee nii tan «ɓiyngel sonndu ŋoñoto ». Waɗi noon ko baaba maggel, hono Rodrigo Ibata, ko ɓiɗtoowo to Ƴeewirde kuule asamaan (astoronomi) to Strasbourg, tee, oon, ko kalfinnooɗo ngel gila e lewru settaambar 2012 golle jowitiiɗe e «haala masiŋaaji » (ɗemngal topirgal Python) kuutorteengal ngam eyɓinde ngoon wiɗto. Neil, keddoraaɗo hitaande wootere waɗde bakkaa, fotnoo tan ko luggiɗinde ganndal mum e ngaal ɗemngal ordinateeruuji. Kono laaɓre maggel ɗaccaani, sibu ngel woni ko e miijaade e etaade faamde ko ngel halfinaa koo. Ɗuum yantondiri e wune, sibu, ko ɗoon ngel faami wonde jiiryiirɗe dooɓaaɗe ɗee ko jirlotooɗe ina taaroo Andoromed, tee lappol majje ko mbeɗuwol. Ɗumɗoon noon, ko ko luulndii ko sikketenoo haa hannde koo, sibu, hay baaba maggel, biɗtatnooɗo ɗeen geɗe ko ina ɓura duuɓi sappo jooni, wiyi sikkatnoo jogori yiytude ko goɗɗum, wonde jiiryiirɗe dooɓaaɗe ɗee ko jahooje tan, ngummoo ɗoo hannde, paya too janngo… Jooni, heddanii annduɓe ɓee ko etaade faamde ko ngelɗoo cukalel yiyti koo.
(Ina jokki)
Bookara Aamadu Bah
